Landare onkologia
Iaztik jasotako azken sagarrak jaten ari gara etxean, Malus domestica. Sasoi betean daudenak azaloreak dira, Brassica oleracea var. botrytis. Lizarra, Fraxinus excelsior, hortxe dago, kieto, segurtantzan; egun luzeagoen zain loratzeko.
Gure atari aurrean lizar dotore bat bizi da. Ez da handia, baina lur tontor baten gainean dagoenez plantako azaltzen da. Azken urte hauetan, negua soildua igaro beharrean, adarrak apaingarriz jantzita izaten ditu. Apaingarri horiek urtetik urtera ugariagoak dira. Hasieran berdeak dira, gero gorri-marroiak eta atzenean belztu egiten dira. Orain neguan ikusgarriak dira. Aspaldi beraiei buruz idatzi behar nizuela pentsatua nuen, baina beti atzera, atzera... Baso berri bat landatzen ari den lagun batek piztu nau. Quercus robur haritz landare batean topatutako kuku-sagar baten argazkia bidali dit zer ote den galdezka. Nik zuzenean 2010eko martxoaren 7ko 2221. ARGIAn argitaratutako artikuluaren lotura bidali diot.
Lizarrarena haritzarenaren tankerakoa da. Honena akaro bat da, Aceria fraxinivora. Akaroak ttikiak dira, itxuraz begirik ez dute, eta lizarrari soilik erasotzen dio. Gehienetan lore ireki berriari, baina baita kimuei, hostoei, adartxoei... Akaro ikusiezinak izerdia zurrupatzen du, eta ondorioz zuhaitzak koskor bat sortzen du. Deformazio hori egurkara eta gogorra da. Bere itxura azalorearena da, Herbehereetan eta Frantzian azalore-sagarra esaten diote. Wikipedian oraindik izendatu gabe dagoela baliatuz, nik bi izen proposatuko nituzke: lizar-sagarra eta lizar-azalorea.
Azken beltzean lizarraren tumore bat da. Orain lurrera erortzen ari dira, akaroz josita, noski. Eta laster loreak irekitzen hasten denean, berriro erasoko diote. Agi danean, akaroak emeak dira, eta arrautzak ernaldu beharrik gabe ugaltzen dira, arraren beharrik ez dute. Zorri batzuk tankera bertsuan ugaltzen dira. Ugalketa eraginkorragoa da.
Gero eta gehiago ezagutzen ditugu horrelako tumore, hantura, lupu edo deformazioak. Zenbaitek espezializatzeko aukera ere aurkitu dute bide horretatik. Landare onkologia deitzen zaio.
Basotik fundazioa aurkeztu du duela gutxi Gipuzkoako Foru Aldundiak, lurralde horretako baso pribatuen kudeaketa “aurreratua” egiteko asmoarekin. Baina Gipuzkoako lurrak industria-forestalistaren kolonia edo fabrika handi bihurtu nahi badira, horrek izen bat dauka:... [+]
Negu giroaren iritsierarekin, etxe askotan sutondoak piztuta daude dagoeneko. Baina, ba al dakigu sua elikatzeko egurra nondik eta nola ateratakoa den? Nafarroa Behereko Hergarai ibarrean badute basoak modu iraunkorrean ustiatuz egurra ateratzeko kooperatiba bat: Sugarai... [+]
Egungo basogintza ereduarekin eta kudeaketarekin kezkatuta, hainbat talde sortu dira azken urteotan Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban. Pasa den martxoan, talde horietako hamaikak batzea eta plataforma batean antolatzea erabaki dute. “Pinuaren gaixotasuna dela-eta, eukaliptoa... [+]
Irlandak hogei urtetan 440 milioi zuhaitz landatu nahi ditu klimaren kontrako borrokan, 2050erako "karbono neutral" izatera iristeko. Urtean 22 milioi zuhaitz landare berri, laurden bat hostozabalak eta beste hiru laurdenak koniferoak. Hori teorian. Praktikan, Sitkako... [+]
Phyllanthus rufuschaneyi zuhaixkak nikela pilatzeko gaitasuna du. Landarea nikelak kutsatutako lur sailetan landatuz gero, landareari izerdia atera eta bertatik nikel zitratoa eskuratzen dute. Horrela, kolpe bakarrean nikel garbia lortu eta kutsatutako lurrak garbitu daitezke.
Hondarribiko ikasleek ametza zuhaitzaren haziak ernaltzen lagundu eta ondoren Jaizkibelen landatu dituzte, bertako basoa pixkanaka berreskuratu dadin; mendiaren hiru dimentsioko maketa ikusgarria ere osatu dute; eta Jaizkibelen kokatutako hirigintza plan bat asmatu dute... [+]
Larunbatean, martxoak 23, Basoen Munduko Eguna dela eta, aldarrikapen giroan ospatzeko kanpaina antolatu dute Galizian: bertako mendi eta ibarretan monolabore bilakatua diren eta azken aldian sekulako suteak eragin dituzten eukaliptoak erauziko dituzte egun eta ordu berean, baso... [+]
Arkumeak jaiotzeko sasoia geroxeago izan ohi da, baina han eta hemen dagoeneko ikusi dut bat edo beste. Axuria jaiotzen denean ardi amak miaztuz-miaztuz soina garbitzen dio; maitatzen duela esaten da. Kumeak, ordea, era guztietakoak etortzen dira, amak ere bai, denetakoak dira... [+]
Gure etxe gaineko mendian baso zabalak ditu Aitzondo baserriak. Zuhaitzetan nabarmena du sail bat, batez ere orain udazken minean. Itsasotik enbata sartu eta mendian behera laino kiribil bihurriak jaisten direnean zuhaitz zorrotz horien muturrak lanbrodura artean ageri dira,... [+]
Insignis pinuari eraso dioten onddoek hankaz gora jarri dute Bizkaiko eta Gipuzkoako basogintza. Azken ia mende batean gorabehera handirik gabe moldatu den basogintza osoa kolokan jarri dute onddo xixtrin batzuek. Xixtrin baino gehiago, ziztrin esan beharko dugu, izan ere, a zer... [+]
Dagoeneko badakigu Kalifornian jatorria duen Pinus radiata landaketa intentsiboek kolapsoa eragin dutela Bizkaiko paisaian. Aurreikuspenen arabera, bost urteren buruan pinu landaketa ia guztiak (70.000 ha baino gehiago Bizkaian) pinuen osasuna erabat kaltetzen duten honako hiru... [+]
2017ko aurrekontu parte-hartzaileetan herritar batek Sarrigurengo (Nafarroa) ubidearen alboko gune naturalean baso jangarria sortzea proposatu zuen. Momentu hartan proiektuen artean bozkatuena izan ez zenez, atzera bota zen proposamena. Baso jangarria sortzearen ideia hor geratu... [+]
Saran martxoaren 1etik 3ra burutzen ari dira Zuhaitz mugarroen 2 biltzarra. Elikagaien ekoizpenean soroetan zuhaitzak integratzearen abantailak lantzen dituen agroforesterian gero eta interes handiagoa pizten dute egurretarako bezala aziendak elikatzeko lepatu edo mugarrotutako... [+]