“Oso mitifikatuta daukagun figura maskulino horrek egun ez dio erantzuten langile herriaren kontzeptuari”

  • Euskal langile andreak. Antzinako erregimenetik kapitalismora IPES fundazioaren bekari esker, kolektibitatean oinarritutako ikerketa-lana dela dio Oinane Valero Belaskok. Historia irakasleak (Erandion ari da aurten, DBHn) diosku zapalkuntza hirukoitzaren ikuspegia jorratzen duen lanik ez dela egon orain arte, eta ikerketa abiapuntua dela etorkizunean lan gehiago egiteko.

“Gauzak ez dira horrenbeste aldatu. Kapitalismoak egiten duena da forma aldatu, egoera berrietara moldatu. Lehen bertako andreek egiten zituzten hainbat jarduera, prekarioenak, gaur egun egiten dituzte emakume atzerritarrek, etorkinek” (Argazkia: Hodei To
“Gauzak ez dira horrenbeste aldatu. Kapitalismoak egiten duena da forma aldatu, egoera berrietara moldatu. Lehen bertako andreek egiten zituzten hainbat jarduera, prekarioenak, gaur egun egiten dituzte emakume atzerritarrek, etorkinek” (Argazkia: Hodei Torres)
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Kapitalismoaren garatze prozesua non hasten da zuen lanean?

Kapitalismoaren sortze prozesua kokatu dugu 1789an, Frantziako iraultza burgesa eman zen urtean. Batez ere, Ipar Euskal Herrian eragin zuzena izango du eta hor hasten dira  kapitalismoak, industrializazioak eta liberalismoak ekarriko dituzten aldaketa guztiak.

Eta aldaketa nagusiak zeintzuk lirateke?

Soldatapeko lanaren egituratzea. Kapitalismoak ekarri du soldatapeko lana orokortzea eta dikotomia bat sortzea: andrazkoentzat, “ez-lan” deitzen duguna, edo maitasunagatik egindako lana; eta gizonentzat, soldatapeko lana, ofiziala. Baina andrazkoek beharra izango dute etxetik kanpo lan egiteko, gizonen soldata osatzeko, biziraupena bermatzeko; hori, baina, merkatu beltzean izango da. Horixe litzateke tesia: kapitalismoak ekarri du soldatapeko lana, baina andrazkoak hortik kanpo kokatu ditu.

Bizirauteko esaten duzu; gaur egun ere bizirauteko ekonomia-sisteman ari gara.

Gauzak ez dira horrenbeste aldatu. Kapitalismoak egiten duena da forma aldatu, egoera berrietara moldatu. Lehen bertako andreek egiten zituzten hainbat jarduera, prekarioenak, gaur egun egiten dituzte emakume atzerritarrek, etorkinek. Eurak dira lan-baldintzarik kaskarrenak dituztenak, kontraturik gabeko jarduerak egingo dituztenak, euren familiak utzi eta besteenak zaintzera behartuta ikusiko direnak. Formak aldatzen dira, baina zapalkuntzak bere horretan dirau.

Argazkia: Hodei Torres

Zapalkuntza hirukoitza diozu, baita kapitalismoaren aurretik ere?

Euskaldun garen heinean, gure historia zapalkuntzaren historia da. Andre garen heinean, genero zapalkuntza pairatu dugu historikoki; patriarkatua zapalkuntzarik zaharrenetarikoa da. Ez dugu esango kapitalismoak sortu duela patriarkatua, baina baliatu du negozioa borobiltzeko. Bestetik, langileriaren kontzeptua XIX. mendearen amaieran sortzen da, langile klasearen sorrerarekin. Baina aurretik ere, matxinadetan, euskal jendartean nolabaiteko kontzientzia sortzen da, burgesiaren kontra altxatzeko.

Euskal feminismoak zer ekarri dio euskal langileen ikusgarritasunari?

70eko hamarkadan gorpuztuko da, batez ere Ipar Euskal Herrian (Hegoaldean oraindik diktaduran bizi ziren), 68ko maiatzari lotuta. Andrazkoak ohartu ziren ez zirela protagonistak iraultza hartan eta hortik hasi zen sortzen euskal feminismoa. Zapalkuntza bikoitza nahiko garbi ikusi zen orduan: langileak eta emakumeak gara; horri gehitu zaio nazio zapaldu baten parte izatea. Hirugarren zapalkuntza hori Aizan taldeak gehitu zion, 90eko hamarkadan. Hor bukatu nahi izan dugu, nolabait, bilakaera horren emaitza euskal feminismoa izan daitekeelako.     

