Filmetan bezala
Hala deskribatu zigun izeba batek amerikarren bizitza, Amerikako Estatu Batuetan bisitan izan eta gero. “Pelikuletan bezala”, esan zuen, eta guk berehala konprenitu genuen zer esan nahi zuen. Izebak ez zuen bereziki maite zinema, baina bizimodu amerikar “estandarra” identifikatzeko behar beste telefilmak ikusiak zituen hara bidaiatu aitzin.
Aitak ez zituen maite fikzioak. Irakurle amorratua bazen ere, ez zuen eleberririk irakurtzen. Ergelkeriatzat jotzen zituen nobelak: gauza serioagoak-edo nahiago, hala nola dibulgazio zientifikoko liburuak eta telebista-emanaldiak –natur zientziei buruzkoak batik bat–, entziklopediak, Principe de Viana aldizkariaren euskarazko gehigarriak, bertso paperak... eta euskal kantak. Ohartu gabe segur aski kanta haietako istorioak –aitaren kutuna zen Markesaren alaba kasu– “asmatuak” zirela maiz, kontakizunak, fikzioa.
"Ongi legoke geure fikzioak ere espazio handiagoa hartzea gure pantaila eta garunetan. Euskal fikzioa indartsuagoa izatea, eta gehiago mintzatzea euskaraz"
Aitaren antzera, beti esan izan dut nahiago ditudala fikzioaren sailean sartu ohi ez diren generoak: saiakera, poesia... Baina gero eta duda handiagoak ditut: gero eta lausoagoak iruditzen zaizkit fikzioaren eta fikziorik ezaren arteko mugak.
Jarraitzen dut gauza gutxi batzuk aukeratzen errelato, film eta antzezlanetan, ez baitut gustuko den-dena, baina ohartuta nago fikzioaren muntaz: mundua ulertzeko, istorioak behar ditugu pertsonok, eta pentsamendu abstraktuak ere aiseago bidaiatzen dira, bizkorrago iristen, istorio konkretuetan barna.
Duela egun batzuk, TV3 telebista katalanean fikzioaren garrantziaz aritu ziren: finantziazio-arazoak medio, desagertzeko zorian egon omen dira TV3eko fikzio-emanaldi “mitikoak”, Polònia umorezkoa barne. Azkenean, lortu dute fikziozko saioak “salbatzea”, komunitate batean sortutako fikzioan haren pentsaera eta balioak islatzen direlakoan, haren kezkak, ametsak, beldurrak eta desirak.
Telebistetan eta Interneten, fikziozko sailek boladan segitzen dute, inoiz baino indartsuago. Gureganaino segitzen dute iristen AEBetako fikzioek (gutxiagotan, bestelako tokietakoek...), eta haien bidez, hangoen ohiturek, ideiek eta balioek. Halakoak ez dira atertuko, gehienok –gazte zein heldu– haien amuari heltzen baitiogu. Baina ongi legoke geure fikzioak ere espazio handiagoa hartzea gure pantaila eta garunetan. Euskal fikzioa indartsuagoa izatea, eta gehiago mintzatzea euskaraz. Geure baitatik munduari eskaintzen ahal dioguna balioestea, garestia izanagatik ere.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Azken urteotan, industria politikaren kontzeptua hainbat mailatan indarrez berragertu da. Neoliberalismoaren mailua izandako erakundeak, Nazioarteko Diru Funtsak, gaur egun zera azpimarratzen du: merkatuek baliabideak modu eraginkorrean esleitzeko eta arazo horiek konpontzeko... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
Mundu mailako erasoaldi inperialista betean gaude, mendebaldeko burgesiak gidatuta. Ofentsiba inperialistak hartu duen forma gerrarena da, aldaera guztiekin: gerra ekonomikoa, gerra kognitibo eta kulturala, lawfarea; eta, noski, gerra militarra. Mendebaldeko inperialismoak... [+]
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Bizitzak dena inguratzen du, mugatua eta hauskorra da. Bizitza onak bizitzeko, gorputzak zer egin badakiela iruditzen zait, buruak ordea, nahiz eta jakin (ondo informatuta dagoenean), askotan gorputza nahita isiltzen duela ikusten dut. Isiltze horretan burua beste buru... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]