Politikak berezko hizkuntza garatu du Aro Garaikidean; Frantziako Iraultzaren ondoren nagusitzen joan zen sistema demokratikoan. Esaterako, “trantsizioa” hitza usu erabili ohi da. “Ziklo politikoaren aldaketa” trantsizioarekin erlazionatutako kontzeptu bat da. Historiaren bilakaeran hainbat esamoldek berezko zentzua hartu dute politikagintzan.

Euskaldunon kasuan, Espainiako trantsizioa mugarri adierazgarriena izan da azken 80 urteetako eraldaketa politikoa ulertzeko. 1936ko Gerra Zibilaren ondorioz, herritarrek demokratikoki hautatu zuten II. Errepublika deuseztatua izan zen, Franco jeneralak demokrazia zanpatu zuen eta 40 urteko diktadura ezarri.

40 urteren ondoren, erregimen frankista higaturik, Monarkia absolutua (1975-1978) ezarri zuten frankistek berek. Ez zen trantsiziorik ez ziklo politikoaren aldaketarik izan, hala ere, trantsizioa demokratikotzat joa izan zen. Europako eta nazioarteko estatu nagusien oniritziarekin “demokrazia” garaitu zen. Monarkia absolutua Monarkia parlamentarioa bilakatu zen trantsizioan.

Adibidez, Francoren erregimenaren aurka borrokatu zuen PSOEk Espainia Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundetik (NATO/OTAN) ateratzeko kanpaina egin zuen –Espainia 1982ko maiatzaren 30ean sartua zen NATOn–, baita 1982ko urriaren hauteskundeetan NATOtik ateratzeko kanpaina egin zuen. PSOEk irabazi zuen, boterera iristeko bide demokratikoa urratuz. 1986ko urtarrilaren 31n berriz, erreferenduma egin zen Felipe Gonzalezen eskutik, eta Espainia NATOn geratu ere, PSOEren aldeko botoekin. Hego Euskal Herrian, bataz beste, bozemaileen %60k ezezkoa eman zion NATOri.

30 urte geroago, ETAren ziklo armatua amaitu zenean, hainbat alderdi politikok bigarren trantsizioaren beharra aipatu zuten. NATOn egotearen kontra boza eskatu zuten alderdiak, trantsizioan herrien autodeterminazioaren aldeko ziren alderdi ia beretsuak.

Orain arte azaldutakoa gauza jakina da. Axioma da. Duela 40 urte, politikaren esparru teorikoan zintzotzat jotzen zen premisa, hots, demokraziaz arrazoitzeko abiapuntua. 40 urteko demokrazian, bortxarik gabe dena posible zela esan zieten erreboltariei. “2010etik ETAk bake baino ez duela bilatu”, esan dute berriki Sorzabal eta Pla etakideek Parisen.

Premisa zaharra errepikatu da: “Bortxaren monopolioa estatuarena bada, ez dago ziklo politiko berririk, ez inolako trantsiziorik”. Ez trantsizio energetikorik, ez Kuban ez Venezuelan trantsizio politikorik ere (ez, bidenabar, Katalunian ere). Herri eraikuntza hizpide, ahapaldi hau heldu zaigu Habanatik: “Euskal politika ez da etorriko alderdi baten ordez bestea nagusitzearekin, baizik kultura politikoaren aldaketa orokorrarekin”. Demokrazian  –elkarrekin– bizitzeko berebiziko axioma. Oso sinplea idaztea, zailagoa praktikatzea.