Aurrera doaz erraustegiaren lanak eta Markel Olano buru duen Gipuzkoako Aldundiak adierazi izan du urtea amaitu aurretik piztu nahi dutela hondakinak erretzeko instalazioa. "Zubietarrek mila aldiz adierazi dugu beharrezkoa ez den proiektu inposatu honekiko aurkakotasuna, eta jakinarazi nahi dugu oso kezkatuta gaudela 10 kilometroko erradioan bizi garen milaka herritarron bizitza eta osasunean izango duen eraginagatik –Zubieta, Lasarte-Oria, Andoain, Usurbil, Donostia, Urnieta, Hernani, eta Astigarraga aipatu dituzte–. Horregatik, datuak behintzat gure eskuetan izan ditzagun, bi eragile kontratatu ditugu laginak hartu eta ikerketa zientifikoa egin dezaten", jakinarazi dute ostegun arratsaldez emandako prentsaurrekoan.

Herbehereetako ToxicoWatch fundazioa da bat, eta bestea Eusko Jaurlaritzak akreditatutako Euskal Herriko enpresa bat, izena aipatu ez dutena. "Mostrak hartuta, etorkizunean, Aldundiak erraustegia piztuko balu, jarraipena egin eta emaitzak konparatu ahal izango genituzke". Lehen pauso honen garrantzia azpimarratu dute, eta  dagoeneko lotuta daukatela azterketa egiteko oilategiak, lurra eta landaredia.

Dozenaka lagun bildu dira Zubietako plazan egin duten prentsaurrekoan. Gipuzkoako Foru Aldundiko agintariek bezala, Donostiako Udalekoek erraustegiak ez duela ingurumenean eta osasunean eragin negatiborik izango esaten badute ere, Osasuna eta Errausketa Ikerketa Taldeko medikuek zabaldu bezala, dibulgazio zientifiko askok kontrakoa dioela gogorarazi dute: erraustegien isuri toxikoek osasun arazo larriak eragiten dizkietela pertsonei.

Salatu dute Gipuzkoako Foru Aldundia legez derrigortuta dagoela erraustegiaren jarraipen plan bat garatzera, erraustegien tximiniatik ateratzen diren keak eraginik ez dutela ziurtatzeko, airearen kalitatean ez ezik, lurrean, uretan, tokiko nekazaritza-produktuetan, landareetan eta herritarrengan. Urteen poderioz metal astunak, dioxinak eta furanoak ez direla metatzen ziurtatzeko metodo zientifikoa behar dutela eta inpartzialtasunez neurtu behar dutela gogoratu dute. "Oraindik ez daukagu inolako planen berririk, nahiz eta agintariek berek dioten erraustegia epe laburrean jarriko dutela martxan. Nola egongo gara lasai? Zer nahi dute inguruko herritarrok egitea?".

"Gaur iragarri nahi dugu zubietarrok ez garela besoak gurutzatuta geratuko. Zubieta Lantzen Elkartearen bidez, hainbat zubietarrek erabaki dugu gure gain hartzea –ahal dugun neurrian– hondakinen erreketak Zubietatik Gipuzkoa osora zabalduko dituen kutsagaiak neurtzeko lana, goragoko instituzioek dagoenekoz martxan eduki beharko luketena", adierazi dute. Esan dutenez, Gipuzkoako Aldundiak ikerketak egiteko izendatuta daukan Biodonostiak ikerketak egiten baditu, beren ikerketa independentearen emaitzak "konparagarriak eta osagarriak" izango dira.

Berme zientifikoa

Datozen asteotan ikertzaileek kutsadura laginak hartuko dituzte Zubieta eta inguruetan. Zubieta Lantzen elkarteko kideek esan dutenez, erraustegiaren dispertsio estudio bat egin ostean aukeratu dituzte gune hauek. Hedabidetako profesionalak gonbidatu dituzte ikustera nola hartzen dituzten laginak, baita ikertzaile hauekin solas egitera ere.

Jakinarazi dutenez, ToxicoWatch fundazioak, metodo zientifikoak jarraituz, ikertuko ditu lurra eta "bioakumulazioko fenomenoak izan ditzaketen zuhaixka-edo zuhaitz-formako landareak eta arrautzak". ToxicoWatch gobernuz kanpoko zientzilarien elkargo holandar bat da, POP eta dioxinen neurketa eta ebaluazioan mundu mailako adituenetakoa. Herbehereetako erraustegien jarraipen-neurketetan urtetako esperientzia dute, eta mundu mailan hainbat proiektu martxan dituzte isuri toxikoen jarraipen zientifikoak egiteko. "ToxicoWatch gure proiektu honetan sartuta izateak proiekzio eta fidagarritasun zientifiko internazionala ziurtatzen dio proiektuari, mundu mailako punta-puntako ikerketen parean jarriz proiektu hau".

Harlingen erraustegian gertatutakoa gogorarazi dute prentsaurrekoan. ARGIAk Dioxinagate: honela kutsatzen du Holandako erraustegirik berrienak erreportajean jaso zuen bezala, Herbehereetako Gobernuak kutsadura legezko mailen azpitik zebilela esaten zuten bitartean, fundazio honek oilategiak ikertu eta zientifikoki erakutsi zuen hori ez zela egia, eta emisioak inguruak kutsatzen ari zirela, une batzuetan legeak esandako mailetatik askoz gorago.

Zubieta Lantzen elkartearen izenean emandako prentsaurrekoan jakinarazi dute bigarren enpresa bat ere ariko dela beste neurketa batzuk egiten. Metal astunen azterketa eta jarraipena egingo du honek eta Eusko Jaurlaritzak akreditatutako Euskal Herriko enpresa da.

"Zubietatik jakinarazi nahi diegu erraustegiarekin kezkatutako herritar guztiei, gure proiektua gardentasun ariketa izango dela, Gipuzkako Aldundian inondik ere ikusten ez dugun jarrera bat. Prozedura ahal den zientifiko eta aseptikoenarekin, ikerketa honen fase guztietan gardentasuna bermatuko dugu. Emaitzak eskuragarri egingo dizkiegu herritarrei, bertako interesatuentzako eta baita komunitate zientifiko internazional guztirako. Hedabideetan publikatuko ditugu emaitzak eta beharrezko ikusiko balitz, nazioarteko publikazio zientifikoetan ere argitaratuko ditugu", adierazi dute.

"Ikerketa ongi abiarazteko, garrantzi handikoa da lehen neurketak preoperazio fasean egitea, hau da, erraustegia martxan jarri baino lehenago. Horri esker hurrengo urteekiko emaitzekin konparatzeko aukera izango dugu". Azkenik, "erraustegi zikin hori ez dezatela piztu" eskatu dute beste behin.