Gipuzkoako herririk txikienetakoa da Orexa, bere 122 biztanleekin. Azken hilabeteetan, baina, errekonozimendu eta sari ezberdinak jaso dituzte bertako herritar, elkarte eta erakundeek landa inguruko herri bizitzari eusten dieten eta hura sustatzen duten proiektuak medio: Oihan Txiki kooperatibak World Cheese Awardsen urrezko domina lortu zuen abenduan, eta urtarrilean berriz, Gipuzkoako Landa Garapen Elkarteek ‘Orexa Bizirik’ proiektuari eman diote Landaola saria. Urteetan herria bizirik mantentzeko egin duten lanari aitortza izan da azken sari hori.
Herritarren ahalegin kolektiboaren fruitu
Iker Karrera Tolomendiko kideak Tolosaldeko Ataria irratian azaldu zuenez, erakunde publikoen ataleko Landaola saria ‘Orexa Bizirik’ proiektuari ematea erabaki zuten herri bezela urteetan egiten ari diren ahalegina azpimarratzeko. “Urtero-urtero eta legealdiz legealdi, proiektu batekin edo bestearekin herri bizia izateko saiakera horretan jarraitzen dute tinko”, zioen. Herri txikia izanik, denek batera egiten duten lana azpimarratzen zuen Karrerak. Belaunaldi ezberdinen arteko elkarlanetik eta herritarren ahalegin kolektibotik sortu da proiektua, haren hitzetan.
Oihan Txiki kooperatibaren egitasmoa, etxebizitza garapenarena, herrian oinarrizko azpiegiturak bermatzeko apustua… Orexa biziberritzeko abiatu dituzten ekimenak bost alor ezberdinetan banatzen dituzte: ingurumena, energia, komunikazioa, eta herritarren arteko soka lana egiten duten kooperatiba eta ostatua. Azken lorpena izan da ostatua berriz irekitzea. “Abenduan egin du ostatuak urtebete irekita. Saiatu gara horri ere beste buelta bat ematen: ez da soilik ostalaritzari eskainitako leku bat, herritarron biltoki eta gurera hurbiltzen direnentzako harrera gune ere bada”, zioen Eneko Maioz alkateak Euskadi Irratiko Landaberri saioan. Bestalde, Ostatua bertako produktuen erreferente gune izatea ere nahi dute
Urte askotako ibilbidea
‘Orexa Bizirik’ bezala izendatua duela gutxi izan bada ere, Maioz alkateak azpimarratzen du proiektu horren hastapenak duela ia hogeita hamar urte eman zirela. “Orduan jada hasi ziren gazteak herrian gelditzeko zer egin ote zitekeen pentsatzen. Ikusi zuten garrantzitsua zela eragile ekonomikoa eta lanerako aukera sortzea, eta kooperatiba abiatu zen orduan”.
Hasiera hartan bezala, egungo proiektuan ere gazteak herrian geratzea eta herri bizia egitea dute erronka. “Udaletik argi dugu: Orexa Bizirik herri proiektua bezala izendatu dugu uste dugulako honek ezin duela Udalaren proiektu bat izan, herri guztiak partekatu behar duen proiektua behar duela izan”. Horixe izan da, Maiozen ustez, Landaola sariarekin saritu nahi izan dieten benetako balioa: orexarrak izatea urteotan abiatzen diren proiektuen bultzatzaile.
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]