Bizi ezin eta ezin hil. Eutanasia eske ukatuaren azken adibideetakoa: Dijonen (Frantziako estatua) gose greba eginez heriotza lortu nahi zuen Alain Cocq 54 urteko herritarraren drama. Gaztetatik gaixotasun oso larri eta bitxi batek joa, hilabeteko epean bi bider saiatu da heriotza lortzen, jateari eta tratamenduei uko eginda hiltzen.
    Aurretik Emmanuel Macron lehendakariari eskatua zion arren baimendu ziezaiela medikuei bera sedatzea. Erantzunik ez. Gose eta egarri greba egin eta medikazio guztiei –morfina barne– uko eginda, espero zuen doktoreak errukitu eta oinaze jasanezinen aringarritzat sedatuko zutela. Ez da horrelakorik gertatu. Minei eutsi ezinik berriro eskatu behar izan du klinikara eramatea, hidratatu eta aringarriak jartzera.

    Alain Cocqen kasua berezia baldin bada, antzeko kasuak gero eta konplexu gutxiagoz kontatzen dituzte trantze horretan dabiltzan gaixoek edo beren senitartekoek. Irailean bertan Vilaweb hedabide katalanean Carme Barahonak kontatu du zein neketsu suertatu zaion bere seme Ivani heriotza lortzeko bidea.
    43 urteko gizonak, jakinda Alboko Esklerosi Amiotrofikoak urte oso laburreko bizia eta heriotza txarra zekarzkiola, amaren laguntzarekin –eta legez kanpoko bideetatik arriskatzen diren bolondresenarekin– aurkitu zuen hori lortzeko botika. Baina azken orduan, pentabarbitola hartzeko unean amari ez zion utzi aldamenean egoten… suizidio batean laguntzeagatik espetxeratu ez zezaten.

    Munduko herrialde gehienetan debekatuta dagoelarik ez bakarrik eutanasia aktiboa baizik eta baita laguntzea ere minak behingoz amaitzeko bere burua hiltzea erabaki duenari, eskubide hori lege eta araudietan sartzeko kanpaina luzean ari dira hainbat elkarte, Hego Euskal Herrian DHE Duintasunez Hiltzeko Eskubidea, Espainiako DMDren barne dena. Baina trantze larrian dagoen pertsonak zer egin dezake urtetik urtera atzeratzen doan lege berria erabaki bitartean, edo heriotza duina errazteko jadanik dauden aukera legalen muga zurrunetan baimenik ez duenak?
    Aukera bat da medikuak zaindutako suizidio legala den herrialde batean saiatzea. Europan erreferentzia ezagunena Suitzako Dignitas elkartea da. Baina dirua eta harremanak behar dira harantza joateko… eta han legezko prozedura guztiak osatzeko denbora. Bestea da eutanasia autogestionatzea. Baina nola  lortu modu garbi, erraz eta atseginean? Nondik eskuratu informazioa, botikak eta beste aldi berean saihestuz  Internetez eskaintzen diren iruzurrak?
    Philip Nitschke mediku australiarrak 1997an sortutako Exit elkarteak eskaintzen du itsaso nahasi horretan nabigatzeko informazio asko: “Exiten sinesten dugu pertsona heldu burutsu guztien giza eskubide oinarrizko bat dela gai izatea planifikatzeko bere biziaren amaiera modu ziur eta lasaian, norberak hautatako orduan”. Eskaintzen dituen material eta zerbitzuen artean famatua egin da The Peaceful Pill eHandbook, Pilula Lasaigarriaren Eskuliburu elektronikoa.

    Eskuliburuan deskribatzen dira heriotza duina lortzeko herritarrak eskueran dauzkan hainbat baliabide tekniko, neke handiegirik gabe eskuratzeko osagaiekin moldatzekoak. Aukerak azaldu eta erkatzen ditu hainbat ezaugarriren arabera (helburua lortzeko eraginkortasuna, bizkortasuna, eskuratzeko erreztasuna, segurtasuna, prezioa…). Antza, gaiaren jakitun gehienek estimatuena daukate pentobarbitala, Nembutal izen komertzialez ezagunagoa. Barbituriko hori erabiltzen dute hemengo albaitariek txakurrak edo katuak eutanasiatzeko; gizakientzako debekatuta dago.

