Emakumeek lurraren defentsarako borroketan protagonismoa hartu izana da, zure ustez, Latinoamerikak bizi duen matxinada feministaren gako nagusietako bat. Berria da hori?

Ez da berria, bai berritua. Egun, lurraren defentsarako borroketan, non emakumea protagonista den, emakumezkoak ezbaian jartzen ari dira egitura mixtoak eta horien ezaugarri patriarkalak. Eta hori bada berritasun bat. Bestalde, borroka feminista klasikoak ere berritzen ari dira, eta indarkeria guztiak jarri dituzte jomugan. Saiatzen ari dira estatuaren mekanismo administratiboen eskutan ez erortzen, hau da, indarkeria etxeko indarkeriara ez murrizten. Kontua ez da etxeko indarkeria desagertu dela, baizik eta lotzen dela lan arloko indarkeriarekin, migratzaileen aurkako biolentziarekin eta bestelakoekin.

“Dena ari zarete nahasten”, esaten omen dizuete kide gizonezkoek.

Horixe bera. Gutxika ari gara hau dena gizonoi azaldu ahal izateko analitika sortzen. Baina bitartean ez dugu ahazten dena dagoela lotua, eta hortaz, dena nahi dugula aldatu.

Diozunez, protestak, geroz eta erradikalago, geroz eta masiboago ari dira izaten. Ez da ohikoena izan orain arte.

Konturatu gara inork ezin duela bakarrik, eta beraz, ahaleginak egin behar ditugula elkar lotzeko. Eta hori emakumeok egiten dugu hobeto. Ez inolako esentzialismoagatik, baizik eta beti gelditu delako gure gain pertsonen arteko konexioak egiteko betebeharra. Gizonen galdera tipikoa ondokoa izaten da: nola da posible aliantza egitea harekin eta harekin, hainbeste ezberdintasun izanda? Bada honetan guztian [eskuak irekita] ados gaudelako, eta honetan [eskuen arteko tartea txikituz] ez. Hori da anbiguotasuna maneiatzen jakitea.

Ez dirudi prozesu erraza denik.  

Ez horixe. Baina emaitzak ikusten dira: Argentinan, Txilen eta Uruguain, azkenaldiko protesta feministak orain arteko handienak gainditzen ari dira, diktaduren bukaeran jazo zirenak, eta, argi eta garbi, mixtoak zirenak. Beraz, bada atxikimendurako mekanismo bat: erradikaltasuna. Kontua da: nola ulertzen genuen orain arte erradikaltasuna? Batez ere ezker patriarkalean, erradikaltasuna neurtzeko beti konparatzen ziren norberaren eta beste aldearen ekintzen eraginkortasunak, eta ondorioz, bukatzen zen ekintzak, nolabait, menperatzailearekiko simetrian planteatzen.  Egun, erradikala eta masiboa ez dira kontrajarriak, erradikaltasunaren zentzua aldatu delako.

Zein da zentzu berri hori?

Bizitza erdigunean jartzea da kontua, eta konkreziotara jotzea. Saiatu behar gara ez itzultzen abstrakzio orokorren mundura, dena modu ideologikoan soilik eztabaidatzera. Hemen eta orain. Bizitzaren aldekoa eta indarkeria patriarkal guztien aurkakoa da disputa. Horrek mugimendua irekitzea ahalbidetzen du. Horregatik, glifosatoaren kutsaduraren aurka dabiltzan emakumeak erraz aliatu daitezke 4.000 kilometrora zianuroak kutsatutako uraren harira protestan dabiltzan emakumeekin.

Mehatxuak ere ba omen ditu mugimenduak. Zeintzuk?

Aurtengo martxoaren 8ko greban, protesta masiboak izan ziren hiriburuetan, baina herri txikienetara ere iritsi zen mugimendua. Hedadura hori da oztopatu nahi dutena. Horretarako tresna nagusiak pobretzea eta zorpetzea dira. Latinoamerikako toki askotan herritarrak kreditua erabiltzen ari dira oinarrizko gauzak erosteko. Ongi entseatutako praktika da zorpetzearena; horrela menperatu gintuen neoliberalismoak.

Kontraeraso militarra ere aipatu izan duzu.

Brasilen ikusten da gehien hori, baina baita paramilitarizatutako beste hainbat lurraldetan ere. Segurtasun pribatuko enpresez ere ari naiz: makroproiektu bat martxan jartzean, bere segurtasun enpresarekin iristen da. Indarkeriaren monopolioa duten erakunde ofizialekin trikimailuak egin, harreman ilunak eraiki, eta bukaeran armatutako gizon taldeak agertzen hasten dira. Talde horiek emakumeak bortxatu eta neska gazteak bahitzen dituzte, prostituzio-etxeak “behar” dituzte… Birpatriarkalizazioa gertatzen ari da: ez da bakarrik ondasunak kentzea, ez da bakarrik gaitasun politikoak ezabatzea, emakumeen indarra ere mugatzen dute. Horren kontra ere ari gara.

Matxinadaren eta kontraerasoaren arteko lehian, nork irabaziko du?

Kontua da: zer da irabaztea? Niretzat irabaztea litzateke matxinada mantentzeko gai izatea, kontraerasoa oso gogorra denean ere. Ekuadorren, aurreko protesta batzuetan, presidenteak kendu baina dolarizazioa herrialdean gelditzen zenean, sarri esaten zuten: “Irabazi baina galdu dugu”. Oraingoan ongi egin dute, Moreno gelditu den arren FMIren neurri sorta bertan behera gelditu delako. Gure kasuan, garrantzitsuena izango da ikasi dugun guztia ordenatzea, galdu ez dadin eta berriro atzera egin behar ez dezagun. Baina, irabazi ala galdu? Jarraituko dugu. Ekuadorreko esperientziak, mugimendu feministak eta indigenen mugimenduak bat egin izanak, esperantza ematen digu. Garai gogorrak dira, baina baita interesgarriak ere. Izan ere, matxinada bat dago martxan.