COVID-19aren alarma-egoeraren lehen unetik, konfinamendu zorrotzak haur osasuntsuengan eragin duen albo-ondorio negatiboei eta haren zentzurik ezari buruz ohartarazten saiatu gara lerro hauen egileok. Eskoletako jarduerari berriro ekiteko azkenaldian iragarritako neurriak ere desegokiak dira: ez dira justifikatzen ikuspegi mediko-zientifikotik, sentikortasun-falta berbera dute eta krisi-kudeaketa zentzugabe honengatik nahikoa zigortuta dauden gazte batzuk berriz traumatizatzeko arriskua dute.
Beste herrialde batzuetako zenbait ikastetxetan ikasturte-hasierako irudi harrigarriek erakusten dute inork joan nahiko ez lukeen eskola hotz eta robotikoa: maskaratutako haurrak, ilaran, metro bateko distantzian; zinta zuri eta gorriz estalitako gela soiletan; maskara baten atzean dagoen irakasleari entzuten; pertsonen aurkako helikoptero erako kapela bitxiekin; patioan, karratu zuri erraldoiez bereizita...
Neurri horietako gehienak haur eta gazteekin inplementatzearen zailtasunaz eta eromenaz jabetzeko ez dago zertan hezitzaile izan behar. Hori lortzen arrakasta izateak ere, paradoxikoki, irakaskuntza-lanaren porrota adierazten du. Zabarkeria eta haurren eta haien premien aurkako tratu txarrak izatetik gertu dago eta.
Pedagogook ondo dakigu haurretan emozioa dela nagusi, hitzik gabeko komunikazioa, diskurtso arrazionalaren gainetik. " COVIDetik hobeto babesteko da" moduko mezu esplizituek ez dute inoiz hezten. Aitzitik, behartutako ekintza eta portaeretan isilean adierazten diren ideia eta balio inplizituak irmoki inprimatzen dira garapen bidean den haurren izaera delikatuan: “Zure gorputza arriskutsua da besteentzat. Zure ikaskideen gorputza arriskutsua da zuretzat. Zure familia ez da ongi etorria hemen".
Era horretako mezuak guztiz desegokiak dira edozein egoeratan. Zentzuzkoa al da eskola itzulera COVID-19aren arabera antolatzea, eta ez hezkuntza-premietan oinarrituta?
Eskola humanoagoa sortzeko aukera
Hala eta guztiz ere, COVID aukera bikaina izan daiteke eskola gizatiarrago baterantz aurrera egiteko, norberarekiko, besteekiko eta naturarekiko kontaktuan oinarritua, zeinarekin batzuek ametsetan eta lanean baitaramagu azken hamarkadetan. Hauek lirateke bere ezaugarrietako batzuk:
Eskola intimoa
Lehenik eta behin, ezinbestekoa iruditzen zaigu ratioak jaistea, irakasleen aldarrikapen historikoa, baina ez segurtasun distantzia mantentzeko, hezkuntza-, zaintza- eta osasun-irizpideengatik baizik, ongizate fisiko, mental eta sozial gisa ulertuta. Intentsitate eta ñabardura ezberdinekin bada ere, COVIDen garaiko haurtzaroak kolpe gogorra jaso du. Ikerketa batzuen arabera, lautik batek antsietatea du entzierroaren ostean. Etxea da leku seguru bakarra, eta askori kosta egingo zaio berriro ere berdinekin egotera ohitzea. Eskolak berotasun osoz hartu beharko lituzke, talde txikitan, bizipen traumatiko eta ezohiko horiek lantzeko eta integratzeko behar dituzten intimitate-espazioak eskainiz. Beren buruarengan, besteengan eta bizitzan konfiantza eta segurtasuna berreskuratzen lagundu beharko lieke.
Zaintzan zentratutako komunitate txikiak sortzeak errazagoa egiten du balizko kutsatzeen kontrola eta jarraipena egitea. Jatorrizko familietan bezala, pertsonek elkar ukitzen dute eta elkar zaintzen dute, familia zabalduak sortzea da kontua, ia beti pertsona berberekin osatuak, beren burua zaintzeko konpromisoarekin eta erantzukizunarekin. Bizitza ospatzen duen eskola bat (heriotzaren beldurrean zentratu ordez), laztanek, besarkadek, immunitate-sistema indartzen dutelako.
Elkarren arteko eskola
Ratioak jaistean profesionalak kontratatu beharko dira, haurrak teknologien menpe, etxean edo ikastetxeko liburutegian utzi beharrean. Eskola robotiko horren zurruntasunaren aurrean, ikasgaietan bakarrik fokua jartzen duena, balia dezagun egoera pertsonengan zentratutako eskola organikoago eta malguago bat egiteko. Irakasleak kontratatzeaz gain, familietako boluntarioengana, elkarteengana, praktiketako ikasleengana jo daiteke. Aniztasun horrek eskuragarri dauden talentuak eta gaitasunak biderkatzen ditu, giza berotasuna kaltetu gabe.
