Nafarroako Erriberaren historia barazki kontserben bidez kontatua
Nafarroako Erribera Garaian, San Adriango El Navarrico kontserba enpresaren lantegi zaharrean, museo berezia ireki dute joan den otsailean: Kontserbaren Museoa. Oso errotuta egon da historikoki barazki kontserben tradizioa Nafarroako inguru horretan, eta bereziki San Adrianen: “Ezinezkoa da San Adrianen historia bertako kontserba industriarekin lotu gabe ulertzea. XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran eman zen garapen industrialak erabat aldatu zuen herria”, azaltzen dute museoaren webgunean. Iraganaren eta orainaren arteko lotura egiteko abiatu dute museoko proiektua.
Lantegi Zaharra historiaren lekuko
30 kontserba enpresa baino gehiago izan zituen garai batean San Adrian herriak, eta horietatik bost besterik ez dira gelditzen gaur egun. 1888an 841 biztanle bizi baziren bertan, mende batean boskoiztu egin zen biztanle kopurua, eta igoera hori zuzenean dago lotuta kontserben industriara iritsitako langileekin. Herriari zuzenean lotutako jarduera horren historia bildu du El Navarrico barazki kontserben enpresak museoan.
Bestalde, emakumeek jarduera horretan izan duten garrantziari aitortza bat ere egin nahi izan diote proiektuaren bultzatzaileek. Historikoki emakumeak izan dira nagusiki kontserbak egiten, eraldatzen eta merkaturatzen aritu direnak, nahiz eta jarduera profesionalizatzean asko fabriketatik kanpo gelditu.
300 metro koadroko gune zabala
300 metro koadroko espazioa hartzen du lantegi zaharrean kokatutako museoak, eta lau gunetan dago banatuta. Lehenengo gunean kontserbagintzari lotutako erreminta eta makina zaharrak daude erakusgai, eta jarduera horrek urteetan izan duen bilakaera azaltzen da. Bigarrena ikus-entzunezkoen gunea da: kontserben industriaren historia errepasatzen duen dokumentala proiektatzen da bertan. Hirugarrenean gune interaktiboa dago kokatuta, eta kontserben elaborazio prozesua azaltzen da tablet, errealitate birtualeko betaurreko eta bestelako teknologien bidez. Azkenik, kontserbak etxera eraman nahi dituzten bisitarientzako denda txiki bat ere badu museoak.
Astelehen eta igandeetan izan ezik, egunero irekitzen dizkie ateak bisitariei kontseben fabrika zaharrak, eta hileko azken ostegunetan ate irekiak egiten dituzte, sarrera doakoa jarriz. Nafarroa hegoaldeko barazkigintzaren historiara hurbiltzeko aukera ezin hobea.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]