1936ko gerraz aritzeko era asko dago. Horietako bat, hartan gertatua kontatu gabe, gerraurreaz eta gerraosteaz jardutea da. Hor kokatzen da, hain zuzen, Patxi Zubizarretaren liburua.
Irakurlea hasieratik harrapatu nahiz, kontraesana dirudien baieztapena dakar, gerra eta holokaustoari buruzko nobelak ezin jasan omen dituen Alberto Olmos idazlearena. Lehen paratestu horren irakurketak Zubizarretaren asmoaz ere badiosku: nobela hau aurreiritzi hori hausteko ahalegina da; eta era berean, kultur industriak bultzatu joeran salbuespenak badirela erakustekoa. Handinahikeria dirudi, baina nobela irakurri ostean ulertzen da aipuaren eta liburuaren arrazoia, ez baita gerraz diharduen nobela, laguntasunaren inguruko gogoetatzat har daitekeena baizik. Oraingoan idazlea ez da maitasun istorio batean oinarritu erlazioaren nolakotasunak gerrarekin lotzeko, baina minak, traizioak eta damuak oso presente daude.
Euskal nobelagintzan gerra irudikatzeko erabili diren estrategiekin alderatuz, obra honetan bestelako proposamen bat dugula esango nuke, bereziki egiturari eta formari dagokionez. Hiru ataletan partitua, bakoitzak erregistro, molde eta forma banari erantzuten die.
Lehenengo atala Gabrielen eta Rafaelen arteko gutun truke bat dugu, eta hor ikusten da haien erlazioaren sendotasuna; gerra hastear dela, ordea, hitanotik zutanora egingo du bikoteak, eta are euskaratik gaztelaniara Gabrielek, ideologia ezberdinen aurrekari gisa.
Bigarren atala astunxeago egin zait, beharbada datu historiografikoek lehen kapituluko ahozko erregistro biziarekiko kontrastea egiten dutelako. Bertan aurkitzen dira, ordea, pertsonaia nagusien arteko harremanaren gorabeherak ulertzeko zantzuak, eta bigarren mailako pertsonaiek ere giroa aberasten dute; esaterako, maisu izan nahi zuen eskolta soldaduak eta Luziak. Hala ere, oso maskulinotzat irudikatu ohi den munduaren kontaketa honetan ere ez da emakumezkoen ahotsik, eta hori izan dut pena: Luziaren bizipen, pentsamendu eta sentipenak narraziora ez ekartzea, pertsonaiaren erabakiek haren egoeraren konplexutasuna erakusten duten arren.
Azkenik, hirugarren atalean, bigarren pertsonan ari den narratzaileak Rafaelengan fokalizatzen du, haren azken egunak kontatzeko. Hala, tentsioa in crescendo doa, amaieraraino.
Dragoiak eguzkia IRENTSI zuenekoa
Aksinja Kermauner
Alberdania, 2024
-------------------------------------------------------
Hamarnaka liburu idatzi ditu Aksinja Kermauner idazle esloveniarrak. Euskaraz plazaratutako lehenengoa dugu hau, Patxi Zubizarretak itzulia eta... [+]
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Erein, 2024
----------------------------------------------------
Izenburuak eta azaleko irudiak (Puntobobo, artile-mataza eta trapuzko panpina) osasun mentala, puntua egitea eta haurtzaroa iradokiko dizkigute, baina adabaki gehiago... [+]
Itsasoa bete urre
Dani Martirena
Irudiak: Ana Ibañez
Txalaparta, 2022
--------------------------------------------
Liburu honetara barneratzen den irakurleak sentsazio ugari izango ditu. Deigarria da azaleko letren urre kolorea eta zuritasuna, goialdean ageri den... [+]
Migranteak
Issa watanabe
1545 argitaletxea, 2024
-------------------------------------------
Ezagutzen ez nuen 1545 argitaletxeak 2024an itzuli eta kaleratu du Issa Watanaberen Migranteak liburua. Animalia talde batek egiten duen migrazio prozesua kontatzen du; eta... [+]
DETAILE XUME BAT
Adania Shibli
Itzulpena: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Egunotan, Israelgo soldadu batek bideo-joko batean balego bezala droneak erabilita Palestinako ospitaleak, eskolak, errefuxiatu-eremuak bonbardatzen... [+]
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat
Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat (2006) nobela grafikoaren lehen argitalpenarekin egin zen ezaguna Alison Bechdel komikilaria, nahiz eta berak... [+]
PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024
--------------------------------------------------
Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]
Non sense liburua
Edward Lear
Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide
Denonartean, 2024
----------------------------------------------
Edward Lear idazle eta ilustratzaileak 1846an argitaratu zuen esku artean dugun obra hau. Igerabidek liburuaren hitzaurrean dioen bezala,... [+]
Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024
----------------------------------------------------
Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza... [+]
Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024
---------------------------------------------
Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]
Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020
-------------------------------------------------------
Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
PELLOKERIAK
Ruben Ruiz
Ilustrazioak: Joseba Beramendi, Exprai.
Elkar, 2022
-----------------------------------------------
Ruben Ruizek kontakizun laburrez osaturiko obra berri bat eskaini digu. Ez dira mikroipuinak, kontakizunek, modu independentean irakur badaitezke... [+]
Memet
Noemie Marsily eta Isabella Cieli
A fin de centos, 2022
--------------------------------------------------
Kolore gorriko kanpineko kremailera ireki eta atetxotik begira gaude Lucyrekin batera. Portada honekin hartzen du irakurlea Memet komikiak. Hitz gutxiko... [+]
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Gazte-egarri da euskal kultur sistema. Horixe zioen Leire Vargasek Berria-n idatzitako zutabean. Odol freskoa nahi du industriak: askotarikoa eta dibertsoa. Azkenean, baina,... [+]