Espetxeko heriotzak amaitzeko bederatzi neurri
Urtea hasi zenetik Arabako espetxean hilik agertu den laugarren presoa da González García. Hainbat elkartek adostutako dokumentu bat aurkeztu dute, zaintzapeko etengabeko heriotzak amaitzeko neurriak exijituz.
Hamarnaka pertsona batu dira gaur Gasteizen Salhaketa-Arabaren deialdiari erantzunez, “Inpunitaterik ez. Ez errepikatzeko bermeak” lelopean. Hitza zuzenean hartu ez arren, Gonzálezen familiak presente egon izan nahi du, “Zaballan aurten hildako laugarren gaztea zenbaki izatetik izen izatera pasa dadin; ez dute haiei gertatutakoa inori gertatzerik nahi”, Salhaketako Adrian Donnayk adierazi duenez.
28 urteko gaztea apirilaren 25ean agertu zen hilik Zaballako bere ziegan, oraindik argitu gabeko zergatiengatik. Hiru aste lehenago, 24 urteko Jonathan Costillas Rituerto gasteiztarrak bere burua urkatu zuen espetxe berean.
Bi urte alabak ikusi gabe
Bi urte eta lau hilabete eman ditu Zaballan preso Gonzálezek. Donnayk salatu du denbora horretan guztian ezin izan dituela bere hiru alabak ikusi; “azken hilabeteetan, ezta bere bikotea ere”. Heriotza ostean espetxeak izan duen jarrera gogor kritikatu du Salhaketako ordezkariak. Senideek “ez dute laguntza psikologikorik izan, ez eta erreferentziazko akonpainamendurik prozesuan. Ez dituzte haien eskubideen inguruan behar bezala informatu”. Espetxeak Gonzálezen gorpua errausteko agindua eman zuen autopsiaren emaitzak jaso aurretik, bigarren autopsia baten aukera ezinezko bihurtuz.
Costillasen senideekin gertatu ez bezala, oraingoan Zaballako zuzendaria Gonzálezen senideekin bildu da. Baina zuzendariak senideekin izandako jarrera gaitzetsi dute familiak zein Salhaketak. Haien esanetan, hasiera batean adierazi zien presoaren egoeraren jakitun izanez gero “zer edo zer gehiago” egin izango lukeela, baina familiak eta Salhaketako abokatuak azken lau hilabeteetan izandako lau heriotzak aipatu zizkiotenean, “zuzendariak azalpen eskaera bat bezala ulertu zuen eta bost minututan bilera amaitutzat eman zuen. Arreta honi tamalgarria deritzogu, ez da nahikoa, eta birbiktimizatzailea da senideentzat”.
Heriotzaren zergati zehatzak oraindik ezezagunak badira ere, “ondo dakigu, zaintzapeko heriotza gehienak bezala, hau ere ekidin zitekeela, ez dela naturala”, adierazi du Donnayk. Hori dela eta, familia kausan aurkeztuko da gertatutakoa argitu asmoz.
Bederatzi neurri, heriotzak amaitzeko eta senideei arreta egokia bermatzeko
Kontzentrazioa eta prentsaurrekoa adierazpen bat aurkezteko baliatu du Salhaketa-Araba elkarteak. Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko hamasei elkartek sinatu dute, presoen edota giza eskubideen alde aritzen direnak. Salhaketako César Manzanosek aletu du idatziaren edukia.
Hasteko, sinatzaileek haien kezka adierazten dute Zaballako lau heriotzengatik zein Estatuko espetxeetan aurten hilik agertu diren 79 pertsonengatik: “Bi eguneko hildako bat. Tragedia saihesgarria eta isildua”. Arduradun politiko eta judizialek heriotza horien zergatiak argitzeko erakusten duten jarrera hutsala onartezintzat dute. Neurriak hartzeko eskatzen diete Espetxeen Zuzendaritza Orokorrari, Espainiako Gobernuari eta Barne Ministerioari. Eusko Jaurlaritzari ere zuzentzen zaizkio, besteak beste konpetentziak dituelako espetxeetako osasun arloan.
