Zeintzuk dira aztertu dituzunetorkin taldeak?

Errumaniarrak, marokoarrak, boliviarrak, senegaldarrak, kolonbiarrak eta txinatarrak. Euskal Herrian gutxienez bost urte eman dituzten gizon eta emakumeak izan behar ziren, lana zutenak edo berriki lana galdutakoak, baliabide ekonomikoek ez zezaten euren integrazioari buruzko iritzian gehiegi eragin.

Etorkinak sailkatzeko eskema tipiko edota idealak sortzen ditugu gizarte hartzaileotan. Nola sortzen ditugu?

Nagusiki sumatzen ditugun zenbait gauzetan oinarritu ohi ditugu, euren jatorriaren arabera eta profil fenotipikoen arabera berehala etiketatzen ditugu-eta. Ondoren, ezaugarri horien arabera, gehiago edo gutxiago hurbilduko gara haiengana.

Zure liburuan ikuspegi bikoitzaz mintzo zara: batetik, jatorrizko nazio bera izateak partekatutako ezaugarriak ematen ditu; baina bestetik, euren ustezko identitate kolektiboa gurearekin kontrastatzea eragiten du.

Bai, aztertu nahi nuen ea guk jatorriaren arabera haietaz ditugun iritziak edo tipifikazioak bat ote datozen beraien ustez guk ditugun iritziekin. Alderantzizko norabidea ere interesatzen zitzaidan, behatzeko noraino ikusten zuten euren burua gizartean txertatuta. Gaztelania dela eta, printzipioz jatorri jakin batzuetako zenbait talde hurbilago sentitu beharko lirateke, kolonbiarrak eta boliviarrak kasu.

Eta hala da?

Bai, oro har bai, baina egia da badela distortsioa sortzen duen elementu bat. Errumaniarrak adibidez, Europar Batasunekoak izanik, ustez hurbilago ikusi behar zuten beren burua. Baina urruntasun pertzepzioa sumatzen da, bai gugan beraiekiko zein beraiengan gurekiko, errumaniar ijitoen faktore etnikoa tartean delako. Boliviarrekin ere antzera gertatu zait, latinoamerikarrak izanik ere, urruntasun pertzepzio gehiago dago euren artean. Aldagai etnikoa dago hemen ere, hirietakoek gugandik hurbilago ikusten dute euren burua nekazal guneetakoek baino.

Zer hipotesi zenuen eta zer ondorio atera duzu?

Nire abiaburua zen etorkinez ditugun irudiek geroz eta eragin handiagoa izango dutela gure gizarte harremanetan, baldintzatu egingo dituztela integratzeko erak. Esaten erraza da, baina frogatu egin behar da. Hipotesia baieztatu dut, ustekabeko era batean gainera. Izan ere, etorkinen kolektibo batzuek geure marko kognitibo berak erabiltzen dituzte beste etorkin kolektiboei buruzko definizioetarako. Gurekiko ere badituzte guk darabiltzagun topiko berak, itxiak garela eta horrelakoak.

Gizon eta emakumeen artean ezberdintasunak aurkitu dituzu?

Oro har integratzeko erraztasun handiagoa dute emakumeek. Honetan amatasunak garrantzia du. Adibidez, emakume kolonbiar batek zera esan zidan: “Autobus geltokia magikoa da, emakume guztiok berdinak gara bertan”. Gizon kolonbiar batek, aldiz, kontatu zidan berari asko kostatu zitzaiola bere tokia egitea, eta bere hitzetan, emazteak “Kolonbiatik iritsi eta biharamunean bazuen kuadrilla”.

Etorkinak ondo hartuak dira hemen?

Kanpotik datozenak ondo hartuak izan daitezen baldintza onak daude, sozialak eta egiturazkoak, ez baitira etorkin kopuru
handiak. Ikerketaz geroztik, egoera zertxobait aldatu da, krisia egon da tartean, eta errefuxiatuen gaia agertu da. Kalean egoera txartu duten kontu batzuk agertu dira, aurrejuzguak-eta, baina beste leku batzuetan baino gutxiago.

Liburuan diozunez, kolektiboki sortzen dugun urruntasun-hurbiltasun eskalan jatorri batzuetakoak urrunegi ezartzen ditugu, “kulturalki ez bateragarri” moduan sailkatzeraino.

Agerikoa da hori. Lehen-lehenik hizkuntza dago, eta gero badira partekatzen zailagoak diren elementuak, kultura edo erlijioa kasu. Hizkuntzak eta kulturak gizarte harremanak baldintzatzen dituzte, baina egia da, halaber, denboraren poderioz harremanak naturaltasun gehiagorekin egiten direla. Badira beren baitan ixten diren talde batzuk eta eurekin espazioak partekatzea zailagoa zaigu.

Topikoak eraikuntza sozialak dira, denok lehen hurbilketa baterako erabiltzen ditugun arren.

Bai, badira, baina errealitatetik gutxi dute eta mekanismo askoren eraginpean eraikitzen ditugu. Bolo-bolo dabiltzan iritziek
eta hedabideek eragin handia dute topikoetan. Gero zurrumurruak hedatzeko dugun joera maltzurra dago, sakelakoaren
bidez-eta. Gazteen arteko liskar baten berri izan orduko, kanpotarrak badira, munta handiagoa ematen zaio eta gaiarekin
ezberdin jokatu ohi dugu.