Singer eta animaliak
Filosofo australiarra da Peter Singer, 72 urtekoa; 1975ean Animalien askapena liburua idatzi eta, kritikak ugari bildu ditu hemen gaindi, batzuk zakarrak.
Esperimentazioan eta hazkuntzan abereekin erabiltzen diren torturak jorratzen ditu Singerrek, eta elikagai begetalen abantaila anitzak azpimarratzen. Kulturetan, erlijioetan edo filosofian izan diren jarrerak ere aztertzen ditu, zoliak zein traketsak. Traketsetan Descartes ahaztezina: sentsibilitaterik gabeko makinatzat jotzen zituen animaliak, makina perfektuak, halere, Jainkoak eginak baitira…
Baina iskanbilak liburuaren lehen kapituluak eragin ditu bereziki. Bentham filosofo utilitarista aipatzen da hor, 1789an ohartarazi baitzuen larruaren kolorea ez bada arrazoia jende bat borreroaren esku uzteko, orobat ez dela arrazoirik izango, bere larruko ileagatik edo zangoen kopuruagatik, izaki sentsible bat sufriarazteko. “Zein da, beraz, horretarako irizpidea?”, galdetzen du Benthamek. Arrazoitzeko eta mintzatzeko gaitasun falta? Ez, ba: haur bat sortu berria baino zentzudunago eta berritsuago dira zaldi eta txakur helduak. Eta hola ez balitz ere, zer? Galdera ez baita: “Arrazoitzen ahal dira?”, baizik eta: “Sufritzen ahal dira?”.
Sufrimendua kantitatez neurtzen da, eta ez sufritzen duenaren sexu, arraza edo espeziearen arabera
Ugaztunen eta hegaztien nerbio sistema gurea bezalakoa da eta, desberdinak izanagatik, denek dugu min fisiko berdintsua, dio Singerrek, nahiz haien min psikikoa txikiagoa izan litekeen; edo handiagoa, nola gerta. Sufrimendua kantitatez neurtzen da, eta ez sufritzen duenaren sexu, arraza edo espeziearen arabera; eta izaki sentsible guztiek ez sufritzeko interesa baitute, moralki justifika-ezina da animalia baten oinazea jende baten oinaze berdina baino gutxiagotzat hartzea. Mina min, guretzat eta haientzat.
Benthamen argudioaren ildoan, Singerrek uste du bizitzeko interes gutxiago duela garuna oso hondatua duen jende batek zein eta animalia osasuntsu batek. Antihumanismo higuingarria! heiagora egiten dute espezistek: “Trisomikoek ximino handiek baino bizitzeko eskubide gutxiago dute!”. Alta, alderantzizkoa da Singerren arrazoibidea: adimen urriko jendeak begirunez tratatzen baditugu, zergatik ez animaliak? Preseski, hauen sufrimendua gutxiesteko zergatia baldin bada ezin dutela hitz egin eta gogoetatu, horrek berak justifika lezake adimen urriko jendeak txarto tratatzea.
Dena den, gaineratzen dute txitxi-zaleek, zer latza mundu beganoa, behi-bildots-txerririk gabe! Latza bainoago urruna, abere hiltegietako ankerkeria ez dela gelditzen ikusita. Klima-eszeptikoek CO2 isurketa murrizteko neurriei erantzungo baliete bezala: “Kontuz gero, e!, glaziazioa etorriko zaigu!”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]
Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]
Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]
Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]
Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]
Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]
Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]
Euskara, eremu digitala den itsasoan ezagutzara eta harremanetara abiatzeko portua da. Adimen artifizialarekin, portu horretatik mundu osoarekin euskaraz harremanetan jartzeko aukera ematen dela dirudi. Euskararen automatizazioa laguntza ederra da belaunaldi berriekin euskal... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Mundu mailako ekonomiak gorakada nabarmena izan zuen COVID-19aren ostean. Orain, baina, gorakada hori agortze-fase batera heldu den zantzuak agerikoak dira, krisi klimatikoak nabarmen baldintzatuta: munduko potentzia nagusien ekonomiaren hazkunde-tasa murrizten ari da,... [+]
Nire lehendabiziko poema liburua argitaratu nuenean errezitaldi bat ematea eskaini zidaten unibertsitate batean. Musikariak dirutan kobratu zuen eta niri Jorge Oteizari buruzko liburu bat eman zidaten, hartu ez nuena, baneukalako etxean. Horixe izan zen onartu ditudan eskaera... [+]
Ekainean jarri du martxan Bilboko Udalak Emisio Gutxiko Eremua, irailera arte isunak jartzen hasiko ez bada ere. Neurri horrek auto zaharren sarrera mugatuko du Bilboko zabalgune burgesera astelehenetik ostiralera. Hasiera batean 2000. urtea baino lehen matrikulaturiko... [+]