Garesen tokiko garapenerako udal taldea sortu zuten 2014an. Hurrengo urtean bertako aditu gazte batzuk kontratatu zituzten ikerketa sozioekonomikoa egiteko. Oihan Mendo alkateak azaldu duenez, “guretzat garrantzitsua da ikerketa egingo dutenak bertakoak izatea, jasotako ezaguera hori zonaldetik joan ez dadin”. Ikerketa horretan ikusi zuten zeintzuk ziren herriko ahuleziak eta indarguneak: “Ikusi genuen energia berriztagarrien potentzial handia genuela gure herrian eta ildo hori lantzeari ekin genion udaletxean, 2015ean”.

Plangintza energetikoa egin zuten lehenik, eta udal kontratuak energiak berriztagarriak bermatzen zituzten enpresa etikoekin sinatu zituzten: “Udal kontsumoa ahalik txikiena nola egin aztertu genuen, eta hasi ginen eguzki plaka gutxi batzuk jartzen, adibidez haurreskolan”. Enpresa batekin lotu zuten konpromisoa, herritarrek oinez, korrika edo txirrindan egiten zuten kilometro bakoitzeko diru pixka bat jasotzeko: “Horri esker lortu genuen eguzki plakak haurreskolan jartzea. Guretzat oso garrantzitsua da jendea konprometitzea eta energiaren gaiarekiko duen distantzia murriztea. Herritarren eta udalaren arteko proiektua izan dadila”.

Frontoiko estalkian eguzki plakak

2018an frontoiaren estalkian eguzki plakak jartzeko proiektua egin zuten eta 2019an jarri zituzten martxan 40 kilowatioko eguzki plakak: “Euskal Herrian lehen aldia da autokontsumo banatua legez onartu dutena, hau da, ekoizpen eta kontsumo puntu bat izateaz gain, energia hori eramaten dugu sei udal azpiegituretara, eta horrela elektrizitate horrekin hornitzen ditugu udaletxea, ludoteka, kultur etxea, frontoia, pabilioia eta kaleko argia.

Herritarren kontzientzia piztu eta energiarekiko interesa elikatzeko, Izarkomen bidez udaletxe atarian telebista jarri dute eta bertan ematen dute frontoiko eguzki plaken proiektuari buruzko informazioa.

Herritarren energia komunitatea

2018an Garesko Udalak eta zonalde horretako garapen agentziak  prozesu partehartzailea jarri zuten martxan, herritarren artean talde motor bat sortzeko. Hortik sortu zen Gares Energia, eta herritarrek daramate proiektu honen lidergoa: energia komunitate bat sortuko dute, frontoiaren estalkiaren beste zatian. “Udalak frontoiko estalkiaren beste erdia herritarrei utzi nahi die, energia komunitate bat sortu dezaten eta bertan energia sortu ahal izan dezaten, gero beraien etxeetan kontsumitzeko”. Garesen garrantzia handia du autokontsumorako aukera hau zabaltzeak, “gure alde zaharraren ondarea oso babestuta baitago, Done Jakue bidea bertatik pasatzen delako eta beraz, ezin dira eguzki plakak jarri teilatuan”.

2020ko irailean prozesu parte-hartzailea hasi du Gares Energiak herri osoarekin, azalduz zer den transformazio energetiko jasangarri bat, zer eskatuko lukeen energia komunitatea sortzeak, nola kudeatuko den beraien artean entitate hori, juridikoki nola egituratu... 2021ean komunitate energetikoa eratzea espero dute.

Zentral hidraulikoa

1918tik 1983ra arte martxan egon zen herriko zentral hidroelektriko txikia berritu eta autokontsumorako berriz martxan jartzea da udalaren beste erronketako bat. 2021ean idatziko dute proiektua “eta dena ongi badoa 2022an zentrala berreskuratzea espero dugu” dio Mendok.

Horrez gain, autokontsumorako eguzki plakak jartzeko ordenantza egitea da udalaren hurrengo erronka, prozesu parte hartzaile bidez: “Ordenantzaren bidez erraztu nahi dugu enpresa txiki, tokiko komertzio eta herritarrek haien etxeetan eguzki plakak jarri ahal izatea”.