Ze harreman duzu eliz artearekin?

Dena kasualitatea izan zen. Egun batean Irunberriko erretorea Iruñeko Ziudadelan egin nuen erakusketa batera etorri zen. Areto ilun-ilun batean xake taularen itxurako lur bat jarri nuen eta Marie Antoinette erregina margotu nuen takoiekin, harro, urkamendira bidean. Gorputza goititua zeukan, bere buruan segurtasuna duen emakume batek bezala. 2009ko martxoan izan zen hori, bolborategian egin nuen Argiantza erakusketan.

Erretorea gaztea da, gustatu zitzaion. Jasokundeko parrokiako kapera izozkailu bat da. Egoteko txarra da, beroa eman niezaion nahi zuen. Debeku bakarra ezarri zidan: ez nitzala pertsonak margotu, bereziki ez nitzala emakumeak margotu eta are gutxiago takoiekin.

Ezagutu zintuen erakusketan margotu zenuen kontrakoa margotzeko eskatu zizun?

Bai. Onartu nuen. Eta etxetik ikusten ditudan paisaiak egitea pentsatu nuen: soroak eta muinoak. Baina orduan neuk ere baldintza bat jarri nion: ezingo zen inor sartu kaperara nik margotzen nuen bitartean, ez nuen nahi margoketa ikuskizun bihur zedila. Iritziz itotzen bazaituzte eragiten dute zure lanean. Azkenean bi gizon gihartsu margotu nituen: San Joan Batailatzailea eta Jesus. Lehenengo ganga beltzez margotu nuen eta bigarrena, eszenarena, urre-kolorekoa. Horrela, bisitariak urre-koloreko eremura pasatzean atea itxiko balitz bezala sentituko dute. Kaxatxo bat bezala geratu zen. Handik erakusketak espazio handietan egitera jauzi egin nuen. Esaterako Villa Arnagan, Kanbon. Kaperaren kontura Debatik hots egin zidaten, kalostrape bat egiteko. Ezagutzen duzu Debako fideikomisoa?

Ez.

Debako tipo batzuk dirutza egin zuten Ameriketan panama txanoak egiten. Ez zuten ondorengorik izan eta ondasunak Debako herriari utzi zizkioten, baldintza bakarrarekin: dirua kulturarako erabil zezatela. Horregatik, kalostrape bikain horretan hamaika gauza egiten dira udan, goi mailako kontzertuak. Abesbatzakoak eta bandakoak ezagutu nituen. Oso kantariak dira. Kalostrapeari beroa eman nion, oso berezia da, erle kabia dauka. Alemaniako beste kalostraperen batean ere badago, baina hemen inguruan ez da halakorik. Ohiz kanpokoa da. Kalostrape eder horretan sartu nuen gorria. Margotu nituen musikariak eta abeslariak. Hasi nintzen beste eskala batean lanean. Gero Iruñeko San Juan de Dios klinikan zentsuratuko zidaten murala egin nuen. Albiste hori Madrilera iritsi zen. Kaputxinoei gustatu egin zitzaien kentzeko agindu zidaten klinikako murala.

Haiek hots egin zizuten?

Bai. Ezagutu nahi ninduten. Pardoko beren komentura joan ginen. Itzel pasa genuen, kongregazioan onartu gintuzten. Humanistak dira, eskuzabalak, ongi sentitzen duzu zeure burua, solasaldia atsegina da, denetarik irakurtzen dute. Bazkaldu genituen dilistak eta haragi-bolak. Haien artean zegoen gizon oso zahar bat, 94 urtekoa, han dauka estudioa, deitzen da Antonio Oteiza. Maitemindu ninduen. Jorge Oteizaren anaia da.

Lehoiaren kaiolan sartu ninduten. Antoniok nire proiektua atsegin bazuen egingo nuen, bestela buelta etxera. Han hasi zen harremana. Nahi nuena proposa nezan esan zidaten. Ez nuen inoiz horrela lan egina. Beren ordenaren filosofia ezagutu nuen. Irunberrira bueltan, koadro bat egin nuen. Lehenengo zirriborroan gorputzak egin nituen. Kaputxinoek helarazi zidaten ideiatik hasi nintzen: heriotzak funtzio bat dauka. Horregatik gorputz ederrak egin nituen, bizitza jario dute. Benjamin,  Medinaceliko Jesusen elizako priorea, Irunberrira etorri zen koadroa ikustera. Esan zidan koadroa beretzat nahi zuela.

Madrilen kaputxinoek hamarnaka etorkin jasotzen dituzte. Ematen diete edonolako formazioa. Laguntzen diete aurrera segitzen. Han izan ginenean txarrantxa gurutzatu zuten pertsonak zeuden, Mediterraneoa txalupan pasatakoak. Beren markak erakusten zizkizuten, gorputz osoan zeuzkaten. Baina barre egiten zuten, oso giro ona zegoen, eta esaten zuten “hemen gaude” behin eta berriro, adierazteko heriotza atzean gelditu zela. Benjaminek esan zidan migrazioa landu nezala.

Nola lantzen duzu Mediterraneoko migrazioa erakustea?

Gure Mediterraneoa plazera eta dibertsioa da. Haientzat bukaera da, amaiera. Abandonuaren ideia egin zitzaidan erakargarria. Itotzear dagoenak erabakitzen duenean ezin duela gehiago. Pertsonak ulertzen duenean ezin duela bizitza eutsi, badoala.

Margolan handi bi egin nituen, izkina baterako. Eta esan zidaten ezetz, egiteko gehiago, baliatzeko eliza guztiaren kanpoaldea. Orduan erabaki nuen koadro bakoitzean pertsona bat egitea, bizitza bat, bakoitza bere istorioarekin. Baina guztiek azken erabakia partekatzea. Begiratzen badituzu oraindik ez dira hil. Bizitza hor dago. Nahi nuen Mediterraneoa margotu eta nahi nuen kaputxinoek heriotzari ematen dioten tokia erakutsi.

Urdinez egin nuen Letren auzoa oso gorrixka delako, adreilu asko dago. Batasuna eman nion erakusketari, trinkotasuna, zeren hiru kale ezberdinetatik ikusiko zen. Berealdiko egitandiak bezala landu nuen, Egiptoko artea bezala.