Mastodon sare sozial bat da. Twitter ezagutzen baduzu azalpen asko eman beharrik ez dago, oso-oso antzekoak baitira. Ez dira gauza bera, ordea. Twitter tresnaren atzean dagoen enpresaren oso bestelako helburuak ditu Mastodonek. Oraingoz, euskaraz ari diren bi komunitate sortu dira sare sozial horretan: mastodon.eus eta mastodon.jalgi.eus.
Bai, hala da. Mastodon sare sozialaren barruan daude mastodon.eus (1.500 erabiltzaile) eta mastodon.jalgi.eus (100 erabiltzaile). Nola uler daiteke hori? Bada, sare sozial hori deszentralizatua eta federatua da. Hau da, Mastodonen barruan nahi adina komunitate sortu daitezke eta dagoeneko sortuta daude. Hainbat irizpide edo helbururen arabera sortutakoak daude munduan zehar.
Komunitate horietako batzuren oinarrian hizkuntza komunitatea dago, adibidez, mastodont.cat (katalanez). Beste batzuk gaikakoak dira. Mastodonen garatzaile nagusiak, Eugene Rochko alemaniarrak, mastodon.social sortu zuen erabilera orokorrerako. Europa Mendebaldeko komunitate handiena da. Mastodon.eus eta mastodon.jalgi.eus euskaraz ari dira, eta euskal kultura eta euskara dituzte oinarrian. Komunitate batean izena emateak ez du esan nahi talde horretan isolatuta geratzea, Mastodoneko beste komunitateekin konektatzeko aukera guztiak ematen ditu.
Jabetza beste modu batez ulertzen du Mastodonek. Komunitate bakoitzak administrazio talde bat du, komunitate bakoitzeko erabiltzaile kopuruak oso handiak ez izatea hobesten da, eta administratzaileak gertuagokoak sentitzen dira. Mastodon ez da sare komertzial bat. Ez dago ordaindutako iragarkirik eta erabiltzailearen datuak ez dira bestelako helburuekin erabiltzen.
Sare sozial horrek tresna euskaraz izatea bermatzen du. Twitterrek tresna euskaraz edukitzea bezala, erabaki dezake hala ez egitea, eta ez dago erabiltzaileen esku. Hain zuzen, pare bat atzerapauso emanak ditu: lehen ez bezala, orain mugikorrean ezin da euskaraz erabili, eta azken interfazea ez dute euskaratu.
Twitter gune desatsegina bihurtu da zenbait pertsona eta komunitaterentzat. Mehatxuak, jazarpenak, ez dira beti zorrotz jarraitzen eta hainbat erabiltzaile babesgabe sentitzen da. Pertsona eta talde horietako hainbatek Mastodonen aurkitu du babeslekua. Esate baterako, LGBT+ komunitateek kudeatutako gune asko daude Mastodonen.
500 karaktereko muga dute mezuek, antzeko beste sare sozialek baino tarte handiagoa. Kudeatzaileen ustez, horrek edukiak xehetasun handiagoz lantzeko aukera ematen du eta elkarrizketak sendoagoak izan daitezke. Irudi hunkigarriak edo mingarriak saihetsi nahi dituenarentzat, ohartarazteko mekanismoa dauka. Komunitate bakoitzak bere emojiak edo irudiak sortzeko aukera dauka. Mastodon.eus-ek ondokoak sortu ditu: ikurrina, ahobizi, belarriprest, Durangoko Azoka (DA!), Maridomingi, Olentzero, Mastodon eta Pixelfed (Instagramen alternatiba librea).
Pribatutasunari dagokionez, norbere kontua giltzapean jartzeko aukera dago. Horrez gain, beste hainbat neurri har ditzake erabiltzaileak: bidali duen mezu bakoitzaren pribatutasun maila zehaztu; bilatzaileen indexazio motorretatik atera; nor jarraitzen duzun eta nork jarraitzen zaituen ezkutatu daiteke.
Beste sare sozial batzuetan kontua ezabatzea ez da batere erraza. Mastodonen kontuko datu guztiak atera daitezke eta kontua ezabatu.
Mastodon.eus egitasmoa 2018an gauzatu zen, azaroaren 21ean egin zuten aurkezpen ofiziala. Elkarlanean ondutako lana da. Ondokoak dira bultzatzaileak: Azkue Fundazioa, PuntuEUS Fundazioa, Iametza, Laborategia 2.0, Dinahosting eta Talaios Koop. Sare sozial horren jabetza eta kudeaketa ez da itxia eta egitasmoan parte hartu nahi dutenek ateak zabalik dituzte. Mastodon.jalgi.eus Izarkom Euskal Herriko telekomunikazio operadore kooperatiboak jarri zuen abian hilabete batzuk lehenago.
Eugen Rochko alemaniarrak, artean 24 urte zituela sortu zuen 2016ko urrian, egitura dezentralizatuan eta software librean oinarritzen den sare soziala. Datuak gutxi gorabeherakoak dira, kudeaketa zentralizaturik ez dagoelako, baina ia bi milioi erabiltzaile ditu, 6.442 komunitatetan banatuta.
Sortzaile alemaniarrak historiaurrean bizi eta ondoren desagertu zen mastodontea baliatu du sare sozialararen irudirako. Hain zuzen, horregatik, Mastodon bidez “toot” izeneko (ingelesez) mezuak argitaratzen dira. “Toot” da nolabait ugaztun hark ateratzen zuen soinua. Mastodon.eus-en inkesta egin zuten eta “tut” nagusitu zen, baina “orro”, “marru” eta toot” ere erabiltzen dira.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.
Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]
Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta
EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]
Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.
