Badugu zer ikasi
Aurten bosgarren urtez joan naiz Caucara, beste kide batzuekin batera Nasa herriko indigenei hizkuntza biziberritzen laguntzera. Euskal Herrira bueltan, sarritan galdetzen digute ea geuk ere ikasten ote dugun haiengandik. Neuri ez zait erraza egiten adieraztea zer den ikasteko dugun hori, baina hiru adibide eman nahi nituzke.
Nasek lurra, kosmobisioa eta hizkuntza indartzea dute helburu. Hiru elementu horietan oinarritzen dute herriaren biziraupena, eta argi dute hirurak lotuta daudela.
Lurrak kolonoek kendu zizkieten eta gaur egun latifundista handiek esplotatzen dituzte. Azukre-kainabera da monokultibo indartsuena eta lau latifundistaren esku daude. Ikaragarri lurralde zabala hartzen dute. Azken urteetan plantazio ilegalek ere nasen landaketa tradizionalak atzera-bidean jarri dituzte. Narkoek eta kokaina eta marihuanaz finantzatzen diren hainbat talde armatuk baldintzatzen dute lurraren erabilera. Landaketa horiek uzteko erabakia hartua dute indigenek, baina armadunak indarrez dabiltza erabaki horiek galarazi nahian. Horretaz ari ginela, Zapataren esaldi famatua bota nion bertako kide bati: “La tierra para el que se la trabaja”. Ezetz lagunak. “Amalurra beregaina da, eta erabiltzeko eskubidea ez da lantzen dutenena, progreek esaten duten bezala, komunitatearena baizik”.
"Zapataren esaldi famatua bota nion: “La tierra para el que se la trabaja”. Ezetz lagunak: “Amalurra beregaina da, eta erabiltzeko eskubidea ez da lantzen dutenena, progreek esaten duten bezala, komunitatearena baizik”
Kosmobisioak bizitzaren alderdi espiritualari eragiten dio bereziki. Gurean alderdi hori zelan landu dugun galdatzen digute sarri. Geuk, apur bat lotsatuta, Euskal Herrian esparru hori kristautasunak hartu duela erantzun behar. Baina askotan ez gara konturatzen zenbat eragiten digun ikuspegi horrek. Aurten, eskola batean umeei familia pintatzeko eskatu genien. Ume batek arbolak, irudiak eta errekak marraztu zituen. Harrituta, hitz goxoz, oso ondo zegoela baina familia bera pintatzeko eskatu nion. Berak honela erantzun zidan: ”Hauxe da nire familia, baina zuk oraindik ez duzu ulertzen”.
Hizkuntzaren alderdia da gure indargunea. Euskararen normalizazio bidean egindakoa baliatzen dugu eurei eskaini eta nahi dutena har dezaten. Gaur egun umeen zein helduen eskolak sortzen ari dira euren beharrizanak kontuan hartuta, eta sakon ari dira aztertzen zer den benetan behar dutena, zein egoera duten eta non dituzten gabeziak. Helduek hizkuntza eskuratu nahi dute kalean aritu eta hizkuntzari esparru berriak zabaltzen laguntzeko. Horretarako ezinbestekoa dute metodologia egokiarekin asmatzea eta horretan ari gara. Baina gure ekarpena oso lagungarria bazaie ere, asko eskertzen badigute ere, gure ajeak ere agerian geratzen dira, eta aurrekoan Nasa lagunak argi esan zidan: “Helduen eskolak ez ditugu nahi ikasleek azterketak gainditzeko, Nasa moduan bizitzeko baizik”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]
Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]
Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]
Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]
Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]
Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]
Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]
Euskara, eremu digitala den itsasoan ezagutzara eta harremanetara abiatzeko portua da. Adimen artifizialarekin, portu horretatik mundu osoarekin euskaraz harremanetan jartzeko aukera ematen dela dirudi. Euskararen automatizazioa laguntza ederra da belaunaldi berriekin euskal... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Mundu mailako ekonomiak gorakada nabarmena izan zuen COVID-19aren ostean. Orain, baina, gorakada hori agortze-fase batera heldu den zantzuak agerikoak dira, krisi klimatikoak nabarmen baldintzatuta: munduko potentzia nagusien ekonomiaren hazkunde-tasa murrizten ari da,... [+]
Nire lehendabiziko poema liburua argitaratu nuenean errezitaldi bat ematea eskaini zidaten unibertsitate batean. Musikariak dirutan kobratu zuen eta niri Jorge Oteizari buruzko liburu bat eman zidaten, hartu ez nuena, baneukalako etxean. Horixe izan zen onartu ditudan eskaera... [+]
Ekainean jarri du martxan Bilboko Udalak Emisio Gutxiko Eremua, irailera arte isunak jartzen hasiko ez bada ere. Neurri horrek auto zaharren sarrera mugatuko du Bilboko zabalgune burgesera astelehenetik ostiralera. Hasiera batean 2000. urtea baino lehen matrikulaturiko... [+]