Liburuaren aurkezpenean aipatu zenuen zaintza lanak eremu pribatura eraman direla, emakumea lan merkatutik ateraraziz.

Zaintza lanak egokitu zitzaizkien emakumeei eta, gainera, merkatu ofizialetik kanporatuak izan ziren, zaintza lan horiek egiteko. Baina emakumeak lan merkatu ofizialean sartzen hasi zirenean, zaintza-lan horiek berdin egin behar ziren; beraz, lanaldi bikoitza inposatu zitzaien, eta tranpak hor jarraitzen du. Ikusten dugu nork garbitzen duen mundua, besteen etxeetan daudenak, gure nagusiak nork zaintzen dituzten, gure umeak… Lehen guk egiten genituen lan horiek guztiak, orain atzerritik datorren migratzaile batek egiten ditu eta, gainera, oso diru kopuru murritzaren truk.

Garai batean Euskal Herrira etorri ziren emakumeak ere barne hartzen dituzu euskal nortasuna aipatzen duzunean?

Nazionalismo tradizionala etnizista izan da eta etorkin horiek guztiak nazionalismotik kanpo utzi dira. 50eko hamarkadan ezker ikuspuntutik sortutako abertzaletasun berriak, nolabait, langile horiek guztiak barne hartzen zituen. Hor dugu, esaterako, Argala ideologo gisa. Sekulako saiakera egin zen hemengoak ez ziren langileak "euskal langile herria" kontzeptuan sartzeko: "Euskalduna Euskal Herrian lan egiten duena eta bizi dena da". Egia da emakumeak ez zituela aintzat hartzen, ze langilea irudikatzen dugunean, burura datorkiguna da gizona, buzoduna eta fabrikako langilea. Hori tranpa da. Langileek aurpegi anitzak dituzte, hainbat jardueratan ari dira; are gehiago, langabetuak ere barne hartzea ezinbestekoa da. Oso mitifikatuta daukagun figura maskulino horrek gaur egun ez dio erantzuten langile herriaren kontzeptuari. Eta hortik dator, baita ere, gure liburuaren izenburua: "Euskal langile herria, euskal langile andreak".

Egindako azterketak ematen dizun perspektibatik, ondo ari ote gara?

Aurrerapausoak ikaragarriak izan dira, martxoaren 8ko mobilizazioetan, adibidez. Kontzientzia-hartze prozesuan bagoaz aurrera. Horrek ez du esan nahi berdintasun egoeran bizi garenik; bidea oraindik luzea da. Eman diren urratsak borroka baten emaitza dira, eta ondo antolatuta, estrategikoki gauzak ondo lotuz gero, aurrera jarraitzeko moduan gaude. Gaur egungo egoera ez da berdintasunean oinarrituriko egoera, baina urratsak eman dira eta gure aurrekoek egindako borrokaren ondorio dira.

Etxean ikusitakoa, ikerketa motibazio
“Nire amamek etxean egin dute lan, beti. Gogoan dut, Amorotoko amama Bilbora etorri zela zaintza lanak egitera, beste batzuen seme-alabak zaintzera. Oso ohikoa zen batez ere herri koxkorretako andreen artean; hori izaten zen askorentzat intenbide bakarra. Hala ere, ikusi dugu nola errepublika garaian andreek mentalitate irekiagoa zuten ondorengo belaunaldiko andrazko horiek baino, nire amamen belaunaldiko emakumeek baino. Frankismoak eragin nabarmena izan zuen”.

 


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Langile borroka
2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-07 | Julene Flamarique
Guardia Zibila Nafarroako ikasgeletan sartu dela salatu du LABek, lehiaketa baten aitzakiarekin

Indar armatuek zibersegurtasunari buruzko lehiaketa bat antolatu eta ekimena Nafarroako DBH ikastetxe guztietara heldu da; amaierako fasea Aranjuezeko Guardia Zibilaren akademian ospatuko dute. LAB sindikatuak gogora ekarri ditu duela hainbat urte irakasleen ideologiaren arabera... [+]


Sunsundeguiko langileak kalera aterako dira, enpresari “konponbidea orain” exijitzeko

Altsasun autobusak egiten dituen enpresako administrazio kontseiluak hartzekodunen konkurtsoa aurkeztu du asteazkenean. Langileen ordezkariek eskatu dute "benetako plan industrial" bat martxan jartzeko eta manifestaziora deitu dute, igandean Altsasun.


