Artearen bidez Karrantzako ardia sustatzen du Mutur Beltz elkarteak
2015ean ekin zioten Joseba Edesa Portillok eta Laurita Siles Ceballosek Mutur Beltz proiektuari. Karrantzako ardi arraza horren eta artzaintzaren desagerpena ekiditea dute asmo. Ardiari lotutako lau alorretan banatzen da elkartearen jarduna: esnea, haragia, artilea eta artea. Alor guztiak elkarri lotuak daude ordea, eta helburu bera dute: Karrantzako ardi mutur beltzaren balioa berreskuratzea.
Artzaintza ere badelako artea
Hiria eta landa ingurua elkarrengandik geroz eta urrunago daudela ikusita, bi aldeak gerturatu eta elkarren arteko harremana sustatzea da kideen asmoetako bat. “Guk artea eta kultura erabiltzen ditugu jendartean eragin eta zer pentsatua emateko, landa inguruaren eta hiriaren arteko distantziak txikitzeko. Beti pentsatu izan da batzuk artea egiten dutela eta besteek artisautza. Batzuk azkarrak direla eta besteak tuntunak. Banaketa zurrun hori gezur hutsa da”, azaldu du Edesak.
Haustura horri aurre egiteko ekimenetako bat da, esaterako, ardi mutur beltza sustatzeko herrian egiten duten azoka. Duela zenbait urte arte betiko azoka egiten bazuten ere, azokari bestelako ikuspuntua gehitu diote azken edizioetan. “Orain, egun horretan artistaren lana eta artzainarena uztartzen ditugu, maila berean jartzen ditugu artista eta artzaina, biak dira protagonista”. Artzaintzari lotutako ekimenak gaiarekiko lotura duten arte erakusketekin uztartzen dituzte. Artzainen topaketa artistikoak eta Ondo Bizi arte egonaldiak ere antolatzen dituzte Mutur Beltzeko partaideek.
Zer gertatzen da artilearekin?
Haragia eta esnea dira ardi arraza hauei etekina ateratzeko bide ohikoenak, eta produktu horien sustapenean ere ari da lanean Mutur Beltz. Baina bada beste lehengai bat garai batean oso estimatua zena eta gaur egun hondakin gisa tratatzen dena: artilea. “Artilearen ikuspuntua beti izan da textila, eta gure artileak ez du kalitate ona horretarako. Gogorragoa da, inpermeableagoa, eta beraz, bestelako erabilerak sustatu behar ditugu”, dio Edesak. Oraingoz, Karrantzako artzain gehienen artilea jasotzen ari dira izan ditzakeen erabilera berriak aztertzeko. Abian daude jada ikerketak.
Argi dute kideek ardi arrazaren galbideari aurre egiteko alde guztiak landu beharko dituztela. “Ekonomia baten beharra dugu desagerpena ekiditeko: lan egin beharko dugu bai gazta egiten, bai bildotsak hobeto saltzeko ezberdin sukaldatzen, eta baita artilearen erabilera birpentsatzen ere”.
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]