Baina pentsa al dezakegu finantz arazoek eta klimaren ingurukoek emango diotela akabera interes politiko eta militarrei estuki lotua den produkzio bati? Industria atomikoa bere osoan dago eraikita ‘isiltasun nuklear’ baten oinarrien gainean, honek azkenean estaltzeraino nuklearrari aurre egin dioten mugimenduen oroimena bera, hala erakusten du Euskal Herriko Lemoiz zentralaren kontrako borrokak, Frantzian arras ezezaguna denak”. La Parisienne Liberée (LPL) motz geratu dela honetan: Frantzian bakarrik ez, Euskal Herrian ere belaunaldi gazteek ezezaguna dute Lemoizko gudua eta zaharrago askok nahiago lukete ahaztu, funtsean baketze antiterrorista gehiago daukan bizikidetzaren alde.

Sortzez Fleur deitzen den kazetari, poeta eta kantari paristarrak, gaur Ipar Euskal Herrian bizi denak, Radio Kultura-ri kontatu dio urte batzuk kabareteko kantari zeramatzala eta Sarkozy lehendakariaren garaian erabaki zuela kantuak aktualitate politikoan murgiltzea. Le Parisien Liberé (Paristar Askatua) egunkariaren titulu asko erabiltzen zituen kantak sortzerakoan, azkenean horretatik egokituz bere izen artistikoa. LPL ezaguna da aktualitateko gaiez bere bikote Mimosorekin elkarlanean idatzi, kantatu eta ekoizten dituen bideoklipengatik. Hegoaldeko euskaldunen artean batzuek ezagutuko dute euskarazko azpitituluak ere badaramatzan L’Injustice d’Altsasu (Altsasuko Injustizia).

Le nucléaire, c’est fini-k dauzkan 230 orrialdeetatik 52 eskaini dizkio Lemoiz et le pays non nucleaire (Lemoiz eta herrialde ez nuklearra) atalari. Lemoizko zentralaren historiaz eta 1970 eta 1980eko borroka hartaz publikatuta –eta gaur baztertuta– dauden materialetatik abiatuta, LPLk marraztuko ditu euskal gazteek osorik ezagutu beharko luketen krisi handi baten lerro nagusiak, Basordasen datzan munstro fosilizatuaren historia: Francoren azken Plan Energético haren haritik,  gaur Euskal Herriak eduki zitzakeen lau zentral (Lemoiz, Itziar, Ea-Ispaster, Tutera) eta horietan 7-13 erreaktore atomiko.

Euskal Herriaren biziraupena bera arriskuan ipiniko zuen planaren kontrako mobilizazio epikoa bikain deskribatu du LPLk, hasi Espainiaren nuklearzaletasunaren jatorritik (Francok bonba atomikoa eskuratu nahi zuen 1960ko hamarkadan…) eta Euskadi nuklearizatu baten lehen urratsa izan behar zuen Lemoizen kontra piztutako gatazkan laburbilduz, ihes egin barik herrietako mugimendu espontaneoen, mugimendu antinuklearren eta proiektuaren gelditzeko erabakiorra izan zen ETAren arteko elkarbizitza konplexuari. Kronologiak jasotzen ditu Iberdueroren ahaleginak, mugimenduen ekintzak, gaur harrigarri egiten diren milaka askoko manifestazioak, desobedientzia eta sabotajeak, Martin Zabaletak Everesten jarritako banderak eta egindako oihuak, ekintza armatuetan hildako 12 pertsonak (zentraleko langileak, tekniko buruak, ETA eta Iraultzako militanteak), instituzio autonomiko sortu berrien eta beren goi karguetan zeuden politikarien jokabide tamalgarria...

170. orrialdean irakurleei LPLek aurkezten die Gladys Del Estal euskal militante ekologista, Tuteran 1979an guardia zibilek manifestazio baketsuan hila, eta horretarako datuak hartu ditu ARGIAk aurtengo martxoan plazaratutako Eguzkiaren alaba hil ziguten erreportajetik, Urko Apaolaza Avilari aitorpena eginda.

Baina Lemoizi buruzko atalak euskaldunontzako daukan erakargarritasunetik harago, euskaratzea merezi lukeen liburua da Le nucléaire, c’est fini. Azkenean, LPLk horrekin zerari erantzun nahi dio: munduko herrialderik nuklearizatuena den Frantzian nola da posible herritarren ezezagutza hain handia izatea atomoaren mende egunero bizi dituzten arriskuez? Gakoa isiltasun nuklearrean datza (silence nucleaire), bonba atomikoaren jabe den armada barne daukan industria nuklearrak gizarte osoari inposatu dion isiltasun erabatekoa. Adibide ondo dokumentatuak azaldu ditu LPLk liburuan.

Ezkutatutako istripu eta larrialdien artean dago Bordele inguruan gertatutako susto bat.  1999ko abenduaren 27 eta 28an hondamendia gertatzeko puntuan egon zen Blayaiseko zentral atomikoan, inguru haiek ito zituen uholde izugarriak bere lau erreaktoreak gelditzeko arriskura eraman zuenean. Gogoratu Fukushima lurrikarak ez baina itsasotik iritsitako uholdeak leherrarazi zuela. Blayaiseko lau erreaktoreetatik bakar batek eztanda egin balu, euskaldunok ere igarriko genion: Baiona 209 kilometrora dago, Bilbo bera 287 km-ra, Google Mapsek berretsiko dizue.