Kalera atera diren emakume kolektiboak eta indibidualak oso anitzak izan dira, kontuan hartzen baditugu jatorria, adina, arraza, klasea eta abar. Kalean ez ezik nabarmena izan da aniztasuna hiriburuetan mugimendu feministaren izenean hitza hartu dutenen artean. Mugimendu feministak emakume ororen aldarrikapenak eta zapalketak lehen lerrora ekartzeko ahalegina egin du eta ahotsa hartu dute aniztasun funtzionala duten emakumeek, migratzaileek, arrazializatuek, pentsionistek, ikasleek, sektore feminizatu eta prekarizatuetan lan egin eta astetan greban diren emakumeek. Aurten, inoiz ez bezala, zaintza lanen auziaren alde latzenetakoa bizi duten etxeko langileek ahotsa izan dute.
Eskakizun oso zehatzak egin dira, neurri politiko feminista ausartak egiteko eskatu zaie agintariei. Emakumeak anitzak, eskakizunak ere bai, eta mezua bat eta argia: feminismo antikapitalista eta intersekzionala jarri da oinarrian, gizarte eredu honi uko egin eta bizitza erdigunean jarriko duen gizarte antolaketa eskatu da.
Indar erakustaldia beste behin. Kalera atera den emakume kopurua kalkulatzea zaila da, mobilizazioak oso deszentralizatuak izan dira, baina azpimarra daiteke, herratzeko arrisku handirik gabe, gaur-gaurkoz Hego Euskal Herrian mugimendu sozial sendoena eta trinkotuena dela.
Hego Euskal Herria diogu, Ipar Euskal Herria beste abiada batean baitoa, motel dabilela esan genezake. Lapurdin, Zuberoan eta Nafarroa Beherean ere martxoaren 8an emazteak kalera atera dira, baina urrun dira urte luzez mugimendu feministak landu eta antolatu duen Hego Euskal Herriko eztanda kolektibotik.

Manifestazioaren buruan izan gara

2019ko M8 hasiera bikaina izan da Gipuzkoako etxeko langileen eskubideen borrokan. Zalantzarik gabe, aurreikusitakoa gainditu dugu, kontuan izanda zein etxeko langile gutxik parte har zezakeen greban, lanak ezartzen dizkien mugengatik.
Aurten, iaz ez bezala, antolaketa taldetik bertatik izan dugu parte-hartzea. Donostiako manifestazioaren buruan izan gara eta agerikoak diren arrazoiengatik mobilizazioan parte hartu ezin izan duten emakumeen siluetak eraman ditugu. Gure gaiaz hedabideek interesa agertu izana estimatzen dugu, eta horrela agerian geratu dira gure aldarrikapenak. Eztabaida guneetara eraman da gure gaia, hau da, sektorearen prekarietatea, eta zapaldutako eta ahaztutako sektore honen bazterketa.
Isiltasunak apurtu ditugu eta borroka zail bat hasi izanaren ondorioez jabetu gara. Genero eta eskubide berdintasunaren alde urte luzez tinko ari diren emakumeen babesa bilatu dugu.

Oneyda Saenz, etxeko langilea

Gora borroka feminista eta antiarrazista!

Niretzat, migratu eta arrazismoaren kontrako feminista gisa, aurtengo M8 oso berezia eta garrantzitsua izan da. Gasteizko Mugimendu Feministan ekintza antiarrazista gauzatu dugu: emakume migratu eta arrazializatuek hitza hartu dute, sistema heteropatriarkal, kapitalista eta arrazistak egunerokoan haiengan eragiten dituen zapalkuntzez mintzatu dira, haien esperientzietatik eta tradizioetatik abiatuta jantzi eta solastatu dira, bloke antiarrazistan joan gara manifestaziora gure bertoko lagun feminista eta antiarrazistekin batera, eta elkarrekin ahots batez esan dugu: “Feminismoa antiarrazista izango da edo ez da izango!", “Gora borroka feminista eta gora borroka antiarrazista!”, “Migratuak eta aliatuak, barrikadetara!".

