Familia bat baino ez dira gondratarrak, beste anitz familia bezalakoxea. Euskal gatazka deritzonak pitzadura sakona eragin omen zion bere baitan, senide batzuk alde batean eta enparauak, berriz, bestean geratu zirelarik. Borja Ortiz de Gondra-k antzerkia maite zuen, eta infernutik ihes egitea deliberatu, besteak beste, Taliaren erresuman murgiltzeko asmoz.

Urte mordoxka borondatezko atzerrian eman ondoren, sentitu ei zuen gaiaz idazteko grina. Emaitza bi antzezlan izan dira: Los Gondra (Una historia vasca) eta Los otros Gondra (Relato vasco). Biak ala biak erdaraz. Biek ala biek Madrilen kritika eta publiko arrakasta handia lortuz, baita sariren bat ere. Madrilen euskal gatazkari buruzko antzezlanak arrakasta erdiestea ez da aterik egokiena Euskal Herriko antzokietara sartzeko. Horregatik, lanetatiko lehena ez bide zen antzeztu gurean. Bigarrena, aldiz, Bilbon eta Gasteizen ikusteko aukera izan dugu, bederen. Mesfidati, Arriagaratu egin nintzen, hainbat arrazoik bultzatuta: egilea bera ezagutu nuen gaztetan; familiako besteren bat ere ezagutzen dut; Iñaki Salvador, Jon Maya, Lander Otaola… talde artistikoko kideak dira; aktore nagusia, Sonsoles Benedicto, oso gogoko dut… Gustatu egin zitzaidan edukiari dagokionean, alderdi formala ere ahantzi barik. Zerga iraultzailea, atentatuari beldurra, erbestea, jazarpen poliziala eta abar agertzen dira. Egilea saiatzen da bi aldeetako zioak eta sufrikarioak erakusten, ene iritziz, alde batekoak argiago gelditzen badira ere, ziur aski hoberen ezagutzen duena delako. Bere buruarekin eztabaidatzen du ahaztu edota barkatu beharraz. Aukera kontrajarriak bezala agertzen ditu. Badirudi ez dagoela besterik. Azkenean, barkamenaren alde jotzen du, baina ez komentzimendu osoz nonbait.

Ez da ezer ahaztu behar. Herriak memoria behar du izaten jarraitzeko, eta gaizki eginetatik ikasteko ere bai. Baina, barkatu? Maiz mintzatu da horretaz urteotan. Batzuek besteei inposatu nahi diete barkamena eskatzea; eurek, aldiz, ez ei dute ikusten inolako beharrik barkamenik eskatzeko, nahiz eta mina elkarri egin diogun eta biktimak bi aldeetan dauden.

Gertatutakoaz solastatzea da ezinbestekoa, elkar ezagutu eta elkarri entzun, de facto hainbat forotan jada egiten ari den bezala. Hortik sortzen dira berez adiskidetzea eta elkarbizitzaren hobetzea. Ez da behar ez ahaztu ez barkatu. Aski da norbere burua ireki eta bestearen egia ere ezagutzea. Antza, Borja Ortiz de Gondra ere norabide horretan dabil bogan. Ongietorria.