Aberatsek saihestuko ote dute klimaren apokalipsia?” idatzi du Tom Whymanek New Internationalist aldizkarian. “Milioidun jendea hondamendirako prestatzen ari da. Arazo bakarra zera da, beste guztiok ez gaudela konbidatuta”.

Hedabide nagusiek egunero zerbitzatzen digute ingurumenaren suntsiketari buruzko irudi edo titular deigarriren bat. Hondamendia arintzeko hartu beharko liratekeen neurriak aipatzen dira, agintariek gaiari benetan aurre egin diezaioten gizartean ugaritu dira mobilizazioak... baina aldaketa jada gertatzen hasia da.

Klimaren zoratzeak bere kalteak orain artean nagusiki munduaren hegoaldean erakutsi ditu eta horien aurreko lehen erreakzioetako bat da iparralde aberatseko gobernuek beren mugak militarizatu dituztela,  orain arte tantaka baina laster uholdeka irits daitezkeen migratzaileetatik babesteko. Horra Christian Parenti kazetari ikerlariak deitzen duena salbamendu-txalupa armatuaren politika: dagoeneko txalupa barruan ez bazaude, orduan gure tiro bat hartzeko miran zaude.

Erreakzio horren ildoan, dio Whymanek, herrialde aberatsetako gobernuen aukera izan daiteke beren herritarrak gustura edukitzeko gainerako mundutarrak sakrifikatzeko prest egotea. “Baina denborarekin, olatuek harrapatuko gaituzte geu ere, salbamendu-txalupa armatu barruan goazenok. Aberatsen interes egoistak gainerakoon interesetatik aparte dabiltza. Iaz Kalifornia kiskali zuten sute izugarrien kontra borrokatu ziren suhiltzaileetako batzuk pribatuak ziren, aseguru konpainiek kontratatuak beren zerbitzuak ordaintzen dituztenen etxebizitzak defenditzeko”.

Kaliforniako hondamendian inguruko guztiak sutan zeuden bitartean, suhiltzaile pribatuok aberatsen etxaldeak defenditzen zituzten airetik garrak geldotzeko produktuz zabalduz eta lubakiak zulatuz. Urakan eta uholdeekin antzera gertatu da Floridan bezala bestetan: urek gero eta gehiagotan harrapatzen dituzten auzoetatik aberatsenek ihes egin dute altuera gehiagoko beste batzuetara, hauetatik txiroenak kanporatuz. Gentrifikazioa klimarekin ere badago lotuta.

Baina benetako aberatsak, dirudunetan dirudunenak, irtenbide muturragokoen bila ere badabiltza. Horren lekukotasun pertsonala emanaz mintzatu da Douglas Rushkoff: “Aberatsak konspiratzen ari dira gu atzean uzteko”.

Douglas Mark Rushkoff (AEB, 1961) teknologian berezitutako teoriko, idazle, dokumentalista eta irakaslea da, ezaguna ziberpunk kulturaz, open source motako soluzioez eta beste idatzi dituenengatik. Hemen laburbilduko diogun artikuluan kontatu du iaz gertatu zitzaion pasadizo argigarria.

Irakasle eta hizlari ezaguna, hitzaldi bat ematera gonbidatu zuten luxuzko resort batera. Uste zuen inbertsio bankuetako buruzagi talde bati teknologiaren etorkizunaz hitzaldia emateko deitu zutela eta horretara joan zen, bere bizitzako hitzaldirik garestiena ematera, unibertsitatean urtebetean irabazten duenaren erdia kobratuta.

Entzulego txit murritz batekin egin zuen topo: bost tipo hiper-aberats, denak gizonak, diru-funts handien munduan goienean daudenetarik. Hizketan hasita berehala ohartu zen ez zitzaiela batere interesatzen berak teknologiaren etorkizunaz prestatuta zekarrena. Bestelako galderekin zetozen.

