Barietatea eta aniztasuna
Duzunaritzeko kultura ezagutzeko aukera izan dugu 111 hostoz eta orriz jantzi liburuaren aurkezpen egunean. Argiak mendea bete duen ospakizun saila borobiltzeko egun gustagarria. Ehun urtetako kazetaritza goratzeko nekazaritzaren alorrean oinetakoak zikinduz ibiltzea baino bide ederragorik ez zait bururatzen.
Hasteko, euri-jasa eta euri-erauntsi artean, aterrune den mendrenik gabe Duzunaritze eta Sarasketa artean ibili ginen. Euri eta behe laino gutxitan gozatzen den paisaia genuen begiera. Hariztia (Quercus robur) da nagusi bertako mendixketan eta udazkenaren zurdakiak dena margotzen zuen. Margo festa izugarria zen.
Su egurretarako zuhaitzak botatzeko garaia zela, etxe atarietan landatzen ditugun zuhaitzak eta arbolak zirela, hesietako zuhaixkak eta igokariak zirela, hurraren (Corylus avellana) gorazarrea, lizarraren (Fraxinus excelsior) eta haritzaren arteko aldea, intsusaren (Sambucus nigra) kultura, hilerrietako landareak, intxaurrondoaren (Juglans regia) harrotasuna eta abar; horrelako ibilaldietan nahi adina gairekin topo egiten da. Udazken margoena nagusitu zen, jakina. Koloreen gaia atzendua dugu oso euskaldunok, eta horretaz jakin nahi duen guztiari gomendatzen diot Patziku Perurena handiaren Koloreak euskal usarioan liburutzarra; maiz samar egokitzen zait eta uste dut eskola liburua beharko lukeela izan.
Ondoren liburuaren aurkezpena eta ekitaldiak hartuko zituen Idiartia etxaldera hurbildu ginen. Bertan nekazaritzara emandako familia baten gorabeherak eta historia ezagutu genituen. Izan ere, istorio-erraile apartak dira Harlouchetarrak: aitona Jean Michel, Jon semea eta Ekain eta Aneko bilobak.
Behi-esne ekologikoaren ekoizpenari lotutako etxaldea da, baina denetik egiten dute. Behiak elikatzeko ia jaki guztiak etxekoak dira. Esne gordinaz gain jogurtak eta gazta zuriak egiten dituzte. Era berean, behiei emateko arto transgenikoa nahi ez, eta bertako arto gorria eta zuria berreskuratzeko eta mantentzeko lan izugarria egiten ari dira.
Egun hartan lezio asko jaso genituen, baina, bat azpimarratu behar izanez gero, Jon Harlouchetek bertako arto aldaera edo barietateari buruz aipatu zuena. Bertakoa eta naturala bada, hau da, klonikoa ez bada, artaburuak desberdinak ikusi behar ditugu. Hau da, espezie batekoak eta aldaera batekoak izango dira, baina barietatean aukera dago. Horixe: “Barietatea”, aukerak edo aldaketak dituen “aldaera”.
Goizeko ibilaldian ere basoan ikusi genuen gauza bera: hariztia zen baina haritz bakoitzak bere margoa zuen, desberdina. Margo aniztasunaren alde egin behar dugu. Eta Baso Autoktonoen Mundu Eguna zen, azaroaren 23a.
Klimaren hondamendiari ihes egitekotan, ez da aski izango atmosferan murriztea negutegi eragineko gas kontzentrazioak. Beharrezkoa izango da oihanak eta lurzoruak zaintzea ere, ez ditzaten hondatu deforestazioak eta nekazaritza intentsiboak; zeren eta uraren zikloa ere oso... [+]
Azken mendean Etiopiak galdu ditu antzinako oihanik gehienak, nekazaritzaren, artzaintzaren eta herrialdean laborantza industrial neokolonialak eragindako goseteen presiopean. Alabaina, biodibertsitatez betetako azken baso zatiak geratu dira, fosil gisa, zientoka eliza eta... [+]
Deforestazioa geldiarazteaz gain, milioika zuhaitz gehiago behar ditu Lurrak klimaren zoratzea gelditu, euriak ugaritu eta biodibertsitatea berreskuratzeko. Baina ez begiratu soilik Amazonia edo Kongo edo Indonesiako hondamendiei: Europan lan handia daukagu duela mende gutxi... [+]
Mundua mapeatu dute, eta orain, xehe-xehe dakigu ezinbestean zein lur eremu babestu beharko genukeen gainean dugun krisi bikoitzari aurre egiteko: bioaniztasuren galera eta klima larrialdia. Sciences Advance aldizkarian Global Safe Net (Segurtasun Sare Globala) proiektuaren... [+]
Autobidea igarotzeko tunel batean izaten ari diren etengabeko leherketek etxebizitzei eta ondare arkitektonikoari eragin diete. Bilboko Bolintxu haraneko herritarrak kexu dira eta Supersur handitzearen kontrako plataformak publiko egin du salaketa.
Alemaniako mendebaldean munduko makina automatizatu handienek (100 metroko altuera, 200 metro luze eta 14.000 tona) lurra irensten dute eta liseriketaren ondoren kalitate baxuko ikatza iraizten dute, zentral termikora eramateko prest. Meategiak, 1978an ireki zenetik, Hambacheko... [+]
Bizkaiko Foru Aldundiak, Agustin Ibarrola basoa margotu zuen artistaren familiaren onespenarekin, gaur egungo basoaren inguruetan Ibarrolaren zuhaitzen erreplikak egingo dituela jakinarazi du. Izan ere, jatorrizko basoko zuhaitzak hiltzen ari dira, xingola marroia gaitzagatik... [+]
Hondarribiko ikasleek ametza zuhaitzaren haziak ernaltzen lagundu eta ondoren Jaizkibelen landatu dituzte, bertako basoa pixkanaka berreskuratu dadin; mendiaren hiru dimentsioko maketa ikusgarria ere osatu dute; eta Jaizkibelen kokatutako hirigintza plan bat asmatu dute... [+]
Gaur goizean okila garrasika aritu da etxe gaineko haritzean (Quercus robur). Luze aritu da eta haserre zela zirudien. Goiza ederra da, freskoa baina arraitsua, oso argia. Urteko egun luzeenetara hurbiltzen ari gara eta goizean goizeko argitasunean igarri da. Kexu zen, ordea,... [+]
Modu guztietara, onez eta txarrez, amenazu guztiak zorroztuz esan digute baina guri bost. Mundua, gure mundua hiltzen ari gara. Gure bizimodua ezin da inola ere eutsi, eta jasanezina da gurekin batera bizitzea egokitu zaien beste bizidun guztientzako. Egunetik egunera ari gara... [+]
Udazkena azkenetan da. Bazterrak kolorez janzten doaz. Garai aproposa mendian ibiltzeko. Lurrean, han eta hemen hosto artean barreiatuta ikus daitezke irailaz geroztik arbolatik jausitako lokotxak –sokalak, arbotsak, morkotsak, kirikiñoak–, inguru heze eta... [+]
Polinizazioa garrantzitsua da landare gehienen bizimoduan. Espezie eta aldaera bakoitzaren etorkizuna eraikiko duen hazia sortzeko nahitaezkoa. Lorearen aieka arrak sortzen duen polen aleñoak aieka emearengana egingo duen bidaia da polinizazioa. Bidaia hori intsekturen... [+]
Donostiako Antiguako hainbat eremutan zuhaizti eremu zabalak kaltetu zituzten metroko obrek joan den abenduaren 12tik 15era egindako baso-mozketek. Eguzki talde ekologistak eta auzotarrek jo zuten alarma.