Zenbakiek eutsitako kupula
Zalla (Bizkaia), XVI. mendea. La Mellako sakonunean Terreros leinua zen nagusi; familia horrek kontrolatzen zituen bertako dorretxea, burdinola, errota eta zubia, Urrutia familia nagusitasun hori lehiatzera iritsi zen arte.
Enkarterrietako gune hori puntu estrategikoa zen, Kadaguako errege galtzada bertatik pasatzen zelako, Donejakue bidea ere bai, eta zubia igarotzeko ordainsariak diru-sarrera erakargarria ziren inguruko leinu nagusientzat. Horregatik, urrutiatarrek jauregi bat, beren burdinola, beste hiru errota eta beste zubi bat eraiki zituzten eta, pixkanaka, oreka haien alde hautsi zuten.
XVII. mendean Antonio Urrutia Salazar Jeronima Atxuriaga Murgarekin ezkondu zen. Alaba bakarra izaki, Juan Martinez Atxuriaga aita hil zenean ondasun ugari eta enkargu bat jaso zituen: aitaren eta gainerako senideen omenez kapera bat eraikitzea. Hala, Paduako San Antonio baseliza eraiki zuten, barruan hildakoaren eskultura zuela.
Azken urteetan, Zallako Udala La Mellako baseliza eta jauregiari garai hartan zuen distira berriro emateko lanean ari da, besteak beste, Ikusmira Ondarea enpresaren laguntzaz. Berreskuratze lanak duela urtebete inguru hasi ziren eta hiru urtez luzatuko direla aurreikusi dute. Baseliza egoera tamalgarrian zegoen, abandonatuta, landareek urak eta animaliek hartuta, eta hainbat habe kolapsatuta zeuden. Kupularen egoera bereziki kritikoa zen eta hura sendotzea izan zen lehenengo lana. Baselizaren kupula kanpotik ikusten ez den arren, barruan ahalegin hori egitea garrantzitsua zen garai hartan, kupula zeruaren irudikapena baitzen. Eta are garrantzitsuagoa zen eraikinaren egiturari dagokionez, kupulak banatzen baitzuen estalkiaren pisua.
Joan den urriaren 24an bisitaldi berezia antolatu zuten La Mellako baselizan, Europako Ondarearen Jardunaldiak aitzakia hartuta. Jardunaldion helburua ondarea eta hezkuntza batzea da eta La Mellako kupulak horretarako aukera egokia eskaintzen du, ez soilik ikuspegi historikotik, hainbat arlo kontuan hartuta baizik: matematika, fisika, kimika, geometria, materialen erresistentzia, mekanika… Alegia, iraganaz ikasteaz gain, zenbakiez ere ikasten laguntzen duela kupulak, 64 tonako estalkiari eusteko zenbaki asko behar baitira.
Urriko bisita hartan, Jose Luis Ruiz ingeniariak Pitagorasen aipu bat erabili zuen zenbakien garrantzia nabarmentzeko: “Landu ezazue etengabe zenbakien zientzia, gure krimenak kalkulu akatsak besterik ez baitira”. XVII. mendean baseliza eraiki zutenean, ez zuten krimenik egin, denborak eta kanpoko eragileek eragin dute egitura arriskuan jartzea eta, orain, duela lau mendeko zenbaki horiek berak erabiltzen ari dira kupulari eusteko eta, hala, ondarea berreskuratzeko.
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Ancora elkarteak salaketa jarri du Ertzaintzan, Arte Ederren eraikinean egiten ari diren “ezkutuko obren” aurka. Izan ere, joan den irailaren 30ean, Ancorak idatzi bat erregistratu zuen udaletxean, Arte Ederren eraikineko inguratzaile babestua mailuka suntsitu zutela... [+]
Irakaskuntzan eta ikerketa historikoan dihardu Eneko Tuduri Zubillagak (Erdialdea, 1990). Doktorea da Artearen Historian, eta Nafarroako eliza zahar batzuen horma margoetan oinarrituriko tesia idatzi zuen. Ancora elkartean ibili zen denbora batez, eta gertutik erreparatu dio... [+]
El Villar aztarnategian 2017an aurkituriko mosaiko erromatar handia zaharberritu eta ikusgai jarri dute Ablitasko kultur etxean. IV. mendeko villa edo etxaldeak 40.000 metro koadro ditu eta oso-osorik dagoela uste dute arkeologoek, nahiz eta zati txiki bat baino ez duten... [+]
Mostafa Waziri Egiptoko Antzinaroko Kontseilu Goreneko idazkari nagusiak Mizerinoren piramidea zaharberritzeko proiektu erraldoia aurkeztu du berriki: Gizako piramiderik txikiena granitozko blokez estaliko dute, jatorrizko itxura berreskuratu dezan. Wazirik proiektua gogo biziz... [+]
Berriki Donostiako Arkitektura Eskolan agerkunde arkitektoniko bat izan dugu. Tesi doktoral baten markoan eta Ibon Telleria arkitektoaren eskutik, euskal baserriaren inguruko ezagutzaren aldaera bat azaldu da. Ekarpenak dio, lagar ereduaren baserrien hasierako eraikuntza 1450... [+]
Baserri ingurunea dramen gertakari izan da berrietan, eskopeta eta hondeatzailea bitartekari. Notizietako baten arabera, Moskenea zuen izena, eta akabatua izan da. Bere haragia harri eta egurrezkoa bazen ere, bere desagerpenak inpaktua sortu eta tristura ekarri du. Hondarribiko... [+]
Hondarribiko Zimizarga auzoan zegoen Moxkanea izeneko baserria bota dute egunotan hondeamakinek. Baserriaren lehen aipamenak 1663. urtekoak dira eta garai hartan Bidasoa bailaran eta Lapurdin hedatu zen tipologia arkitektonikoa mantentzen zuen. Udalak gertatutakoa... [+]
Herrietako elizen zaintzaz arduratzen ziren emakumeak ziren serorak eta Euskal Herri osoan ezagunak izan ziren, Erdi Arotik XX. mendera arte. Baina bete zuten funtzioa ez zen berdina izan lurralde guztietan, ezta garai guztietan ere. Emakume haiek publikoki nabarmentzen ziren... [+]
1936ko Gerran kartzela gisa erabili zen Tuterako San Frantzisko komentuaren eraikina. Ehundaka preso errepublikar giltzapetu zituzten leku hartan, eta asko fusilatuak izan ziren. Oroimen Historikoko Leku izendatzeko aukeraren aurrean, Rafael Moneok duela hogei urte egindako... [+]
Arabako Foru Aldundiak ikerketa bat abiatu du Forondako Markesaren Jauregiaren eremuan, makro-egoitza bat eraikitzeko lursailean eraikin babestu bat bota ote duten ebazteko.
Zein da hiriko eraikinik ederrena? Hiri bat bisitatzeko gidaliburuetan edertasunaren ranking-a egitea etengabe burutzen den ariketa da, eta norbaitek erabakitzen du, edertasunaren kontzeptu homogeneizatu eta adostu bat existitzen denaren egiaren gainean. Badira noizbehinka... [+]