Alfer biajea


2019ko irailaren 13an
Urreliliaren lorean dauden osagai batzuk, piretrinak, intsektizida eraginkorrak dira.
Urreliliaren lorean dauden osagai batzuk, piretrinak, intsektizida eraginkorrak dira.Irina Malikova / Shutterstock
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Landareen galbideak arrazoi ugari izan dezake. Garai batean hiru multzotan banatzen ziren: gaitzak, izurriteak eta belar edo landare “txarrak”. Gaur egun landareen hondagarri guztiei izurrite deitzea da joera nagusia. Lehen izurritea esaten zitzaion intsektu, akaro, nematodo, hegazti, karraskari edo beste animalia kaltegarriren baten ugaritzeak sortutako ezbeharrari. Orain berdin da onddo, birus, har, txori, bakterio, akaro edo beldar; landareari kalte egiten dion guztiari izurritea deitzen zaio. Landarearen kaltea nola ikusten dugun da gakoa; ez du axola zein alorretako landareaz ari garen: basogintza, nekazaritza, abeltzaintza, lorazaintza... Kaltea gure helburuetara iristeko bidean huts egitea da. Landareen kalteak, dena dela, gure etekinen murrizketa dakar. Etekinen ikuspuntutik kalte guztiak bukoi bereko sagardoa dira: izurritea.

Laster egokitu beharko gara, baina oraindik, aurten behintzat, landareari kozkadizoa, eztenarekin ziztada edo antzeko erasoren bat egiten dionetara mugatuko dut izurria.

Baratze edo lorategi txikienean ere izurriaren kalteak murrizten saiatzen gara. Murrizketa horretarako zein baliabide erabiltzen ditugun, hortxe aldea. Zenbaitek pozoirik kaltegarriena erabiliko dute, kopla handirik gabe. Beste batzuk bere landareen kaltea sendatzeko inguruari ahalik eta kalte gutxien sortzen saiatzen dira. Landarearen galbidea konpontzeko horrelako konponbideen aldekoa naiz ni. Alfer-biajea litzateke gure landarearen arazoa zuzentzeko, gure osasunetik abiatuta ingurumen guztia okertu eta erretzea. Hilobira eraman duen mozkina hilobira eraman duenik ez dut ezagutu oraindik.

Kalteak konpondu bai, baina saia gaitezen naturaletik. Landareak erabili landareak sendatzeko. Adibidez, azaroaren lehenean, hilobiak urreliliz edo krisantemoz (Chrysanthemum spp.) josiko dira. Urreliliaren lorean dauden osagai batzuk estraktuetan ateratzen dira: piretrinak. Piretrinak intsektizida eraginkorrak dira. Itxuraz antigoaleko erremedio ezaguna da. XIX. mendean zorriak akabatzeko erabiltzen ziren. Arazoak sor ditzakete uretara iritsiz gero; izan ere, kaltegarriak dira arrain eta uretako beste animalia askorentzako. Landareak landareak sendatzeko. Laguna ere ez al da bada lagunaren sendabide onena?


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Espezieak
2020-03-18 | Jakoba Errekondo
Lilipa eta lilipopa

Lilipak edo nartzisoak loretan dira. Nabarmen adierazten dute mendean hartutako bere lurren berri. Neguan loratzen dira, kolore zuri-hori ikusgarritan, eta usaina bafadaka hedatzen dute. Multzoka bizi dira; lurpean erraboila emankorra dute, eta bat zen tokian, urtetik urtera... [+]


2020-03-09 | Jakoba Errekondo
Moko-belarretan

Udari begira jarri gaituen eguraldi honek landareak ederki mugitu ditu. Gu ere bai. Zaldibarren, Eitzaga auzoko zabortegiko madarikazioaren ardurak eskatzera, eta langileei, haien senideei eta auzotarrei babesa emateko manifestazioan Eibarko Amañatik abiatu ginen. Hasi... [+]


2019-12-12 | Jakoba Errekondo
Kurkubia eta erlastarrak

Umetako oroitzapena dut nola “txitoa” deitzen genion. Loreak oilo txitaren burua gogora ekartzen zigun. Jose Maria Lakoizketak 1888an Bertizaranan jaso zuen “kurkubia” izena, kurkubi edo botilatxo baten antza duelako bere fruitutxoak. Bortzirin... [+]


2019-07-19 | Jakoba Errekondo
Asma-belarraren burundanga

Simaur eta hondakin pilatan apopilo bat izaten da udan, ez denetan baina askotan: asma-belarra edo estramonioa, Datura stramonium. Zenbaitek “ikozoro” edo “pikuzoro” izenak ere jaso dituzte landare horrentzat. Landare deigarria da, tentea, hostaje... [+]


2019-02-11 | Jakoba Errekondo
Dahlia ala dalia

Daliaren urtea izendatu dute aurtengo hau, Dahlia pinnata. Ondo esanda Dahliaren urtea da. Euskarazko hiztegiek eta entziklopediek “dalia” esaten diote landare horri; nik uste dut “dahlia” esan beharko geniokeela.

Dahlia Mexikoko goi ordokietan ezagutu... [+]


2018-05-11 | Jakoba Errekondo
Landareak usainean

Landareek usaindu egiten dutela jakina da, gero eta jakinago. Aspaldi genekien animalia belarjaleengandik babesteko landareen martingala: hozkada jaso duen landareak usaina askatzen du, aldameneko landareak jakinaren gainean jartzeko; horiek hostoak mikaztuko dituzte eta... [+]


2018-01-25 | Jakoba Errekondo
Ez txuri ez zuri, xuri

Lore xuriak zituzten landareen izenen galdezka nuen azkenaldi honetan Joxe Anton Arze, euskal paisajista ederrenetakoa. Honezkero bere argi xuri minean da.

Poeten lilipa (Narcissus poeticus), izar-belar arrunta (Stelaria holostea), elorri zuria (Crataegus monogyna), elorri... [+]


Eguneraketa berriak daude