Barealdi gozoan, burdin hotsak
Inausteka sasoia hemen da. Gaur egun azaroan hasten da gudari plantak hartzen dituen moztaile jendea bere guda partikularrarekin.
Udazkeneko eta neguko egun motzak datozelako usaina hartzen dute zuhaitzek udaren hasierako egun luzeenetan, udako solstizioan, ekainaren amaieran. Orduan eguna mozten hasten da, eta zer datorkien jakinaren gainean hilabeteetako lana hartzen dute egun motzetako loaldirako prestatzeko. Udako egunetan ahalik eta erreserba gehien metatuko dute. Fruiturik badakarte, usain, kolore eta forma ederrenez janzten saiatuko dira, haien baitako haziak hedatu behar dituzten jaleentzako erakargarri. Hazi horiek ahalik eta gizenenak (jakiz betez) eta babestuenak (azalez ondo bilduz) atonduko dituzte; min edo zuhaiztto berria sortu arteko bidaia harrigarrirako gaitu daitezen. Era berean, ahalik eta energia gutxiena xahutzeko hostoetan duten elikagai mordoa hustu eta bere baitaratuko dute, erreserbak tototuz. Hostoei luzeago eutsi ezinik direnean, lohadarra galtzean bezalako zauria utziz partitzen dira, eta manka-manka egindako zuhaitz ama zaurituek, burubide-emaile apartek, azken anparoa erregutzen diete: pausa daitezela etengabe elikatu dituzten sustraien lur sailean, arimak eginda orbel direnean neguko hotza urrunduko baitute eta usteldutakoan udaberriko izerdi berria gozatuko duen jatena izango baitira; ekonomia zirkularra diote modernoek, amonaren alabaren alaba ama egiten denekoa. Eta hostoek utzitako zauriak itxiko dituzte. Gero, hurrengo urtean kimu berrietan eta loreetan irekiko diren begiak ezkata babesgarriekin gotortuko dituzte, hotz eta izotz zorrotzek sastakatu ez ditzaten. Eta lotara, negutzera, hartza leizezuloan bezala edo soro-muxarra pago motzaren (Fagus sylvatica) zuloan edo baratze-saguzarra habetzarraren zirrikituan. Negutzera, udaberri-udako urrats bizi-bizia lasaitu eta baretzera.
Barealdi horretan abiarazten ditugu zerra motordunak eta motozerrak, zorrozten dira guraizeak eta entrama ematen zaie kodainei eta zerroteei. Barealdi gozoan, burdinen burdin hotsak: guda. Eta zuhaitzak lo.
Inausteka sasoia hemen da. Gaur egun azaroan hasten da gudari plantak hartzen dituen moztaile jendea bere guda partikularrarekin. Zuhaitzen sena makurrarazi eta beraiek nahi duten formara eta tamainara lotu eta behartzeko guda. Eta guda guztien arrazoibide berak baliatu eta zazpi haizetara astintzen dituzte: denon onerako da; zure segurtasuna zaintzen ari gara; guk badakigu, utzi gure esku, zu lasai. Eta, guda guztietan bezala, denok gara galtzaile. Gudetan irabazten dutenak betikoak dira. Oinarria beldurra da, beldur ziztrin bat: hostoek kaleak zikintzen dituzte.
Gaitzerdi, zuhaitzek kalteei buelta airosoago eman diezaieten, moztaileek mozketa edo epaiketa lanetarako sasoi egokira itxarongo balute, epailera, epaien ilargira, martxora...
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]