Klima aldaketa, klase borroka

“Gauza nahiko samurrekin hasi ziren, bitcoin kontuak, ea ordenadore kuantikoa dagoeneko badagoen... Baina pixkanaka jo zuten benetan interesatzen zitzaizkien gaietara. Klimaren krisiak zein eskualde kaltetuko du gutxien, Zeelanda Berria ala Alaska? Egia al da Google ari dela prestatzen gune bat Ray Kurzweilen burmuinarentzako, eta horrela bada, haren kontzientziak biziraungo du trantsizioan zehar ala hil egingo da eta erabat berrituta berpiztuko? Burtsako konpainia baten jabeak, azkenik, esan zuen ia bukatuta zeukala bere jauregian lurpeko bunkerra eta galdetu: ‘Nola eutsiko diot nire segurtasun arduradunen gaineko aginteari gertakizunaren ondoren’?”.

Gertakizuna, the event, eufemismo horrekin deitzen zioten eliteko bost marrazo haiek ingurumenaren kolapsoak eraginda gerta daitekeen zera larri eta handi horri, izan gaixotasunen ugaritzea edo estatuen hondoratzea edo leherketa nuklearra edo dena delakoa.

Bunkerdunaren galderak bazeukan mamia. Aberatsak ohartzen dira guarda armatuak beharko liratekeela beren ondasunak jende masa haserretuetatik babesteko. Baina nola ordaindu guardia horiei diruak bere balioa galtzen baldin badu? Kaosean guardiek beren artean lider berri bat aukeratzea nola eragotzi? Milioidun haien kalkuluetan sartzen zen, zaindarien fideltasuna bermatzeko, janari guztiak giltzapean gordetzea, gakoak beraiek edukita. Edo guardiei disziplinazko lepoko bereziak ezartzea, bizirik jarraitzearen truke. Edo zaindari lanetan robotak jartzea.

“Honek harritu ninduen –dio Rushkoffek– zeren eta bilkuraren gaia teknologiaren etorkizuna baitzen. Baina funtsean, haien kezka da beste handikien uberan joatea, Marte kolonizatu nahi duen Elon Musk (Tesla), zahartzea saihestu nahi duen Peter Thiel (Paypal) edo beren burmuinak super-ordenagailuetan zamatu nahi dituzten Sam Altman (Y Combinator) edo Ray Kurzweilen (Google) ildoan. Nahiko luketen etorkizun digitalak zerikusi gutxi dauka gizadi osoaren bizi-baldintzak hobetzearekin eta asko beraiek ihes egitearekin klimaren aldaketak dakartzan arriskuetatik: itsas mailaren igotzea, migrazio masiboak, planeta mailako pandemiak,  gutxiengoekiko gorrotoa eta baliabide naturalen agortzea. Horientzako teknologiaren etorkizunaren funtsa benetan hau da: ihes egin”.

Rushkoffek aberaskiloei iradoki omen zien bihar jendetzaren eta are guardien ere beldur izatea baino hobe litzatekeela gaur jendeok zuzen tratatzea, segurtasun ekipoa familiakotzat hartzea eta jokabide inklusibo hori zabaltzea beren negozioen katebegi guztietaraino, jasangarritasuna sustatuz eta aberastasunak banatuz arrisku gutxiago egongo zela horrelako event ikaragarri bat gertatzeko. Azken finean, hobe teknologiaren aurrerapenak denen mesederako garatzea amets erromantikoetarako baino. Milioidunek estimatu zioten baikortasuna, baina berentzat hartu ez; ez zeuden hondamendia saihesteko moduez interesatuta: urrunegi joan garela uste dute.

Ruhskoffek dio amaieran: “Gizaki izatea talde-kirola da, ez dago banaka biziraun edo ihes egiterik. Gizakiek etorkizunik izango baldin badute, elkarrekin edukiko dute”. Tom Whymen gordinago mintzatu da New Internationalist-en: “Aberatsek aurreikusten dituzten ekintza horiek oroitarazten digute klimaren aldaketa klase borroka dela“.