Groenlandia, paradisu berdea
Groenlandia, 982. Erik Thorvaldsson (950-1003), Erik Gorria ezizenez ezagunagoa, munduko uharterik handienera iritsi zen.
Esploratzaile eta merkatari norvegiarrak urte batzuk lehenago utzi zuen sorterria, hilketa bat leporatzen ziotelako ihes eginda, eta Islandiara iritsi zen. Han ere hainbat delitu leporatu zizkioten eta hiru urteko erbestealdiaz zigortu zuten. Orduan iritsi omen zen Groenlandiako kostaldera, beti ere Islandiarren Sagen arabera.
Zigorra beteta, lurralde berri hura kokaleku egokia izan zitekeela zabaldu zuen eta 986an 14 ontzi iritsi ziren uhartera, bertan bizitzeko asmoz. Erik Gorriaren Sagak dioenez, “udan, aurkitu berri zuen lurraldera joan zen Erik. Groenlandia deitu zion, izena lagungarria izango zelako jendea erakartzeko”. Grønland hitzak “lurralde berdea” esan nahi du eta, hala, lur emankorrak eta klima mesedegarria iradoki zizkien errekrutatu zituen gizon-emakumeei. Izen horrekin, Islandia (“Izotzaren Lurraldea”) baino askoz hobea izango zela pentsatu zuten askok. Egun, hainbat historialarik iruzurtzat eta nolabaiteko publizitate engainagarritzat jotzen dute Eriken jokaldia.
Dena den hori baino lehenago, uhartearen mendebaldea inuitek populatua zegoen eta haiek Kalaallit Nunaat edo Kalaalliten Lurraldea esaten zioten –kalaallitak Groelandiako inuiten talderik handiena dira–. Gainera, Erik ez zen izan Groenlandiara iritsi zen lehen eskandinaviarra ere. Tradizioaren arabera, mende bat lehenago, Gunnbjörn Ulfsson-ek zapaldu omen zuen lurraldea eta Gunnbjarnarsker deitu zion. Ondoren, Snaebjörn Galti saiatu zen bertan giza kokaleku bat abiarazten, baina saiakerak porrot egin zuen garaiko erregistroen arabera. Beharbada, ez zuelako asmatu kanpaina eraginkorra egiten, gerora Erikek egingo zuen bezala.
Pentsatzekoa da, 986. urtean 14 ontziak hara iristean konturatuko zirela Erik Gorriak berdez apaindutako lurralde hura izotzaren eta elurraren zuriak hartuta zegoela.
Baina PNAS aldizkari zientifikoak argitaratu berri duenez, Groenlandiako izotzak orain arte uste baino askoz bizkorrago urtzen ari dira, 2003an baino lau aldiz azkarrago. Zoritxarrez, klima aldaketak Erik Gorriaren iruzurra egi bihurtu du.
Lurrak guri zuhaitzak eman, eta guk lurrari egurra. Egungo bizimoldea bideraezina dela ikusita, Suitzako Alderdi Berdearen gazte adarrak galdeketara deitu ditu herritarrak, “garapen” ekonomikoa planetaren mugen gainetik jarri ala ez erabakitzeko. Izan ere, mundu... [+]
Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]
_Glaciar.png)
Desagertzeko arriskuan dauden izotz-masak dokumentatzen dituen nazioarteko erregistro batek Pirinioetako Monte Perdido sartu du zerrendan.
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
Nature Medicine aldizkarian publikatutako artikuluaren arabera, berotegi efektuaren ondorioz handiagoa izango da beroak eragindako heriotzen igoera hotzak eragiten duen heriotza jaitsiera baino. Gainera, beroarekiko egokitze onenak ere ez luke arazoa guztiz konponduko.
Igande arratsaldean Greenpeace-ko 30 kide inguruk Urdaibaiko proiektuaren kontrako ekintza burutu dute Bilboko Guggenheim museoan. Hamar landare eta animalia-espezie errepresentatu dituzte.
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
AEBetako Ozeanoko eta Atmosferako Administrazio Nazionalaren (NOAA) ikerketaren emaitza zabaldu du Nature Climate Change aldizkariak: bereganatzen zuen karbono dioxido eta metano kopurua baino gehiago isurtzen du orain tundrak.
-(1).jpg)
Brasilen suteek 30,86 milioi hektarea baso eta eremu natural suntsitu zituzten iaz, Italia osoaren azalera baino gehiago. Suteek %79ko igoera izan zuten 2023arekin alderatuta, Fire Monitorren ikerketa batek agerian utzi duenez.
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]