“Halloweenek uxatu egiten ditu arimak, Gau beltzak maite ditugunen arimak erakartzea du helburu”
“Hiru seme-alaba ditut eta horietako bati bihotzeko ebakuntza arriskutsua egin ziotenean, haurrei heriotza azaltzeko liburuen bila hasi nintzen. Aurkitu nuen guztia erlijioari lotuta zegoen, eta beti izan dut hori buruan, harik eta iaz argi ikusi nuen arte: Lezon dudan kafetegian ospatzen dugun Gau beltzarentzat pertsonaia bat asmatu behar genuela erabaki eta pertsonaia hori liburu baterako baliatzea, dena bat izan zen: zergatik ez egin heriotzari buruzko ipuina Gau beltzari tiraka? Urriaren 31ko magian sinestea izan daitekeelako heriotza goxatzeko modua: gau horretako festan guk ez dugu hildakoa ikusiko, baina berak bai ikusiko gaitu gu, eta sentituko dugu ondoan”, kontatu digu Edurne Mitxeok. Horrela jaio zen Gau beltza ipuina.
Duela ehun urte gertatu zitzaiona kontatzen digu Lur protagonistak ipuinean, baserri giroa, hildakoak eta Gau beltza uztartuz. Edurne Mitxeo da egilea eta Kepa Etxebarriaren marrazkiek laguntzen dute testua. Lezoko Udalaren babesari esker kaleratu berri duten liburuak umeei dolua erraztea du xede, besteak beste. “Sarri, bat-batean harrapatzen gaitu heriotzak eta etxe batzuetan agian ez dakite gaiaz nola hitz egin umeekin; ipuin hau lagungarri izatea nahi genuke. Haurrei esan ohi diegu hil den pertsona lo geratu dela, edo bidaia luze bat abiatu duela… baina egia esan behar zaie, pertsona hori hil egin dela, bihotza geratu zaiola; kontua da goxo eta behar bezala esatea, eta horretarako bitartekoa izan nahi du liburuak”. Saldutako liburu bakoitzetik, euro bat joango da Bihotzez Sortzetiko Kardiopatien Elkartera.
Gau beltza edo Arimen gaua aitzakia ona da heriotzaz mintzatzeko. Gero eta herri gehiagotan berreskuratu dituzte euskal ohitura zaharrak, Halloweenen indarraren aurrean. Hala, gero eta zabalduago daude gure arbasoen usadioak: arimen alde kandelak pizten zituzten eta kalabazak, erremolatxak edota patatak hustu, kandelak bertan sartzeko. Zentzua Halloween jaiaren kontrakoa dela azaldu digu Mitxeok: Halloweenek uxatu egiten ditu arimak, eta Gau beltzak aldiz maite ditugunen arimak erakartzea du helburu, “horregatik pizten dira kandelak, etxerako bidean gidatzeko”. Azken finean, garai batean oso presente zegoen heriotza –bizi-baldintzak ez ziren oraingoak–, txikitatik ulertzen zuten bizitzaren parte zela, eta egun bat zuten arimetan pentsatzeko. “Gaur egun, noiz bizi dugu heriotza?”.
Herri guztia inplikatuko duen festa
Beste asmo bat ere badu ipuinak: herri mailako festa bultzatzea. 2016tik Lezon duen kafetegian ospatzen du Gau beltza Mitxeok, arrakasta handiz gainera, ume eta heldu ugari biltzen baitira urtero, baina festa herri guztira zabaltzea du buruan. Gaztainen bila joan, etxez etxe mozorrotuta janaria eskatu, gero gaztaina erreak eta etxez etxe lortutakoa jateko elkartu, sutara mezuak bota… Horrela irudikatzen du eguna Mitxeok. “Haurrentzat sekulako festa da hau: mozorrotuta, gauez, litxarreriak jaten… Zer gehiago eskatu daiteke?”.
Beldurra kudeatzeko gaua ere izan daiteke umeentzat. “Errespetua eta beldur pixka bat izatea ona da, baina geldi uzten gaituen ikara ez da ona, ez digulako aurrera egiten uzten, eta halakoetan garrantzitsua da egoerari buelta ematen jakitea. Pandemia hau oso adibide ona da, beldurrarekin dugun harremanaz gogoetatzeko”.
Haurdunaldiaren zazpigarren hilabetean hil zen Aduna, Amets Etxeberriaren alaba. Halakoetan, erru sentimendua da bizkar gainean emakume askok hartzen duen zama, dolua ere oztopatzen duena. Profesionalengandik jasotzen duzun tratua funtsezkoa dela dio Etxeberriak, horri aurre... [+]
Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]
Galdera potolo horren bueltako gogoeta parte-hartzailea egin dute Antzuolan (Gipuzkoa), eta oraintsu aurkeztu dituzte saio irekietan parte hartu duten herritarren ekarpenak. Helburuak izan dira, batetik, heriotzaren inguruko beldurrak eta ezezagutza gainditu eta gaiaz ahalik eta... [+]
204 lagunek beren buruaz beste egin zuten iaz Hego Euskal Herrian, datu ofizialen arabera. Suizidatzeko arriskua izan dezakeen jendearen jarraipenean jartzen dute indarra administrazioen protokoloek. Suizidioaz egoki informatzearen garrantzia ere azpimarratu dute, Suizidioa... [+]
Jipoia uztailaren 11ko gauean izan zen Euskaldunen plazan, eta biktima gauean bertan ospitaleratu zuten Euskal Kostaldeko Ospitalean, Baionako prokuradore Jerome Bourrierrek informatu duenez. Atxilotutako gizona behin-behineko espetxealdian dago, Baionako fiskaltzak eskatuta,... [+]
Paris, 1845. Frédéric Bastiat (1801-1850) ekonomialari eta politikari lapurtarrak Pétition des fabricants de chandelles (Kandelagileen eskaera) satira idatzi zuen. Protekzionismoaren aurkari sutsua, kandelagileek "bere argia salneurri baxuegitan... [+]
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
(Azken aldi luzean ezin naiz gauez atera, eta arratsaldez ere larri, eta asteburuetan ere ez, eta (jarri zaizue jada ihes egiteko gogoa), marianitoak eta bazkari azkar samarrak izaten dira nire enkontruneak. Konpainiak ondoegi aukeratu behar ditut. Ezin ditut poteoak... [+]
Iaz, irailaren 9an, jaio eta egun gutxira zendu zen Irati Unamunzagaren eta Jon Arriagaren umea, Nare. Haurdunalditik beretik, bidearen gazi-gozoak konpartitu dituzte ingurukoekin, naturaltasunez, eta dolu perinatalaren prozesuarekin beste pauso bat egitea erabaki dute:... [+]
Liberation eta La Croix egunkariei emandako elkarrizketan, eutanasiari bide emango dion lege proiektu bat bozkatzeko asmoa dutela iragarri du Frantziako presidenteak.