Burdeletik animera

  • Japonia, XVII. mende hasiera. Tokugawa shogunaldian herrialdea bateratu zenean, Edo garaia hasi zen. Gatazka luzeen ondoren, bakea iritsi zen Japoniara, hirietako burgesia entretenimendu gosez zegoen eta giro egokia sortu zen arte eta kultura jardunetarako.

1850 urte inguruko grabatua, kabukiko aktoreak irudikatzen dituena, guztiak gizonezkoak –erdikoa ere bai–. (arg. Utagawa Kunisada)
1850 urte inguruko grabatua, kabukiko aktoreak irudikatzen dituena, guztiak gizonezkoak –erdikoa ere bai–. (arg. Utagawa Kunisada)
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Izumo no Okuni Izumoren tenpluko apaiza zen, baita dantzari trebea ere. Tenplurako dirua lortzeko prostituta talde bat bildu eta dantza eta poesia ikuskizunak egiten hasi zen. Baina, berehala, lortutako arrakasta medio, tenplua baztertu eta ikuskizunei eskaini zien lan jardun osoa. Berez, ikuskizuna prostituten bezeroentzako erreklamoa zen. Okuniren dantzariek eskaintzen zuten zerbitzu gehigarri hori ez zen berria, aurreko ikuskizuna ordea bai. Ez zuen ezer asmatu, baina zenbait dantza eta testu moldatuta, kabuki antzezpen moldearen oinarriak jarri zituen.

Eduki sexualek, estetika transgresoreak –maiz Okunik berak gizonezkoen jantziak erabiltzen zituen eszenatokian–, istorioak kontatzeko molde berritzaileak, aktoreekin sexu harremanak izateko aukerak... herritarren pasioak piztu zituzten. Orduko japoniarren herenak aldioro katana edo ezpata bizkarrean zeramatela kontuan hartuta, Ikuskizunek amaiera odoltsua izaten zuten sarri. Horregatik, 1629an agintariek liskarrak saihesteko neurriak hartu zituzten. Kabukian armak debekatu zituzten? Ez, emakumezko aktoreak debekatu zituzten.

Emakumezkoen rolak egiteko itxura androginoa zuten mutiko gazteak erabiltzen hasi ziren, onnagata izenekoak. Harreman homosexualak ez ziren tabua Edo garaian, eta onnagatek ere sexu zerbitzuak eskaintzen zizkieten ikusleei. Eta emakumezko ikusle batzuk ere hasi ziren zerbitzu horiek kontsumitzen. Arazoa konpondu ez ezik, areagotu egin zen. Shogunaren ministroek emakumezko rolak ere –eta ondorioz onnagatak– debekatzea erabaki zuten orduan.

Berriro ere, alferrik. Gizon helduek antzeztutako gizon helduei buruzko istorioak ez zuten publikoaren interesa piztu. Antzerki enpresariek orotariko trikimailuak asmatu zituzten zentsura gainditzeko eta gizonez jantzitako emakume aktoreak sartzen hasi ziren. Erremedioa gaitza baino okerragoa zela ikusita, emakumezko rolak eta onnagatak berriro onartu zituzten kabukian. Emakumezko aktoreak ez, ordea. Horregatik, takarazuka asmatu zuten, rol guztiak emakumezko aktoreek soilik jokatzen dituzten antzerki moldea.
Izumo no Okunik duela 400 urte abiatutako eta debekuek taxututako molde hura erabat errotuta geratu zen japoniar kulturan eta eragin hori oraindik oso handia da gaur egun. Animean, mangan eta Japoniako beste adierazpen artistiko eta estetikoetan androginia eta genero muga lausoak oso nabarmenak dira.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Arte eszenikoak
'Errealitatearen harribitxiak'
Arreta galdu barik

ERREALITATEAREN HARRIBITXIAK
Nork: Josu Iriarte, Nerea Lizarralde, Jare Torralba eta Amets Larralde. Mikel Martinezek zuzenduta eta Jokin Oregiren testuetatik abiatuta.
Noiz: otsailaren 21ean.
Non: Bilboko 7katu... [+]


Euskal artista ugari izango dira Pirritx, Porrotx eta Marimototsi egingo dieten omenaldian

Ostegunean prentsaurrekoa egin dute antolatzaileek Maiatzaren 3an Bizkaia Arena-BEC!en egingo den ekitaldiaren xehetasun gehiago aurkezteko. Ikuskizuna euskal herrian ezagunak diren hogei pertsona baino gehiagok parte hartuko dute eta 14.000 ikuslerentzat izango da. 


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

2025-02-03 | Euskal Irratiak
Antton Luku
“Egiazko urtats da inauterien momentua”

Duela hemeretzi urte berpiztu zen libertimenduen usadioa Donibane Garazin. Antton Lukuk abiatu zuen mugimendu hori, eta bi hamarkadetan, Ipar Euskal Herriko herri desberdinetara ez ezik, Hegoaldera ere hedatu da.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


2025-01-14 | Euskal Irratiak
Urteko lehen maskarada eskaini dute Altzai-Lakarriko gazteek

Basabürüako ibar eskuineko gazteek lehen maskarada arrakastatsua eman dute igandean, Lakarrin.


Globo morean

Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.

------------------------------------------------------

Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]


Eguneraketa berriak daude