Hosto-bidea eta hosto-trufa
Hogeita bost urte eta ehun eta hamazazpi egun igaro dira txoko honetan lehen atala argitaratu zenetik. Mila ehun eta hamaikagarrena duzu hau; bai, banaka-banaka, hamaika hamaikako eta 1111. Makina bat landareren kontu eta komedia ekarri ditut hona; eta ezin konta ahalako berbakizun eta iruzkin jaso izan dut ordainetan irakurle zaretenengandik. Denetatik izan da: askok loreak bota dizkidate; beste batzuek lorontziarekin jo didate lokian, danba! Denekin ni loreko jartzen nintzen.
Milaka lagunen eskuetan eta pantailetan, begietan egoteko asteroko baratze txoko hau ez diruz ordaintzekoa da. Ezkutuko maitalearen gisan hartzen dut irakurlea, zu; eta irrimurrika edo burlaizezko barrez edo algaraka sumatzen zaitut hemengoak leitzen.
Hosto-bide bat eratzen du irakurraldi bakoitzak. Luzaideko esaera da. Esaera eta prozedura, bidea, hosto-bidea. Gauez, hostoekin osatutako bidea eginez lotzen zituzten ezkutuan katramilatuta edo nahasita edo endredatuta eman-hartuan zebiltzan bi lagunen etxeen atariak; eta goizean hostoek argitara ateratzen zuten adiskideen isilgauzaren korapiloa. Hosto-bidea, polita e! Horrelakorik bizitu duenik gustura ezagutuko nuke, hosto-bidekoa.
Hosto-bideari hosto-trufa ere esaten diote. Bide horretatik kanpo dagoen jendearen trufa eta burla eragiten du hosto-xendrak. Izan ere denak inbidiatan, eta bekaizkeria estaltzeko burla eraiki, beti taldearen babesean. Hosto-trufa.
Trufa, baina, ez da soilik irria eta iseka. Trufa lurpeko onddo baten “fruitu antzekoa” ere bada, boilurra. Trufa patata ere bada, lursagarra (Solanum tuberosum). Trufa tupa ere bada, lantzeko lur kaskarrenetako bat. Tupa fruitua ere bada, ezpel-ttupina (Buxus sempervirens). Eta tupa dupa ere bada, upa, edariak eduki eta ontzeko zurezko ontzia.
Nire hauek irakurtzen dituzun bakoitzean gure etxeko atarian hosto-bide bat agertzen da. Hosto-trufa bat eraikitzen da: irri, boilur, fruitu, lursagar, lur sail zail eta upelkada sagardo. Izan ere gure ataritik zenbat bide abiatzen dira? Eta zenbat bidezidor datoz bertara? Hosto-bideak.
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Agur negu. Negu betea da eta badoa. Mimosak (Acacia dealbata) eta magnoliak (Magnolia soulangeana eta Magnolia stellata) loratu dira, ongi etorri beraz loraldi nagusiei. Baina kontuz hotzarekin. Dagoeneko egun-argia ordubete pasatxo luzatu bada ere, zehar begiratuz bada ere... [+]
Gurean hain ezaguna den hegazti hau ustelzale porrokatua da, eta honek ez dio fama onik ekarri. Batzuek arrano, buitre, futre, hatxarrano edo mirusai deitzen diote; izen ofiziala sai arrea (Gyps fulvus) da.
Artiletan sustraitzeak ematen duen bakeak salbatzen nau maiz, kanpoko zein barruko ekaitzetatik. Artilea baino bakegile eraginkorragorik ez dut aurkitu inguruan. Bere indarra areagotzen da odola, karena eta oritza tartean badaude; artilearekin batera haiek ere ehundu baitute... [+]
Otsailean, neguaren erdigunean gauden honetan, lehentasuna gorputza ondo ureztatua edukitzea da. Intxaurrondoa egiten ari den bezala: sustraiak neguan biltegi gisa erabiltzen ditu, sustrai motz eta lodiak behar ditu, ura eta lurreko mantenugaiak biltzeko.
Txerri-hiltze sasoia da negua. Hotzak beroarena errazago kenduko dio. Guri ere txerriez hitz egiten dugunean beroarena behinik kenduko baligute!
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]