2024-10-30 | Julene Flamarique
Bizkaiko Arte Grafikoetako grebak ekoizpena geldiarazi du erreferentziazko enpresetan

Cebek patronalak blokeoa baztertzeko exijitu dute grebalariek, baita eros-ahalmena eta lan-baldintza duinak bermatzen dituen lan-hitzarmena ere, azkenekoa 2009-2011 . urtetakoa baita. Urriaren 30eko greba egunean Ertzaintzak langile bat “inolako justifikaziorik gabe”... [+]


2024-10-30 | Leire Ibar
Nafarroako Gobernuari “proposamen serioagoak” egitea eskatu diote hezkuntza publikoko irakasleek

Ikasturteko bigarren greba eguna izan zuten asteartean hezkuntza publikoko irakasleek. Urriaren 29an Nafarroako hezkuntza sektoreko sindikatu nagusiek, hala nola Steilas, ANPE, AFAPNA, LAB, CCOO, ELA eta UGT-k greba eguna egin zuten. 


Nafarroako Parlamentu aurrera eraman dute protesta irakasleek

Astearteko manifestazioa bukatuta aldarrikapenak Parlamentu aurrera eraman dituzte. Zenbait bide moztu dituzte eta tentsio uneak izan dira Espainiako Poliziarekin.


2024-10-30 | Onintza Enbeita
Jon Las Heras. Zientzia politikoetan doktorea
“Egungo aisialdi ereduak lantokietako praktika birproduzitzen du”

Atenasera joan zen master tesia egitera. Ezin izan zuen doktoretza bertan egin: haren espezialitatea desagertu egin zen gobernuaren mozketekin. 2010eko krisiak Grezian harrapatu zuen, ordea, eta ikasi zuen kapitalismo globalak ongizate estatua erraz suntsi dezakeela.


2024-10-28 | Leire Ibar
Azken epai euskarafoboaren harira, “enplegu publikorako hizkuntza bakarra gaztelania izatea” salatu dute

ELA, LAB eta Kontseiluak elkarretaratzea egin dute, Administrazioarekiko Auzietarako epaitegi batek Kabia organismoari emandako ebazpenaren aurka protestatzeko. Euskara maila bermatzeko ahalegina “hutsaren hurrengoa” bilakatzeko arriskua dagoela salatu dute.


Greban ari dira Hego Euskal Herriko autobus gidariak

Araba, Bizkaian eta Gipuzkoan %30eko gutxieneko zerbitzuak ipini ditu Eusko Jaurlaritzak, eta %40koak Nafarroako Gobernuak. CCOOk eta UGT sindikatuek deitu dute greba, baina ELAk eta LABek ez dute bat egin.


2024-10-22 | Leire Ibar
Nafarroako hezkuntzako sindikatuek urriaren 29ko grebari eutsiko diete

Hezkuntza Departamentuarekin bilera izan ostean, sindikatuek urriaren amaierako grebari eustea erabaki dute, ez baitaude ados egindako proposamenarekin. Grebalarien ustez eskainitako neurriak ez dira nahikoak, eta ez diete modu eraginkorrean heltzen euren eskakizunei.


Eskola publikoa, izan dadila benetan publikoa

Begoña Pedrosa Hezkuntzako sailburu berriak egindako adierazpen ugariei erantzunez, Hezkuntzari buruzko 17/2023 Legea ezarriko da aurtengo ikasturte hasieran, Legebiltzarrean EAJ eta PSEren babes bakarrarekin onartu zena. Ezarpen horrek berekin ekarriko du agindu eta... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


2024-10-17 | Leire Ibar
Antsietateagatik bajan dago Espainiako Estatuan Facebooken edukiak moderatzen dituzten langileen %20

Apirilean egin zituzten hogei langilek Facebooken azpikontrata den CCC Barcelona Digital Services enpresaren aurkako salaketak, oinarrizko eskubideak urratzen dituztela adierazi zuten langileek, gaur egun mila inguruk salatu dute. "Gestapo" gisa definitzen dute lan... [+]


Sindikatuek Nafarroako Gobernuari inplikazioa eskatu diote ezgaitasuna artatzeko zentroen hitzarmenaren negoziazioan

Langileek %23ko erosteko ahalmena galdu zuten 2019ko akordioa sinatu zuten arte. Patronalak orain soldatak izoztea eta hainbat baldintza murriztea proposatu du. PSNk KPIaren eguneratzea eta %2ko soldaten igoera bultzatuko duela esan du orain, gizarte eragileen presioaren... [+]


Eguneraketa berriak daude