Emakume migratu eta arrazializatu ugarik lehendabiziko aldiz parte hartu dute M8an eta oso ondo sentitu direla adierazi digute, borroka feminista antiarrazista honetan jarraitu nahi dute! Zoragarria da, izan ere, ostiralekoa landutako aliantzen ondorioa da. Feminismo bakarraren hegemoniatik eta pribilegiotik kanpo sortutako aliantza da; zapalkuntzak modu aktiboan entzutetik eta ulertzetik abiatu gara, gainerako emakumeen borroka ereduak begirada dekolonial batetik aztertuta.

Mundu osoko feministok ulertu behar dugu, Angela Davisek dioen moduan, ez dagoela feminismo bakarra baizik eta asko; baina feminismo eraginkorra arraza, klase eta genero zapalkuntzen kontra borrokatu behar da, eta horrez gain, antikapitalista eta antikoloniala izan behar du. Hemendik aurrera ez dira bi M8 berdin egongo, gero eta emakume gehiago baikaude bazterretan eta iraultza horren parte garela sentitzen ari gara.

Tania Siriany, Amar Feminista Antiarrazistak Taldea

2019ko martxoak 8, egun historikoa

Aurtengo martxoaren 8a egun historikoa izan da feminismoarentzat eta Euskal Herriarentzat. Iaz emakumeek urrats handia eman genuen kalera irtetean, eta ez zen egun bateko kolpea izan. Argi geratu da kolpe horrek iraun duela eta sendotu egin dela. Urte oso bateko lanaren emaitza agerian geratu da.

Egunean zehar ikusitakoen artean, asko dira nabarmendu beharrekoak: adin guztietako pertsonak, tartean pentsiodunak; aldarrikapen inteligenteak, ideologikoak edota umoretsuak; mendeetan idatzi den historiatik ezabatua izan den kolektiboa kaleak hartzen eta ikusgarri bilakatzen.

Urteetako lanak ekarri du lorpen handi bat: feminismoaren aldarrikapenak, emakume kuadrilla batenak izatetik, jendarte zabal baten aldarrikapenak izatera pasatu dira. Ikuspegi feministak zapalkuntza guztiak batzen dituelako: langile, arraza edota genero zapalkuntzak. Beraz, feminismoa planeta honetako populazioaren erdiak baino askoz jende gehiagok behar du, sistema kapitalista-hetereopatriarkalak eraiki duen estereotipotik kanpo geratzen garen guztiok behar dugu, ukatutako eskubideak exijitzeko eta lortzeko.

Kexa bakarra daukat: euskararen presentzia nik nahi bestekoa ez da izan. Lastima! Indartu beharko genuke “Emakumea* eta euskalduna, bi aldiz errebeldea!” leloa.

Urte osoa dago hurrengo M8rako. Guk denok, eragile guztiok, benetako politika feministak egiten jarraitu behar dugu. Urratsak egiten, besteak beste, zaintza lanak sortzen dituen desberdintasunak ekiditeko eta eskubideak lortzeko. Feminismoak sistema honen iraulketan ekarpen handia egin dezakeelako.

Ana Mezo Basaras, Oneka Plataformako pentsionista

Ertzak gainezka, erdigunea hartzeko

Iazko Greba Feministak "Hemen gaude!" ozen esateko balio izan bazuen, esan dezaket aurtengoaren oihua "Eta asko dugu esateko!" izan dela. Ez da erraza Greba Feminista baten balorazioa egitea, eta are gutxiago bizipen pertsonaletatik hausnarketa orokorrak egitea. Hala ere, antolakuntzaren periferian ibili denaren begietatik botako ditut lau ideia. Laburpen gisa, iazko Greba Feministak "Hemen gaude!" ozen esateko balio izan bazuen, esan dezaket aurtengoaren oihua "Eta asko dugu esateko!" izan dela. Diskurtsoan heteropatriarkatuaren, kapitalismoaren eta arrazismoaren kontrako oinarriak jarri dira eta alternatiba feminista eraiki, ez dago Euskal Herriko Mugimendu Feministak prestatu zuen txostena ikusi besterik. Iruñean gorputzean bizi izan genuen diskurtsoak barnebiltzen duen erradikaltasuna eta aniztasuna, manifako blokeetako (dibertsitate funtzionaldunak, landa eremukoak, migranteak, gazteak, pentsionistak, presoak) ordezkariek hitza hartu zutenean.