Beste aukera interesgarri bat da noizean behin uko egitea irakaskuntzaren aldiberekotasunari eta eskola graduatuaren zurruntasunari, adin desberdinetako haurrek osatutako talde malguak antolatzea, non handienek beren ezagutzak partekatuko dituzten eta txikienekiko erantzukizunak hartuko dituzten.
Eskola koherentea
Krisi honen alderdirik zailenetako bat gure bizitzak kolpetik inbaditu dituzten arauen ugaritzea izan da. Horietako batzuk zorrotzak eta debekuzkoak, zentzurik gabeak, azaltzeko zailak –areago haurrei–; beste batzuk anbiguoegiak, ulertzeko eta interpretatzeko zailak. Osasunez eta erantzukizunez hazteko, haurrek arau-sistema koherentea behar dute, gogoeta egiteko, ulertzeko eta azaltzeko, parte hartzeko eta, beharrezkoa bada, aldatzen laguntzeko. Hori herri baten hezkuntza moral, politiko eta demokratikoaren funtsezko alderdia da, eta eskolak ezin du alde batera utzi.
Birnaturalizatutako eskola
Natura funtsezko erresilientzia-faktorea da konfinamendu ondoko haurtzarorako. Hazteko eta osasuntsu garatzeko behar duten guztia ematen die haurrei, maila fisikoan, emozionalean, sozialean, sortzailean eta intelektualean. Segurtasuna eta konfiantza berreskuratzeko. Ikasgelen ordezko espazioak eskaintzen ditu, zaintza-komunitate txikiak hartzeko: birnaturalizatutako patioak, lorategiak, baratzeak, zuhaiztiak, hondartzak, parkeak eta inguruko plazak. Naturarekin kontaktuan egoteak zailtasunak errazago gainditzen lagunduko die haurrei, eta haien kronifikazio posiblea prebenitzen.
Beste eskola batzuk posible dira koronabirusaren ondoren, baina birusarekiko beldurrean oinarrituta planteatzen ari dena eta hezkuntza-beharretan oinarritzen ez dena ez da egokia.
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Eneko Mendiluze Plaza psikologoak gaueko beldurren inguruko zenbait gako eman ditu. Nabarmendu du guraso bakoitzak ikusi behar duela zer datorkion hobeto umeari.
Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik... [+]
2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur liburutegian egotea, eta 2-6 urtekoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute egon. Hogei urtez horrela funtzionatu duen ageriko diskriminazioa buka dadila eskatzeko ama talde bat elkartu denean, ezetz erantzun die udal gobernuak... [+]
Eskolaz kanpoko jardueren eskaintza zabala egiten duten ikastetxeen aldean, beste askok ez du horretarako aukerarik; eta eskola bereko ikasleen artean ere, denek ezin dute ekintzetan parte hartu, baliabide ekonomikoek baldintzatuta. Esku hartzeko dei egin diete instituzioei:... [+]
Haurreskolara beharrean, 0-3 urte bitarteko umea zuzenean ikastetxera bidaltzea, Haur eta Lehen Hezkuntza osoa (12 urtera arte) hartzen dituen zentro berera. Hori da Nafarroako Hezkuntza Sailak Burlatako Hilarion Eslava ikastetxean martxan jarriko duen proiektu pilotua eta... [+]
Iruñeko haur eskoletako zuzendariek, EH Bildu, Geroa Bai, Zurekin Nafarroa eta PSNren arteko akordioa kritikatu dute. “Murgiltze ereduaren alde egin dugu beti, baina inoiz ez da gure iritzia kontutan hartzen” salatu du Euskalerria Irratian, Garikoitz Torregrosa... [+]
Batez beste, adinez gero eta nagusiago bilakatzen gara ama eta aita, hala diote datuek. Biologiari aurre hartu diote ugalketa teknikek, baina guraso zahar ugariko gizartea izatearen inguruan gogoetatzea falta dela iritzi dionik bada.
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]
Arratsaldez eta gauez lan egiten duen jendea dagoela argudiatuta, 0-3 urteko umeentzat 24 orduz zabalik egongo diren haur-eskolen beharra planteatu du Espainiako Enplegu ministroak. Erreakzio-katea berehalakoa izan da eta agerian utzi du nola ulertzen dugun kontziliazioa, zeren... [+]
Kirol klub batean aritu nahi duen haurrak ez duela zertan Eskola Kirola egin dioen epaiari helegitea jarriko dio orain Gipuzkoako Diputazioak. Umeak nahi duen kirola aukeratzeko askatasuna batetik, helburu hezitzaile eta integratzaileak bultzatzen dituen eredua bestetik,... [+]
