Aranzadi Zientzia Elkarteko lantaldeen artean badago bat landareei begira dagoena beti: Botanika saila. 1980ko hamarkadan jaioa, ibilbide luzea du honezkero taldeak. Bere helburu nagusiak landareen eta landarediaren kontserbazioa, sentsibilizazioa eta dibulgazioa egitea dira, eta horretarako hainbat proiektu dituzte martxan. “Landare mehatxatuen kontserbaziorako jarraipen lanak egiten ditugu: non dagoen, nola, ze arrisku dituen… hori guztia biltzea eta baloratzea da gure lana”, azaldu du Maialen Arrieta Aseginolaza botanika saileko zuzendariak.
Germoplasma bankua
“Germo… zer?”. Azalpenak eman dizkigu Arrietak: “Espezie baten genetika guztia mantentzen duen landarearen zatia da germoplasma, bera bakarrik beste ale berri bat sortzeko gai dena: izan daiteke aldaxka bat, hazi bat, tuberkulu bat…”. Espezie basatiekin soilik egiten du lan botanika lantaldeak, mendian daudenekin, eta ez baratzekoekin. Batez ere Euskal Herrian aritzen dira, baina inguruko beste zenbait probintzietan ere badituzte proiektuak martxan: Asturiasen, Burgosen, Errioxan, Huescan eta Lleidan, esaterako.
Iaz 87 landare espezie bildu ditu botanika lantaldeak, eta 2006tik 2019ra bitartean bildu dituztenak kontuan hartuta 476 espeziera iritsi da kopurua. Horietatik gehienak mehatxupean daude. “Segurtasun kopia bezala ulertu behar da germoplasma bankua: gertatu litekeen edozein hondamendiren aurrean, landare horren segurtasun kopia edukiz gero gai izanen gara hortik landarea atera eta berriz mendira bueltatzeko”. Administrazioak bere lurraldeko espezieen %75 hazi bankuetan gordeta edukitzera behartzen ditu Europako arautegiak, eta horretan ari dira lanean lantaldekoak, pixkanaka.
Menditik laborategira, laborategitik mendira
Eta, nola da landareen haziak gordetzeko prozesua? “Mendian haziak bildu, laborategira eraman, garbitu, pisatu eta datu horiek guztiak datu basean sartzen ditugu lehenik”, dio Arrietak. Segidan, hozitze testak egiten dizkiete, hazi horretatik landarea sortu daitekeela bermatzeko. Behin hori egiaztatuta, haziak deshidratatu eta izoztu egiten dituzte. Ex situ kontserbazioa deitzen diote mendiko eta laborategiko jarduna uztartzen duen lan horri.
Beharrezkoa denean, gordeta dituzten hazietatik landarea atera eta berriz ere mendian sartzen dute. “Munduan soilik Kantaurialdeko dunetan zegoen Galium arenarium espeziea ia desagertu egin zen 2014ko itsasaldi indartsuen ondorioz, baina zorionez espezie berezi horren segurtasun kopia egina zegoen, eta berriz ere landarea atera eta dunetara bueltatu ahal izan genuen”.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]