Udaberriaren horitza


2020ko martxoaren 16an
Apiaza edo urre-botoia. Udaberriaren emana loretza horiak abiatzen du, horitzak.
Apiaza edo urre-botoia. Udaberriaren emana loretza horiak abiatzen du, horitzak.

Koloreen sasoia da. Landareak, loaldiari bizkar eman, eta urte berrirako soineko berria janztera doaz. Nonahi lehertzen da haritza (Quercus robur) puntta berrien hostozko gona fosforitoz. Mimosa pinpirinak (Acacia dealbata) beilegia dakar goiko muturretik hasi eta beheko barrenerainoko soineko luze horia. Horia kadmioarenaren tankerakoagoa du oteak (Ulex spp.); ikusgarria otadietan. Aurten berandu samar loratu da, eta aurreratu egin diren magnolia hosto-erorkorrak (Magnolia x soulangeana, Magnolia loebneri, Magnolia stellata, Magnolia liliiflora, eta abar) ia pare-parean jarri zaizkie zuri ezin zuriagotik hasi eta gorrindol bizienaren arteko kolore ñabardura guztietako loretzar sorta ikaragarriak erakutsiz.

Bai, urte bakoitza berea da, berezia... Urtero aldatu egiten da lorez eta hosto berriz osatutako soinekoen erakustaldiaren hurrenkera. Mimosa bera urteberriaren sarrera loratuta agurtzen ezagutu izan dut. Haritza, ordea, ez dut ikusi aurten arte otsailari ongi-etorria emateko hostoz jantzita. Dena dela, urtero-urtero udaberriaren etorrerak ustekabean harrapatzen nau. Aurten, begira, udaberria otsailarekin etorri zen, eta arrats apal gorri bat jokatuko nuke apirilarekin bateratsu joango dela. Bai, udaberriaren agurrak ere ezustean harrapatzen nau, jeneralean. Asteak dira udaberria badoala esan eta esan ari natzaiela ingurukoei; batek baino gehiagok esango du, “hemen da hau berriz ere bere erretolikarekin”.

Orain goza dezagun udaberria. Landareak eta horien bizkar bizi garen animaliak abian gara, ziztu bizian. Hegaztien olgeta zaratatsua entzun besterik ez dago; gure etxeko urubi sendiak egunero du kantu probasaioa. Erlastarrak etengabeko sartu-aterean ari dira atariko paradisuko hegaztiaren (Strelitzia reginae) lore hori laranjatuetan, nektarretan. Larreak ederki berritzen ari dira. Txikori-belarraren (Taraxacum officinale) lehen loreak ireki dira, bakoitza eguzki bana. Tarteka, han-hemen, apiaza edo urre-botoia (Ranunculus acris) azaldu da, ohi bezala multzoka, kuadrillan, bost petalo hori bizizko lore luze ugari belar gainera altxeaz.
Lehengo mendearen azken hiru hamarkadetan eraikitako lorategietan ohikoa den forsitiak (Forsythia viridissima) udaberriaren amaierari abiatzeko seinalea ematen dio bere hori urrezko eskandaluzko loretzarekin.

Udaberriaren emana loretza horiak abiatzen du, horitzak. Txekor jaio berria behiaren oritzak abiatzen duen era berean.
Margoen hurrenkeran, uda giroa agurtzera gero etorriko dira loretza zuriak, ondoren gorriztak, urdinak... Zuritzak, gorritzak eta urdintzak.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-12-09 | Jakoba Errekondo
Errastiko ogia
Ilarretan dilista nafarra

Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo lekazia bezalako jaki ederrik ba al da negua goxatzeko? Pertzak bete lekari,... [+]


Basoko ehiztaria

Gaua da. Zuhaitzetan geratzen diren hosto gutxien artetik igarotzen da ilargiaren argia. Isiltasuna da nagusi. Txoriak sasi artean daude, babestuta lo, lo-edo. Baina bat batean zerbaitek kolpatu du sasia. Txori gehienak izutu diren arren, izoztuta bezala geratu dira, isilik... [+]


2024-12-09 | Garazi Zabaleta
Errastiko ogia
Aurrekoen jakintza eta makrobiotika uztartuta sortutako ogia

Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]


Tomate hazien bildumagileak eta bioaniztasunaren zaintza logikak

Bukatu da (bukatzen ari da) tomatearen sasoia eta unea aprobetxatu nahi nuke uda honetan izandako kezka eta amorruak orriotara ekartzeko.


2024-12-02 | Jakoba Errekondo
Gintonikaren ezkontza

Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.


Armarri-zimitz jaspeztatua
Gonbidatu gabeko turista

2016an ikusi omen zuten lehen aldiz Herrialde Katalanetan. Bi urte geroago, 2018an alegia, Xanti Pagola eta Imanol Zabalegui entomologoek Gipuzkoan azaldu zela jakitera eman zuten. Eta euskaraz izendatu ere bai! Urte batzuk pasa dira eta ez dut esango gure artean ikusteaz ohitu... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Estitxu Eizagirre
Kosmetikoak Sendabelarrekin
Nola garbitu eta zaindu, gorputza eta Lurra kutsatu gabe?

Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.


2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Gaztaina feria basaburuan
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]


2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


2024-11-18 | Nagore Zaldua
Zaldun, dantzari edo zaindari; altxor ikusezin, betiere

Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.


2024-11-18 | Garazi Zabaleta
Bizi Baratzea
Durangoko Azoka, bagoaz

Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.


Eguneraketa berriak daude