Barealdi gozoan, burdin hotsak
Inausteka sasoia hemen da. Gaur egun azaroan hasten da gudari plantak hartzen dituen moztaile jendea bere guda partikularrarekin.
Udazkeneko eta neguko egun motzak datozelako usaina hartzen dute zuhaitzek udaren hasierako egun luzeenetan, udako solstizioan, ekainaren amaieran. Orduan eguna mozten hasten da, eta zer datorkien jakinaren gainean hilabeteetako lana hartzen dute egun motzetako loaldirako prestatzeko. Udako egunetan ahalik eta erreserba gehien metatuko dute. Fruiturik badakarte, usain, kolore eta forma ederrenez janzten saiatuko dira, haien baitako haziak hedatu behar dituzten jaleentzako erakargarri. Hazi horiek ahalik eta gizenenak (jakiz betez) eta babestuenak (azalez ondo bilduz) atonduko dituzte; min edo zuhaiztto berria sortu arteko bidaia harrigarrirako gaitu daitezen. Era berean, ahalik eta energia gutxiena xahutzeko hostoetan duten elikagai mordoa hustu eta bere baitaratuko dute, erreserbak tototuz. Hostoei luzeago eutsi ezinik direnean, lohadarra galtzean bezalako zauria utziz partitzen dira, eta manka-manka egindako zuhaitz ama zaurituek, burubide-emaile apartek, azken anparoa erregutzen diete: pausa daitezela etengabe elikatu dituzten sustraien lur sailean, arimak eginda orbel direnean neguko hotza urrunduko baitute eta usteldutakoan udaberriko izerdi berria gozatuko duen jatena izango baitira; ekonomia zirkularra diote modernoek, amonaren alabaren alaba ama egiten denekoa. Eta hostoek utzitako zauriak itxiko dituzte. Gero, hurrengo urtean kimu berrietan eta loreetan irekiko diren begiak ezkata babesgarriekin gotortuko dituzte, hotz eta izotz zorrotzek sastakatu ez ditzaten. Eta lotara, negutzera, hartza leizezuloan bezala edo soro-muxarra pago motzaren (Fagus sylvatica) zuloan edo baratze-saguzarra habetzarraren zirrikituan. Negutzera, udaberri-udako urrats bizi-bizia lasaitu eta baretzera.
Barealdi horretan abiarazten ditugu zerra motordunak eta motozerrak, zorrozten dira guraizeak eta entrama ematen zaie kodainei eta zerroteei. Barealdi gozoan, burdinen burdin hotsak: guda. Eta zuhaitzak lo.
Inausteka sasoia hemen da. Gaur egun azaroan hasten da gudari plantak hartzen dituen moztaile jendea bere guda partikularrarekin. Zuhaitzen sena makurrarazi eta beraiek nahi duten formara eta tamainara lotu eta behartzeko guda. Eta guda guztien arrazoibide berak baliatu eta zazpi haizetara astintzen dituzte: denon onerako da; zure segurtasuna zaintzen ari gara; guk badakigu, utzi gure esku, zu lasai. Eta, guda guztietan bezala, denok gara galtzaile. Gudetan irabazten dutenak betikoak dira. Oinarria beldurra da, beldur ziztrin bat: hostoek kaleak zikintzen dituzte.
Gaitzerdi, zuhaitzek kalteei buelta airosoago eman diezaieten, moztaileek mozketa edo epaiketa lanetarako sasoi egokira itxarongo balute, epailera, epaien ilargira, martxora...
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Agur negu. Negu betea da eta badoa. Mimosak (Acacia dealbata) eta magnoliak (Magnolia soulangeana eta Magnolia stellata) loratu dira, ongi etorri beraz loraldi nagusiei. Baina kontuz hotzarekin. Dagoeneko egun-argia ordubete pasatxo luzatu bada ere, zehar begiratuz bada ere... [+]
Gurean hain ezaguna den hegazti hau ustelzale porrokatua da, eta honek ez dio fama onik ekarri. Batzuek arrano, buitre, futre, hatxarrano edo mirusai deitzen diote; izen ofiziala sai arrea (Gyps fulvus) da.
Artiletan sustraitzeak ematen duen bakeak salbatzen nau maiz, kanpoko zein barruko ekaitzetatik. Artilea baino bakegile eraginkorragorik ez dut aurkitu inguruan. Bere indarra areagotzen da odola, karena eta oritza tartean badaude; artilearekin batera haiek ere ehundu baitute... [+]
Otsailean, neguaren erdigunean gauden honetan, lehentasuna gorputza ondo ureztatua edukitzea da. Intxaurrondoa egiten ari den bezala: sustraiak neguan biltegi gisa erabiltzen ditu, sustrai motz eta lodiak behar ditu, ura eta lurreko mantenugaiak biltzeko.
Txerri-hiltze sasoia da negua. Hotzak beroarena errazago kenduko dio. Guri ere txerriez hitz egiten dugunean beroarena behinik kenduko baligute!
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]