Afrikar emakume gerrariak Oscar sarietan
Dahomey erresuma (Egungo Benin), 1724. Emakumez osatutako ejertzitoak Alladaren aurkako gerran parte hartu zuen.
Handik hiru urtera Whydah erresumako Savi hiriburuaren konkistan ere jardun zuten mino (“gure amak” fon hizkuntzan) izeneko gerrariek. Handik aurrera, emakumeek batailoi iraunkorra osatu zuten eta 6.000 kidera iritsi zen.
Dahomey erresumako yorubak inguruko herriekin gerran jardun zuten luzaroan eta esklaboen salerosketak herrialdeari ekarritako oparotasun ekonomikoari eusteko, gainbehera demografikoari aurre egin behar zioten. A. E. Wilmot merkatari ingelesak, esaterako, Abomey hiriburuko kaleetan gizonezkoen eta emakumezkoen arteko desproportzioa oso nabarmena zela jaso zuen. Horrenbestez, Agadja erregeak (1708-1732) bere aita Houegbadjak sortutako elefante ehiztari emakumeen taldea (gbeto) guardia pertsonal gisa erabiltzen hasi zen lehenik, eta borrokarako trebatu eta erabiliko zituen gero.
Gerrariak nerabezaroan errekrutatzen zituzten eta trebatze prozesu gogorra izaten zuten: lantzak, aiztoak, mazoak, ezpatak eta suzko arma europar batzuk erabiltzen ikasten zuten, baita gorputzez gorputzeko borrokan ere. Eta borrero lanetan ere gaztetatik jarduten zuten, heriotzara ohitzeko eta errukia uxatzeko. Ordainetan, pribilegio asko zituzten: errege jauregian bizi ziren eta nahi adina alkohol, tabako eta esklabo omen zituzten eskura, R. Burton esploratzaileak 1860an idatzi zuenez.
Minoen kopurua eta ospea handituz joan zen aldameneko herriekin borrokan, baina kolonizatzaile europarren aurka hasi zirenean, zehazki frantziarren aurka, teknologiak gainditu zituen. Zenbait militar frantziarren arabera, suzko arma gutxi eta zaharkituak zituzten, eta ez zituzten zuzen erabiltzen. Minoen adorea eta gorputzez gorputzeko borrokan zuten nagusitasuna nabarmendu zuten arerioek, baina hori ez zen nahikoa izan. 1892an, frantziarren aurkako gudu batera 434 mino bidali zituzten; soilik 17 atera ziren bizirik. Mendea amaitu baino lehen, Afrikako ia azkeneko erresuma independentea Frantziako kolonia bihurtu zen.
Datorren astelehenean banatuko diren Oscar sarietan, Black Panther filmak sei nominazio ditu, eta lehen aldia da superheroien pelikula bat film onenaren saria jasotzeko hautagai dela. Fikziozko Wakanda erresumako Dora Milaje emakumezko gerrariak dira, besteak beste, filmeko protagonistak. Fantasiaz eta akzio sinesgaitzez betetako filmak, hortaz, badu iturri erreal historikoa: Dahomeyko minoetan oinarrituta daude Ayo, Okoye, Xoliswa eta filmeko gainerako emakume gerrariek.
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Ashanti Inperioaren eta britainiarren arteko lehen gerra hasi zen. Guztira lau gerra izan ziren bien artean, eta gatazka 1901 arte luzatu zen. Lehenago, europarrek herrialdeko Urrezko Kosta kontrolatzen zuten. Baina 1807ko esklabotzaren abolizioaren ondorioz,... [+]
Herri axolagabea! Zein ezberdina izango litzatekeen zuen patua, askatasunaren prezioa ezagutuko bazenute! Baina ez da berandu. Emakumea eta gaztea naizen arren, heriotzari aurre egiteko ausardia dut orain, eta mila aldiz gehiagotan ere izango nuke, ez ahaztu!".
Hitz... [+]
Arrazakeria zientifikoa asmatu zenetik, hamaika dira Europan zehar zabaldu ziren uste eta ideia arrazistak XIX. eta XX. mendeetan. Donostia, esklabo portu ohia izanik, ez zen zertan salbuespena izan. 1926an izan zen lehen giza zoologikoa.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Epaileek zuten azken hitza eta hala eman dute: La Negresse auzoak hala izaten jarraituko du Paueko Administrazio Auzitegiaren ebazpenaren ondoren, Miarritzeko Herriko Etxearen iritziarekin bat eginda. Izena aldatzeko auzibidea Mémoires et Partages (Oroimenak eta... [+]
Marcus Rediker historialari estatubatuarrak kapitalismoaren aurkako erresistentzien hasiera arakatu du, marinelen eta pirateriaren historiara iritsi arte.
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
Julián de Zulueta y Amondo esklabista arabarra eta bere negozioak ardatz hartuta Azukre Beltza erakusketa “murgiltzailea” sortu du Irati Antía Zuaznabar gasteiztarrak, eta asteazkenean inauguratuko du hiriburuko LABE espazioan. Zulueta XIX. mendeko... [+]
Iruñeko Katu tabernan oihuka kantatzen zen, Malincheren madarikazio kantu famatua: "Y en ese error, entregamos la grandeza del pasado, y en ese error nos quedamos trescientos años esclavos".
Hego Amerikan –bereziki Kolonbian– jaioa izatea... [+]