Metroan lan egin ala ezkondu
Madril, 1919 urriaren 17a. Hiriko metro sareak (Compañía Metropolitana Alfonso XIII) ateak ireki zituen. Telefónicarekin batera, enpresa hura aitzindaria izan zen Espainiako Estatuan emakumeak enplegatzen.
Telekomunikazio enpresan telefonista postura mugatzen zen haien lana eta Metroan, aldiz, soilik bulegoetan eta txartelak saltzen aritu zitezkeen. Emakume langileak izatea deigarria, ezohikoa zen garai hartan eta enpresak zera espero zuen lehen komunikatu ofizialean: “Madrilgo publikoak, daukan kulturari esker, (...) emakumezko langileak ohiko kortesiaz tratatuko dituela”.
Baina emakume horiek ezinbesteko baldintza bat bete behar zuten: ezkongabeak izatea. Ezkontzen ziren txartel-saltzaileek derrigorrezko eszedentzia hartu behar zuten. Enpresaren arabera, “etxe eta haurrak zaintzeak berekin dakartzan betebeharrak ez dira bateragarriak Metropolitanoko karguaren jarduerarekin (...), zerbitzuaren zorroztasunak eskatzen dituen konstantzia eta puntualtasuna erabatekoak direla eta”. Horrez gain, publikoki madrildarren “kortesia” goraipatu arren, barne jakinarazpen batean enpresak zioen emakume ezkonduentzat kaltegarria izango zela “publiko masa eskergarekin harreman zuzena izatea, zoritxarrez, jendearen kultura maiz kaskarra izaten delako”, eta ohartarazten zuen modu horretan, gainera, “legez kanpoko harreman debekatuak” bultza zitezkeela.
1930ean txartel-saltzaile bat kaleratu zuten ezkontzegatik eta erabakia erreklamatu zuen. Ondorioz, enpresa batzordeak neurri bat adostu zuen: ezkontzeagatik lana uztera behartutako emakumeek 250 pezetako ordaina jasoko zuen, metroan gutxienez urtebetez jarduna baldin bazen, eta 500 pezetakoa, bost urtetik gora arituz gero. Halaber, emakume ezkonduek bazuten aukera publikoarekin harreman zuzenik ez zeukaten postuetan aritzeko, bulegari edo telefonista gisa. Hala ere, emakumeek soilik egunez lan egin zezaketen, eta 22:00etatik aurrera gizonek betetzen zituzten txanda guztiak.
XX. mende hasieran halakoak gertatzea ohikoa izanda ere, harrigarriena da emakume ezkonduak mugatzen zituen arau hori 1984 arte egon zela indarrean, Espainiako Konstituzio Auzitegiak horrelako derrigorrezko eszedentziak legez kanpokotzat jo zituen arte. Gainera, urte hartan bertan, Madrilgo metroak emakume bat kontratatu zuen gidari lanetarako.
Baina ez zen hura izan Madrilgo lehen metro-gidaria; lehenago, Gerra Zibilaren garaian, zenbait emakume horretan eta ordurarte haientzat galarazitako beste zenbait lanetan aritu ziren. Zoritxarrez, gerra izan ohi delako emakumeei lan munduan sartzeko bultzadarik handiena eman diena.
Istorioetan murgildu eta munduak eraikitzea gustuko du Iosune de Goñi García argazkilari, idazle eta itzultzaileak (Burlata, Nafarroa, 1993). Zaurietatik, gorputzetik eta minetik sortzen du askotan. Desgaitua eta gaixo kronikoa da, eta artea erabiltzen du... [+]
Amurrioko Emakume Sareak elkarretaratzera deitu du eraso matxistari erantzuteko, asteartean 19:00etarako. Bilbon, adin txikiko neska bati egindako sexu erasoa salatzeko mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean.
Izena duen oro bere izanaren jabe liburua plazaratu du LAB sindikatuko idazkaritza feministak, hainbat kide feministaren lekukotasunak oinarritzat harturik. "Genealogia edo glosario bat gauzatu dugu edo, agian, gauza biak batera dira edo baliteke ez izatea ez bata ez... [+]
Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
Euskal Herriko Emakumeen Mundu Martxak indarkeria matxistari buruzko jardunaldiak egin ditu asteburuan Atarrabian. Sistema judiziala jarri dute ezbaian, justizia eta autodefentsa feministaren balioak aztertu dituzte.
Màtria o barbàrie (Angle Editorial) liburua aurkeztera etorri da Júlia Ojeda irakasle eta literatur kritikaria, Donostiako Emakumeen Etxera. Liburuan parte hartu duten 30 emakume katalanek matria eraikitzea proposatzen dute feminismo nazionalista ardatz... [+]
.JPG)
Lau ardatz nagusiren inguruan egin dute 2024ko azterketa: indarkeria matxista; lurraldea; gerra eta gatazka armatuak; eta eskuin muturra. Euskal Herrian “erresistentziak metatzea” funtsezkoa dela ondorioztatu du Talaia Feministak, eta analisiaren sozializazioaren... [+]
“Heterosexualitatea da klase antagonikoarekin kolaborazionismoa, hau da, gizonen klasearekin”. Uma Ulaziak Euskal Herriko greba feministak, diskurtsoaren analisia feminismo materialistatik (Lisipe, 2024) argitaratu berri du. Euskal Herrian egin ziren bi greba... [+]
Indarkeria matxistari buruzko testigantzak jasotzeko Instagram kontua 2024ko azaroan jarri zuen abian emakume talde anonimo batek. Espainiako Estatuan Cristina Fallarás kazetariak abiatutako #Cuentalo egitasmoan oinarritu dira. Emakumeek, testigantza anonimoen bidez,... [+]
Fiskaltzak hamalau urteko espetxe zigorra eskatu du Mario López saskibaloi entrenatzaile ohiarentzat. Akusazio partikularrak hemezortzi urtekoa eskatu du. Gernika-Lumoko Sare Feministak elkarretaratzea deitu du Bilboko epaitegi aurrean. Lópezi 1998 eta 2001 artean... [+]