Dopamina
19:00ak dira, lana fini, etxera itzultzen zara garraio publikoan, edo, euririk egiten ez badu, bizikleta gainean. Inor ez solaserako, ezer ez telebistan, kopa bat ardoz bete eta Tinder, Facebook, Candy Crush, Instagram, YouTube, Snapchat, Uber, Twitter, edozein aplikazio irekitzen duzu. Handik puska batera hasten zara aspertzen, zapuzten, zeure burua madarikatzen. Zertan ari zara. Beste behin. Ez dakizu nola iritsi zaren honaino. Baina ez kezkatu, normala da. Aplikazioen junkie bilakatu zara, hain zuzen, aplikazioek plazeraren motibazioaren adikzioaren molekula sortzen dutelako burmuinean: dopamina.
Halaxe azaldu digute Arte kate franko (eta barka)-alemanean, Dopamine izeneko serie txiki batean: zortzi kapitulu, kapitulutxo, kapitulutxoño, zortzi pilula –baina oso kondentsatuak, miligramo askokoa bakoitza–, lehen aipatutako aplikazioei eskainiak. Eta ondo dago ezagutzeko oraindik erabiltzen ez dituzun aplikazioak –kalkulua eginda, %50 dira–. Ondo dago ezagutzeko zu harrapatzeko zer mekanismo erabiltzen duten (psikologikoak, fisikoak, filosofikoak). Baina ondo dago, batez ere, ezagutzeko zer ezkutatzen duten, edo, hobeto, azken buruan zer helburu daukaten. Laburbilduz: publizitatea eta datu pertsonalak. Edo guri bizitza errazteko zeudela uste genuen? Edozer egingo dute guk pantailaren aurrean ordu gehien pasatzeko. Edozer egingo dute gu adikto bilakatzeko.
Eta moralista jarri nahi gabe –bigarren aldia litzateke–, baina nola bestelako adikzio formen aurrean gero eta kontzientzia handiago dagoen –baietz asmatu: apustu-etxeak–, izugarria egiten zait ikustea nola gure parkeak telefono mugikorrak dituzten 11-12 urteko neska-mutikoz beteta dauden. Sistema dopaminergikoak 12 urteetatik ondo funtzionatzen baitu. Eta hausnartutako erabakiak hartzeko gaitasuna 20 urteak arte ez baita garatzen. Garatzen bada, noski.
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Ztandap
Nork: Mirari Martiarenak eta Idoia Torrealdaik.
Noiz: abenduaren 6an.
Non: Durangoko San Agustin kultur gunean.
------------------------------------------------------
Laugarren pareta hautsi eta zuzenean, zutik eta beldurrik gabe interpelatzen du publikoa stand... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Xabier Badiola
Xabier Badiola
Gaztelupeko Hotsak, 2023
-------------------------------------------------
Ea, ba. “Gaur egungo musika” musika deitzen zaio erritmo kutxa elektroniko bat duen edozeri, eta, klaro, horrela ezin da. Lerro hauetan saiatu izan gara... [+]