Ez da ezer gertatzen
Versailles (Frantzia), 1789ko uztailaren 14a. Luis XVI.a (1754-1793) Frantziako eta Nafarroako erregeak hitz bakarra idatzi zuen bere egunkarian: Rien (ezer ere ez).
Jauregitik hamazazpi kilometrora, herritarrek Bastilla espetxea hartu zuten egun hartan eta, hala, Frantziako Iraultza piztu zen. Urte batzuk geroago, astearte hartan abiatutako prozesuaren ondorioz, gillotinak burua gorputzetik bereiziko zion erregeari.
Baina Iraultza piztu zen egunean Luis XVI.aren burua herritarren arazoetatik oso urrun zegoen. Herritarren goseak eta atsekabeek ez zuten lekurik haren egunkarian, bere kezka nagusia ehiza baitzen. Uztailaren 14a ehizan eman ondoren, ehizaki bat bera ere bota ez zuelako idatzi zuen Rien triste hura.
Ez zen bera izan egun historikoetan errealitatetik urrun bizi zen monarka bakarra. 1917ko otsailaren 23an –martxoaren 8a, gregoriar egutegiaren arabera– Errusiako Iraultzaren lehen fasea, Otsaileko Iraultza, abiatu zen Petrogrado hiriburuan. Gizonezko gehienak frontera bidaliak zituzten, emakumeek soldata eskasen truke lanaldi luzeak egin behar zituzten fabriketan eta erosteko ahalmenak behera egin ahala, hornikuntza arazoek eta goseak gora egin zuten. Biharamunean errebolta zapaltzeko ahalegin bortitzek ez zuten helburua lortu. Egun batzuk geroago protestak herrialde osoan zabalduta zeuden eta armadako kide asko ere gobernuaren aurka altxa ziren. Otsailaren 26an ez zirudien Nikolas II.a tsarra (1868-1918) oso kezkatuta zegoenik; bere egunkarian idatzi zuen goizean mezetara joan zela, jende askorekin gosaldu zuela, tsarinari ohiko gutuna idatzi ziola, tea hartu zuela eta arratsaldean dominoan jokatzen aritu zela. Handik lau egunera abdikatzera behartu zuten eta 1918ko uztailean hil zuten familiarekin batera.
Lehen Mundu Gerraren hasiera ere ez zuten denek berdin hartu. 1914ko ekainaren 18an Franz Ferdinand artxidukea hil zuten Sarajevon. Frantziako presidente Raymond Poincaré hipodromoan zegoen berria telegrama bidez iritsi zitzaionean. Ez zuen krisi batzorderik bildu edo urgentziazko neurririk hartu ondorioak aurreikusteko edo erantzuna prestatzeko; zaldi-lasterketei adi jarraitu zuen.
Arduradun politiko horiek ez entzunarena egiten zuten bitartean, zenbait herritarrek albisteak jaso bai, baina ez zeukaten gertakizunen inguruko erabakiak hartzeko ahalmenik. Eguneroko jardunekin jarraitzea besterik ez zuten. Hauxe idatzi zuen bere egunkarian Franz Kafka (1883-1924) idazleak 1914ko abuztuaren 2an, Gerra Handia ofizialki hasi eta ordu gutxira: “Alemaniak gerra deklaratu dio Errusiari. Arratsaldean, igeri egitera joan naiz”.
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]
Judea, K.o II. mendea. Erromatar probintziako giro nahasi betean, Gadalias eta Saulosen kontrako epaiketa egin zuten, iruzurra eta zerga-saihestea leporatuta. Epaiketaren berri grekeraz idatzitako 133 lerroko papiro batean jaso zuten (argazkian). Dokumentu nabateoa zela... [+]
Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du.
Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]
Danimarkako Vasagård aztarnategian 600dik gora harri grabatu aurkitu dituzte arkeologoek. Datazioen emaitzen arabera, duela 4.900 urtekoak dira, eta garai hartan Alaskan sumendi baten erupzio bortitza gertatu zela ere jakina da. Erupzio horren ondorioek Europa iparraldeko... [+]
Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta, Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]
Duela 3.300 urteko egiptoar momia batean Yersinia pestis-en arrastoak topatu berri dituzte, hau da, VI. mendean Justinianoren izurria eta XIV. mendean Izurri Beltza eragin zuen bakterioarenak.
Adituek orain arte uste zuten garai hartan izurria soilik Eurasian hedatu zela,... [+]