Elkarte sinatzaileek bederatzi neurri zehatz aplikatzea exijitu dute, hala nola: fiskaltzak Estatuaren zaintzapeko heriotza guztiak ofizioz iker ditzala; espetxeetako zuzendaritzek informazio inpartziala eman diezaiotela senideei eta ez dezatela gorpuak erraustea lehenetsi autopsia berrien aukera saihesteko; zigorrak betetzeko espetxeaz besteko alternatibak garatu ditzatela; larriki gaixo dauden presoak espetxetik atera ditzatela; preso kopurua gutxitu dezatela eta zigorrak bizitokitik ahalik eta hurbilen betetzea berma dezatela.
Honakoak dira elkarte sinatzaileak: Associació Catalana per la Defensa dels Drets Humans, ALAZ, OSPDH, INDEPENDIENTES, ACAT, Comisión Legal Sol, Iridia, Oteando, Jaiki Hadi, Esculca, Susterra, ADAP, Gizabidea, Salhaketa-Nafarroa, Salhaketa-Bizkaia, Salhakta-Araba, Etxerat Araba.
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]
Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
Ostiralean aurkitu zuten hilotz, “gaindosi” zantzuekin, Naiz-ek argitaratu duenez. Jaurlaritzak ez du heriotza baieztatu asteartera arte, eta autopsiaren emaitzen zain dagoela adierazi du. EAEko espetxeen eskumena hartu zuenetik espetxean hiltzen den seigarren presoa... [+]
Espetxeetako osasun zerbitzuaren gabeziez mintzatu da Libertad Francés Lecumberri, Salhaketa Nafarroa elkarteko koordinatzailea: “Osasun arloko langileak espetxeko logikekin eta irizpideekin kutsatzen direnean, zenbait eskubideren bermatzaile izan beharrean,... [+]
Kartzeletako funtzionarioen protestak aitzakiatzat hartuta, milaka preso erabat giltzapetuta eduki dituzte Kataluniako sei espetxetan.
Iragan astean Oroitz Herrero 26 urteko irundarra hilik aurkitu zuten Arabako Zaballa espetxeko bere ziegan. Eusko Jaurlaritzaren arabera “heriotza naturala” izan zen. Gaztearen senideek ARGIAri adierazi diote, ordea, Herrerori ez diotela arreta mediku egokirik eman... [+]
Eusko Jaurlaritzak espetxeen transferentzia bere gain hartu zuenetik, duela bi urte eskas, laugarren heriotza izan da euskal kartzeletan, hirugarrena Zaballako espetxean.
Salatu du larunbatean bere burua urkatu zuen presoari ez zitzaiola suizidioen aurkako protokoloa ezarri eta ziegan bakarrik zegoela, aurreko egunetan “ondo ez zegoela” adierazi bazuen ere. Azpimarratu du Jaurlaritzak espetxeen eskumena hartu zuenetik bere buruaz... [+]
Salhaketa Arabak eman du heriotzaren berri. Elkartearen arabera, 47 urteko jatorri hegoamerikarreko gizonezkoa da hildakoa, eta bere burua urkatu du. Jaurlaritzak espetxeen eskumena hartu zuenetik Arabako espetxean hiltzen den bigarren presoa da.
Maiatzean ekin zioten gose grebari 17 preso politikok. Haien eskubide kultural eta territorialak errespetatzea, lege antiterrorista bertan behera uztea, Lanaren Nazioarteko Erakundearen 169 hitzarmena onartzea eta preso politiko maputxeen askatasuna exijitu dituzte.
Pasa den larunbatean (hilak 22) hasi ziren presoen arteko borrokak Ekuadorko Guayaquil hiriko Litoral espetxean. Iturri ofizialek jakinarazi dute 31 preso hil direla, eta hamahiru zauritu –baita polizia bat ere–. Poliziak eta Armadak "kontrola" berreskuratu... [+]
Presoen arteko liskar batek eragin ditu hilketak, polizia iturrien arabera. Azken urteetan Honduraseko espetxe batean gertatu den ezbehar handienetarikoa da.
Preso dauden pertsonen artean portaera suizida areagotu egiten da, faktore psikologiko eta soziodemografikoengatik. Hego Euskal Herrian, 2023an, bi presok egin zuten beren buruaz beste astebetean. Orain gutxi, Eusko Jaurlaritzak “laguntzarako presoen” irudia... [+]