Udaberriaren horitza
Koloreen sasoia da. Landareak, loaldiari bizkar eman, eta urte berrirako soineko berria janztera doaz. Nonahi lehertzen da haritza (Quercus robur) puntta berrien hostozko gona fosforitoz. Mimosa pinpirinak (Acacia dealbata) beilegia dakar goiko muturretik hasi eta beheko barrenerainoko soineko luze horia. Horia kadmioarenaren tankerakoagoa du oteak (Ulex spp.); ikusgarria otadietan. Aurten berandu samar loratu da, eta aurreratu egin diren magnolia hosto-erorkorrak (Magnolia x soulangeana, Magnolia loebneri, Magnolia stellata, Magnolia liliiflora, eta abar) ia pare-parean jarri zaizkie zuri ezin zuriagotik hasi eta gorrindol bizienaren arteko kolore ñabardura guztietako loretzar sorta ikaragarriak erakutsiz.
Bai, urte bakoitza berea da, berezia... Urtero aldatu egiten da lorez eta hosto berriz osatutako soinekoen erakustaldiaren hurrenkera. Mimosa bera urteberriaren sarrera loratuta agurtzen ezagutu izan dut. Haritza, ordea, ez dut ikusi aurten arte otsailari ongi-etorria emateko hostoz jantzita. Dena dela, urtero-urtero udaberriaren etorrerak ustekabean harrapatzen nau. Aurten, begira, udaberria otsailarekin etorri zen, eta arrats apal gorri bat jokatuko nuke apirilarekin bateratsu joango dela. Bai, udaberriaren agurrak ere ezustean harrapatzen nau, jeneralean. Asteak dira udaberria badoala esan eta esan ari natzaiela ingurukoei; batek baino gehiagok esango du, “hemen da hau berriz ere bere erretolikarekin”.
Orain goza dezagun udaberria. Landareak eta horien bizkar bizi garen animaliak abian gara, ziztu bizian. Hegaztien olgeta zaratatsua entzun besterik ez dago; gure etxeko urubi sendiak egunero du kantu probasaioa. Erlastarrak etengabeko sartu-aterean ari dira atariko paradisuko hegaztiaren (Strelitzia reginae) lore hori laranjatuetan, nektarretan. Larreak ederki berritzen ari dira. Txikori-belarraren (Taraxacum officinale) lehen loreak ireki dira, bakoitza eguzki bana. Tarteka, han-hemen, apiaza edo urre-botoia (Ranunculus acris) azaldu da, ohi bezala multzoka, kuadrillan, bost petalo hori bizizko lore luze ugari belar gainera altxeaz.
Lehengo mendearen azken hiru hamarkadetan eraikitako lorategietan ohikoa den forsitiak (Forsythia viridissima) udaberriaren amaierari abiatzeko seinalea ematen dio bere hori urrezko eskandaluzko loretzarekin.
Udaberriaren emana loretza horiak abiatzen du, horitzak. Txekor jaio berria behiaren oritzak abiatzen duen era berean.
Margoen hurrenkeran, uda giroa agurtzera gero etorriko dira loretza zuriak, ondoren gorriztak, urdinak... Zuritzak, gorritzak eta urdintzak.
Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]
Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.
Euskal Herriaren zatirik handiena klima zonalde epelean kokatuta egon arren, Arabako eta Nafarroako hegoaldean ez ezik, edonora hedatzen dira udako bero bolada latzak. Eta, dirudienez, klima aldaketarekin okerrera eginen du egoerak –edo egiten ari da, honezkero?–... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Liburuaren lehen aurkezpena irailaren 20an izango da, ostiralarekin, 18:30ean Azpeitiko Elikagunean. Bertan izango dira Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal egileak, Markel Lizasoain itzultzailea, Maitane Gartziandia diseinatzailea eta Dani Blanco argazkilaria. Egileen azalpenak... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Amarengandik hurbil bizitzea gustatzen zaie. Ez dira urrutira joango santio-belarraren (Jacobaea vulgaris) haziak, eta haiengandik jaiotako landareak, familia osoa, amaren eta amonaren aldamenean hazi eta biziko dira. Familia tzarra, izan ere landare bakoitzak sasoi batean... [+]
Hegazti buruhandia dugu hau, baina ez egoskorra delako, baizik eta fisikoki buru handia duelako. Horregatik da ezaguna hegazti hau, euskaraz erabiltzen diren izen askok bere begi eta buru handiari egiten diote erreferentzia: buruhandi, txorihandi, begihandi, ahohandi…... [+]
"Kaixo Garbiñe! Asko gustatzen zait egiten duzuna. Ugalkortasunarentzat sendabelar baten bila ari naiz baina zure liburuan ez dut aurkitu. Bizi naizen lekuan inork ez daki horri buruz”. Mezu hori jaso nuen hilabete dela Instagrameko pribatutik eta eragin... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
"Nai dezu katillu bat borraja loriak?”, idatzi zuen 1906 eta 1908 artean Baserritarra aldizkarian argitaratzen zituen artikuluetako batean Biktoriano Iraola Aristigietak. Borraja (Borago officinalis) sendabelar sonatua izan da: eztula baretzeko, diuretiko,... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.