Baina, Nafarroa feminista izanen bada, herri eta auzoei esker izanen da. Aurtengo apustu handiena deszentralizazioa izan da, eta esan beharra dago Nafarroako herrien antolakuntza maila izugarria izan dela. Iparretik hegora, ekialdetik mendebaldera, ez da egon mobilizazio gabeko ibarrik. Sare sozialak mugitzea egokitu zitzaidan, eta izugarria izan zen herri bakoitzak igotzen zituen argazkiak ikustea. Zuek zarete Nafarroa feministaren indarra! Azpimarratu beharra dago, iazko arrakastaren ostean, alderdi politiko, hedabide eta enpresetan zuriketa feminista areagotu dela, eta aurtengo grebak horri ere aurre egin behar izan diola. Iruñeko manifestazioan esan zen bezala, argi izan dezatela: feminismoa ezin da domestikatu, aurrean izanen gaituzue!
Ezin dut amaitu antolakuntza aipatu gabe. Nire miresmenik handiena hilabeteetan zehar ohiko bizitza bazter batean utzi duzuenoi, guztion bizitzak erdigunean jartzen saiatzeko. Mobilizazioetatik harago, josi dituzuen sareak ez ditu neoliberalismoak hautsiko. Mila esker. Ahizpatasuna eta antolakuntza!

Irati Majuelo Itoiz, Bilgune Feminista

Beharrak sortutako berezkotasuna

“Greba eginen duzu bihar?” “Ez dakit, guttik egiten dute nire enpresan...”. Baiona. Martxoak 8. 12:30. Merkatuko plaza emeki-emeki betetzen ari da. Emazteok* gelditzen gara. Anitz ez ginen bildu afarirako; ‘anitz’ ez beste Euskal Herriko hiri eta herriei parekatuz. Denak bildu ginen bata bestearen ondoan, metan, plaza handi honetan –erdia saltzailez betea, erdia grebalariz*–. Molde horretan indartsuago sentitzen bagina bezala. Bazkari lasai bat, gehienbat lagun edo lankideen artean. Gure artean bortxaketaz, inpunitateaz, hiltzeetaz, sexismoaz, matxismoaz, patriarkatuaz edo kapitalismoaz ez zen asko mintzatu, gure arrazoiak ebidenteak balira bezala. Egun polita aurreikusia zen: bazkaria, pankarten tailerra eta manifa, arratsaldeko 18:30ean.

Eta bat-batean, aldaketa. Lasaitasunetik ekintzara. Indarra.

Grebalari batzuen arteko solasetik atera zen ideia. Angeluko supermerkatuak egindako publizitate sexista kentzera joan, gure kexa adieraziz. Taldea martxan zen. Komisioak sortu ziren: esloganak asmatzeko taldea, komunikazio taldea eta abar. Ordu batez plana egina zen: hara joanen ziren. Ekintza egin zen. Ilusioa piztu zen.

Bazkaria. Koordinaketa. Ekintza. Manifa. Hara nola iragan zen eguna.

Mugimendu feministak ekintza sortu zuen. Mugimendu feminista emaztez* osatutako mugimendua baita, etiketarik gabeko eguna baita, menpekotasun orokor baten salatzeko eguna baita. Aurreikusiarena irauli, batu eta egin. Pauso ttipiz grebak hartzen du baina oraindik manifak du jende gehien gehiena batzen. Euskal Herriko xinaurriak gara beti. Lapurdi, Zuberoa eta Baxe-Nafarroan emazte* talde ezberdinak badira, baina noiz deituko dugu gure burua “Mugimendu Feminista”?

Bagaitun.

Pauline Guelle