Abortatzeko pilularekin ikasitakoa

Exitek hileroko buletinean ematen ditu, beste informazio gehiagoren artean, eutanasiarako gehien estimatzen den drogaren komertzioaren eta iruzurren albisteak. 2005eko Net Hurbil batean kontatu zen –Ramon Sampedroren suizidio famatuaren eta Mar adentro filmaren garaiak ziren– nola Australian 20 jende zaharrek kanpaleku klandestino bat antolatu zuten pentabarbitola etxeko tresnekin brikolatzen ikasteko. Exiteko bazkideak ziren, bakan batzuk epe laburrean pilula hilgarria erabiltzeko asmoa zutenak baina gehienak biziaz gozatzen segitu eta badaezpada ere irteerako aterako giltza eduki nahi zutenak.
    Exiten beste zerbitzu bat da NuTech simposiuma, ingelesezko sigletan esan nahi duena Nork bere burua Askatzeko Teknologia Berriak. 2020eko NuTech irailaren 26an burutu zuten munduko hainbat hiriburutatik batera Internetez streaming bidez hitz eginez. Gai nagusitzat, eutanasiaren aferan korapilatsuenetakoa: Dementziaren dilema. Marije Haas ikerlariak aurkezpenean esan zuenez, eutanasiari legeetan zirrikitua zabaldu dioten herrialdeetan ere “dementziarekiko ikarak daraman arren jendea eutanasia eskatzera, dementzietan gutxitan lortzen da eutanasia, horren sintomek talka egiten dutelako legeak ezarritako irizpideekin. (…) Dementzia endekatze maila batera iritsi denean, eutanasia eskatu duenak ezin du berretsi bere nahia eta horrek areagotzen du pertsonaren sufrikarioa”.  
    NuTech-en beste hitzaldi nabarmen bat eman du Kinga Jelinska militante feminista poloniarrak: Gurpila berriro asmatzen? Abortatzeko auto-laguntzak erakutsi diguna. Jelinskaren eta Women Help Women mugimenduaren ideia irakur daiteke DIY self-managed abortion with pills (Egizu Zuhaurrek, pilula bidezko abortu auto-kudeatua) agirian.
    1980ko hamarkadan Brasilgo emakumeak ohartu zuten gastritisetarako medikuek emandako misoprostol botikak abortuak eragin zitzakeela eta erabilera hori –funtsean botika baten alboko kaltea– nahi gabeko haurdunaldiak eteteko tresnatzat zabaldu zen Latino Amerika osoan.  Beranduago Europan molekula bera beste batzuekin elkartuta abortatzeko pilulatzat eskaintzen hasi ziren. Berehala lehertu ziren polemikak... eta legegileen debekuak.
    Paradoxa mingarri batekin aurkitu ziren emakume asko, Jelinskak kontatu duenez: ukatzen zitzaien misoprostol bezalako botika bat –emakume asko kondenatuz tresna ikaragarriz abortatzen ahalegintzera– baina aldi berean klase guztietako droga ilegalak ekoiztu eta saltzen ziren karriketan. Zergatik ez antolatu gauza bera misoprostolarekin modu autokudeatu batean?
        Hortik abiatuta iritsi da Women Help Women emakumeen autolaguntza mugimendua munduan zehar zabaltzera. Badu antza eutanasia autokudeatua errazten saiatzen diren Exit bezalako elkarte eta sareekin: legeak aldatzeko ahaleginarekin batera informazioa eguneratu eta zabaldu, legearen mugan (edo ilegalitatean) mugitu ahal izateko tresnak eskaini, eskuratutako botiken benetakotasuna testeatzen erakutsi...

2018an David Goodall, Australiako zientzialari ospetsuen eta zaharrena, bere 104 urterekin Suitzaraino joan zen jada bere bizitzaz aski zuela eta Dignitas elkartearen suizidio lagundua egitera. Erreportaje honetan kontatzen da bidai hura: