“N121A, Nafarroako historiako hilkortasun tasa handieneko errepidearen aurrean gaude”. Hori irakurri dut zuen idazki batean.
Hilkortasun tasarik handiena izaten da eskualde errepideetan, besteak beste oso sare handia delako, baina Nafarroan heriotza gehien N121A-n gertatzen dira, alde handiz gainera. 2016ko Nafarroako Herrilanen Zuzendaritzaren azterketa bateko datuak dira. Azken 26 urteetan ia 190 pertsona hil dira. Epe berean A15ean –Leizarango autobidea– 80.

Egunero 2.740 kamioi pasatzen dira hemendik.
Ez, gaur egun gehiago. Olaben egindako kontaketetan aurten, astean zehar, 4.000 kamioi pasatu dira egunero.

Zer eragin du horrek errepidearen inguruko herrietan?
Latzena istripuak, zaurituak eta heriotzak dira. Kamioiak tartean direnean istripuak hilgarriagoak dira. Ingurunearekiko kalte handia ere bada, kamioi aparkalekuetan zabor handia botatzen dute. Hainbat herritan eragin akustikoa ere handia da. Eta horrez gain, kamioilarien gidatzeko moldea ere oso basatia eta arriskutsua da, oso estu dabiltza denboraz… Beraiek A15etik lasaiago joango lirateke, baina enpresek N121Atik joatera behartzen dituzte.

Hori nola dakizue?
Haietako askok esan digutelako. Ez hori bakarrik, kamioietako kabinetan lo egiteagatik ere kobratzen diete hainbat enpresek. Mafia hutsak dira, bai haien eta bai gure kalterako.

N121A eta A15, bien arteko kilometroak eta denbora tarteak nolakoak dira?
2O kilometroko aldea dute, N121A motzago, baina abiadura baimenak kontuan hartuta, denbora bera dute batetik zein bestetik. Areago, abiadurak errespetatuta hemendik luzeago dute, baina ez dira errespetatzen.

Eta trafiko fluxuak?
2005ean A15 eta N121Ako zama handiko kamioi trafikoak parekatu egin ziren. 1997an Belateko tunelak zabaldu arte hemen 700 kamioi pasatu ziren egunero; harrez gero, hemengo hobekuntzek trafikoa erakarri dute eta gaur egun han 1.300 bat dira eta hemen dagoeneko 3.000tik gora.

Zein da zuen eskaera zehatza?
Nazioarteko zama handiko kamioiak A15 autobidera desbideratzea; garraio mota horretarako hura dago prestatua eta ez hau. Kamioilariek antzerako denbora dute eta haietako askok nahiago dute handik joatea, lasaiago doaz, baina bide saria dute eta enpresek ez dute nahi.

Posible ikusten duzue?
Estatuko beste toki batzuetan egiten ari dira. Gironatik La Junquerara doan errepidean egin zuten 2015ean. 15 hildako izaten zituzten urtean, autopistara pasatu kamioiak eta lauzpabost heriotzera jaitsi ziren urtean. Eta berdin N240 et N340n, Tarragona eta Valentziara doazen errepideetan. Logroñok ere haien eredua hartu eta N232, Tuteratik Logroñora doana, autopistara eraman dute.

Zein da bertako udalen jarrera?
32 udal daude eta orain bakoitza zuzenean eskatzen ari zaio Nafarroako Gobernuko Manu Ayerdi lehendakariordeari trafikoa A15era eraman dezan. Orain ikusiko da zenbat udalek egiten duten eskaera. Gehienak alde dira.

Nafarroako Gobernuak zer argudiatzen du hori ez egiteko?
Hasieran ez zutela horretarako eskumenik. Baina, iaz Espainiako Gobernuak argitu zuen Nafarroako Gobernuak baduela eskumenik horretarako eta orain hilabete aldatu den Errepideen Legeak ere eskumenak ematen dizkie administrazioei segurtasunaren izenean kamioiak batetik bestera eramateko. Martxoaren 23an Bertizen Ayerdirekin egin genuen bileran ez zigun ezer argi adierazi. Orain, aldiz, hauteskundeak gainean direla dio eta ez duela denborarik beste elkarrizketa mahai bat eratzeko.

Legebiltzarrean ere izan zarete aurten.
Maiatzean izan ginen, Ayerdik esaten ez dituenak guk esatera. Baina han, edo presio handia dago edo gauza asko dituzte eta zurea atzean geratzen da.

Tuneletako lanak amaitu dira. Kontent zaudete?
Beharrezkoak ez ziren lanak izan dira, erabat kosmetikoak. Legediak ez zuen halakorik behartzen eta are gutxiago tunelak itxita eta gastu horrekin. Hor arriskurik handiena da kamioiek su hartzea, ohikoan honek botatzen duen keak jendea berehala hiltzen duelako; eta kontua da tunel hauek gero eta arriskutsuagoak direla gero eta kamioi gehiago pasatzen direlako. 2011n kamioi batek tunel barruan hartu zuen su eta harrez geroztik beste bostek ere bai, baina sarrera-irteeretan. Esparru arriskutsuenean –prebentzioan– ez dute ezer egin.

Desbideratzeak zenbait arazo A15eko herrietara eramango ditu, adibidez, kutsadura eta zarata.
Bai, egia da. Kontua da zamen garraioa errepidetik atera behar dela eta trenez edo itsasontziz egin. Europar Batasuneko araudiek hori bultzatzen dute gero eta gehiago. Errepide kontuetan, bestela ez dago amaitzerik, ikusi Bordelen, autopista etengabe zabaldu eta egunero 40.000 kamioi datoz handik Espainia aldera. Hau ez da ekonomia eraginkorra.