Norenak ziren ni bizi naizen lur hauek?
Kanadarrak ‘Native Land’ mapa interaktiboan etxeko helbidea sartu du eta tresnak esan dio Musqueam, Squamish eta Tsleil-Waututh komunitateak bizi zirela han. Victor Temprano programatzaileak ez du bitxikeria moduan abiatu halako mapa bat, munduko edozein biztanlek bere buruari galdera hau egitea nahiko luke: norena zen lur hau?
Native Land mapa interaktiboak Amerikako eta Ozeaniako herri indigena ugariren eremuak zein diren adierazten du. Europarrek eragindako genozidioaren aurreko lurralde eta hizkuntzak ikus daitezke, baita gaur egun bizirik daudenak ere.
Victor Temprano programatzaileak abiatu zuen egitasmoa eta gaur egun hainbat boluntario eta ordainpeko langile ari dira lanean. Osatzen ari diren mapak ez du perfektua izan nahi, mapak ez ditu akademiaren baldintzak betetzen, baina ez da hori helburua. Temprano bera ez da jatorriz kanadarra eta bere buruari galdera horixe egin zion: Nor bizi ote zen hemen? Zer da kolonizazioa? Kanadako programatzaileak nahi du herri indigenen lurraldeen eta hizkuntzen gaineko ezagutza izatea biztanleek, eta batik bat, kolonizazioari buruzko kontzientzia hartzea.
Mota askotako erabiltzaileak irudikatu dituzte mapa interaktiboan lanean ari direnek. Batetik, jatorrizko lurraldeetakoen ondorengoak ez direnak dituzte buruan, eta bestetik, Kanadara, Amerikako Estatu Batuetara edo Latinoamerikara etorri berriak direnak. Beste modu batean bada ere, herri indigenentzat balio handia izan dezakeela uste dute. Bestalde, hezkuntza sistemarako tresna oso garrantzitsua dela diote, eta badakite hasi lehen hezkuntzako irakasleak eta unibertsitatera artekoak mapa erabiltzen ari direla ikasgeletan.
Herri indigena bakoitzaren gainean klikatuz gero, herri horren hainbat adiera, hizkuntza, grafia eta komunitatearen webgune eta iturriak agertzen dira. Informazio asko dago dagoeneko, baina mapa elikatzeko iturriak aurkitzea ez da erraza. Alde guztietatik biltzen dute informazioa: interneten dauden mapak, komunitate indigenek eskainitakoa, herri zehatzei buruz egindako lan akademikoak... eta azken-azkenik kolonizatzaileek egindako mapak. Horiek kontu handiz darabiltzate, akats asko dituztelako. Bati baino gehiagori bitxia egingo zaio ikustea nola koloreek elkar zapaltzen duten (kolore bat, komunitate bat) eta mugak nola ez diren zurrunak. Europarron betaurrekoetatik begiratuta, gauza bat esan nahi du lurraren jabetzak, eta herri indigenek oso bestela ulertu dute eta ulertzen dute lurrarekin duten harremana.
49 urte preso pasa ondoren, libre utzi dute Leonard Peltier AEBetako ekintzaile autoktonoa. Otsailaren 18 honetan heldu da bere senide eta lagunen artera 80 urte dituen preso-ohia.
Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]
Ez da kasualitatea Hispanitatearen eguna, Guardia Zibilarena eta Pilarreko amabirjinarena data berean izatea. Hirurek egitura zapaltzaileak irudikatzen dituzte (estatua, armada eta eliza). Bestalde, indigenen erresistentzia eta Espainiako Estatuak bere armada militar eta... [+]
900 milioi inguru eskatzen dizkio Energy Transfer Partners enpresak AEBetako Greenpeace erakunde ekologistari, 2016 eta 2017an oliobidearen aurkako protestetan kalteak eragin izana leporatuta. “Epaiketa honetan porrot eginez gero, Greenpeace justizia klimatikoaren aldeko... [+]
XVI. mendean Francisco de Orellana espainiar konkistatzaileak Amazonas ibaian gora nabigatu zuenean, ibaiaren alde banatan hiri handiak zeudela esan zuen. Inork gutxik sinistu zion orduan, eta are gutxiago hurrengo mendeetan, konkistak berak suntsitutakoaren arrastorik aurkitu... [+]
Melvin Picón (Coban, Guatemala, 1979) maia q'eqchi' komunitatekoa da, eta Guatemala iparraldeko Alta Verapaz departamendutik etorri da Euskal Herrira, Mugarik Gabe gobernuz kanpoko erakundearekin elkarlanean. Jatorrizko herrien defentsarako hamaika elkarte eta... [+]
Joan den martxoaren 23an, Seuil frantses argitaletxe ospetsuak abiarazi zuen literatur sail berri bat, “Ahots autoktonoak” deitua. Un livre dans ma valise (Liburu bat nire balizan) webgunean, Laurence Baulande sailaren zuzendariak azaldu zuen orduan egitasmoaren... [+]
Peltierrek 47 urte daramatza kartzelan, FBIko bi agente hiltzea egotzita. Presoak beti defendatu du bere errugabetasuna, eta nazioarteko hainbat erakundek eskatu izan dute bera aske uzteko.
Kantuta Killa eta Wari Rimachi, Ayllu Mayu Wasi komunitateko bi indigenari barre egin zieten Bien de mañana programan. Erasoak salaketa asko eragin ditu, eta programak barkamena eskatu behar izan du.
Urriaren 14ean egingo dute konstituzioa aldatzeko bozkaketa. Lehen Ministro Anthony Albanesek “nazioa elkartzeko aukera” gisa definitu du erreferendumaren eguna.
“Ekuadorreko amazonas” bezala ere ezaguna da parke nazionala –2.000 zuhaitz, 204 ugaztun, 610 hegazti, 121 narrasti eta 250 arrain espezie aurkitu dituzte bertan–. Yasunidos eragilea izan da galdeketa egitearen alde eta zonalde natural hori ustiatzearen... [+]
Ekuadorko hainbat probintzietan barrena ibiliko da karabana abuztuaren 20ra arte, Yasuní biosferako erreserba aberatsean petrolio ustiaketa proiektuaren aurka egiteko. Egun horretan herri-galdeketa egingo dute, eta esplotazioaren aurkako bozkak lortu nahi dituzte... [+]
Aktore, gidoilari eta zuzendariak gai politiko eta sozialak lantzen dituen fikziozko filmak egiten ditu, Mexikoko bere komunitatean oinarrituta.
Amazoniako lurrak demarkatu eta indigenenak direla aitortzeko muga gehiago jarriko dituen legea onartu du Brasilgo Kongresuak. Luiz Inácio Lula da Silvaren gobernuak legea kritikatu du eta "araututako genozidio" bat dela esan du. Indigenek hainbat egun daramate... [+]
Pasa den abendutik Perun gertatzen ari diren istiluak, herrialdearen egoera politiko ahularekin lotu dituzte munduko hedabide nagusiek. Pedro Castillo presidente ezkertiarraren noraeza, haren kargugabetzea, Andeetako eskualdeetako herritarren altxamendua eta haien kontrako... [+]