Klaseak Brontze Aroan
Lech ibaiaren harana (egungo Alemania), duela 4.000 urte inguru. Zazpi bat mendez, giza komunitate bat bizi izan zen egungo Augsburg hiritik gertu.
Berriki, aztarnategi horretan ehortzitako arrastoak aztertu ditu Heidelberg Zientzia Akademiako, Ludwig-Maximilians unibertsitateko eta Max Planck Institutuko ikerlari talde zabal batek, eta emaitzak Science aldizkarian argitaratu. Brontze Aroko komunitateetan desparekotasun sozial eta ekonomikoa zegoela ondorioztatu dute.
Batetik, gorpuekin batera ehortzitako objektuak aztertu dituzte. Objektu preziatuez inguratuta ehortzitakoak aberatsak ziren, “aristokratak”, nekazal gizarte gazte hartako lurjabeak, eta ondasun materialik gabe ehortzitakoak, berriz, haiekin batera bizi ziren zerbitzariak, zenbaitetan esklaboak. Alemaniako aztarnategian haurrak ere aurkitu dituzte hileta arreo oparoekin ehortzita. Horrek esan nahi du gizarte horretan haurrak ez zirela berdin jaiotzen, ordurako boterea eta estatusa oinordekotzan pasatzen zirela.
104 indibiduoren genomaren datuak ere aztertu dituzte, eta nekazal komunitate horretan familia egitura konplexuak eta ahaidetasunean oinarritutako hierarkia zituztela identifikatzen lagundu du horrek. Aurrez, Neolitoa amaitu baino lehen, komunitateak ez zeuden modu horretan antolatuta, edo horren frogarik ez dute oraindik aurkitu behintzat.
Bestalde, hortzetako esmaltea aztertuta ikusi dute han ehortzitako emakume helduen hortz-haginetan ez daudela Lech haraneko urak dituen osagai kimiko berak. Hau da, emakume haiek ez ziren lurralde horretan jaio, eta bertan jaiotakoen arrastorik ez dute topatu. Horrek esan nahi du emakumeak jaiolekutik beste herrixka batzuetara joaten zirela ezkontzera. Horietako batzuk urrundik etortzen ziren, gainera; Lecheko aztarnategiko emakume baten hortzek diotenez, Alpeez bestaldean, Italiako penintsulan jaio zen.
Baina exogamiarako joera hori ez zen berria, aspalditik zetorren. 2010eko ikerlan batean, El Sidrón (Asturias, Espainia) kobazuloko 12 Neandertalen DNA aztertu zuten eta ondorioztatu zuten ordurako emakumeak giza talde batetik bestera mugitzen zirela ugaltzeko eta, hala, espeziearen aniztasun genetikoa bermatzeko.
Ez omen da egia pobreak eta aberatsak beti egon direla. Giza talde ehiztari biltzaileak parekoagoak omen ziren. Nekazaritzak, sedentarismoak, ondasunak pilatzeak eragin zuen oraindik indarrean dagoen desberdinkeria. Eta Lech bailarako 104 gizon-emakumeak horren froga dira.
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Normandiako erromatar garaiko aztarnategi batean lanean ari zirela, arkeologia ikasle batzuek aurkikuntza bitxia egin dute berriki: buztinezko eltze baten barruan kristalezko flasko txiki bat topatu zuten, XIX. mendean emakumeek lurrina eramateko erabili ohi zuten... [+]
Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.
Mexikoko Coahuila basamortuan, Bilbaoko dunak izeneko parajean, giza eskeleto baten arrastoak topatu dituzte. Arkeologoek aztertu ondoren, ondorioztatu dute 950-1250 urte artekoak direla eta Candelariako kulturarekin lotuta daudela.
Aurkikuntza berri pozgarria izan da... [+]
Arabako aztarnategi arkeologikoaren ondoan 280 metro luze eta 72 metro zabal dituen egitura ezkutatzen da soroen azpian. Arkikus enpresak drone bidezko kartografia teknika bereziak erabilita egin du aurkikuntza. Euskal Herrian ez da halako besterik eta Tarraco edo Calagurris... [+]
Aurtengo neguan INRAPeko (Ikerketa Arkeologiko Prebentiboen Institutu Nazionala) arkeologoek nekropoli berezia aurkitu dute Auxerreko (Frantziako Estatua) erdigune historikoan: haur jaioberrientzako edo hilda jaiotako haurrentzako erromatar garaiko hilerria. K.o. I. eta... [+]
El Villar aztarnategian 2017an aurkituriko mosaiko erromatar handia zaharberritu eta ikusgai jarri dute Ablitasko kultur etxean. IV. mendeko villa edo etxaldeak 40.000 metro koadro ditu eta oso-osorik dagoela uste dute arkeologoek, nahiz eta zati txiki bat baino ez duten... [+]
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
York (Ingalaterra), K.o. II. mendea. Eboracum erromatar hirian hainbat egitura eta etxe eraiki zituzten. Besteak beste, egungo Wellington Rowen harrizko eraikin bat egin zuten eta Queen’s Hotela dagoen tokitik igarotzen zen harresian arku bat jarri zuten. Bi aztarnategiak... [+]