Nafarroako Erriberaren historia barazki kontserben bidez kontatua
Nafarroako Erribera Garaian, San Adriango El Navarrico kontserba enpresaren lantegi zaharrean, museo berezia ireki dute joan den otsailean: Kontserbaren Museoa. Oso errotuta egon da historikoki barazki kontserben tradizioa Nafarroako inguru horretan, eta bereziki San Adrianen: “Ezinezkoa da San Adrianen historia bertako kontserba industriarekin lotu gabe ulertzea. XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran eman zen garapen industrialak erabat aldatu zuen herria”, azaltzen dute museoaren webgunean. Iraganaren eta orainaren arteko lotura egiteko abiatu dute museoko proiektua.
Lantegi Zaharra historiaren lekuko
30 kontserba enpresa baino gehiago izan zituen garai batean San Adrian herriak, eta horietatik bost besterik ez dira gelditzen gaur egun. 1888an 841 biztanle bizi baziren bertan, mende batean boskoiztu egin zen biztanle kopurua, eta igoera hori zuzenean dago lotuta kontserben industriara iritsitako langileekin. Herriari zuzenean lotutako jarduera horren historia bildu du El Navarrico barazki kontserben enpresak museoan.
Bestalde, emakumeek jarduera horretan izan duten garrantziari aitortza bat ere egin nahi izan diote proiektuaren bultzatzaileek. Historikoki emakumeak izan dira nagusiki kontserbak egiten, eraldatzen eta merkaturatzen aritu direnak, nahiz eta jarduera profesionalizatzean asko fabriketatik kanpo gelditu.
300 metro koadroko gune zabala
300 metro koadroko espazioa hartzen du lantegi zaharrean kokatutako museoak, eta lau gunetan dago banatuta. Lehenengo gunean kontserbagintzari lotutako erreminta eta makina zaharrak daude erakusgai, eta jarduera horrek urteetan izan duen bilakaera azaltzen da. Bigarrena ikus-entzunezkoen gunea da: kontserben industriaren historia errepasatzen duen dokumentala proiektatzen da bertan. Hirugarrenean gune interaktiboa dago kokatuta, eta kontserben elaborazio prozesua azaltzen da tablet, errealitate birtualeko betaurreko eta bestelako teknologien bidez. Azkenik, kontserbak etxera eraman nahi dituzten bisitarientzako denda txiki bat ere badu museoak.
Astelehen eta igandeetan izan ezik, egunero irekitzen dizkie ateak bisitariei kontseben fabrika zaharrak, eta hileko azken ostegunetan ate irekiak egiten dituzte, sarrera doakoa jarriz. Nafarroa hegoaldeko barazkigintzaren historiara hurbiltzeko aukera ezin hobea.
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]