Maketoak, noiz arte?
Atzerritar jatorriko eskolatzea EAEko eskola-sisteman oso lerroburu esanguratsua da, batez ere Eusko Jaurlaritzaren txosten ofizialean irakurtzen badugu. Atzerritar jatorriko esamoldea definitzearen ahalegina hasierako orrialdeetan egin badute ere, ez da oinarri objektiborik ikusten. Zuhaitz genealogikoak aztertzen hasita, nork ez dauka atzerritar jatorria Euskal Herrian? Zenbat abizen behar dira? Zenbat belaunaldi igaro behar dira etorkin bati euskal herritartasuna aitortzeko? Eta etorkin horren seme-alabei? Eta euren bilobei?
Euskal ikasleak era askotan banatu daitezke. Hala ere, Eusko Jaurlaritzak modu zehatz bat aukeratu du: gurasoen jatorria. Zergatik ez aiton-amonen jatorria? Gainera, txosten horretan atzerritar ala etorkin ezaugarria egokitu zaie Espainiako Estatutik kanpo jaio direnei (ikasleak berak –oso gutxi badira ere– ala euren gurasoak), euskal marko politiko-geografikoa guztiz “espainiartzen”. Hau da, kanpokoak dira Irundik ala Melillatik harago jaiotakoak. Eta ijitoak, besteak beste, non geratzen dira txosten horretan? Hemengoak direla ez da zalantzarik izango. Ala bai?
Baina hori ez da txosten horren ezaugarririk lazgarriena. Nori inportatzen zaio ikasleen gurasoen jatorria? Eskolaren barruan datu hutsala da –edo izan beharko luke, hobeto esanda–. Eskola batean, ikasleen beharrak, arazoak eta gabeziak aztertu eta konpondu behar dira, euren gurasoen jatorriari kasurik egin gabe.
Euskal ikasleak era askotan banatu daitezke, esanda dago, baina Eusko Jaurlaritzari ez zaio bururatu ikasle bakoitzaren egoera sozioekonomikoa jasotzea, eta horren araberako gertatzen ari den segregazioa –eskola publikoan, ikastoletan eta erlijiosoetan– aztertzea. Arraroa egiten zait, guztion datu fiskalak hor daudelako, Aldundien Ogasunetan. Ez litzateke hain zaila izango, borondate politikoa oso bestelakoa izango balitz. Baina marra ez dute hor jarri nahi, gurasoen jatorrian baizik. Ba ote dago erabaki politikoagorik? Gainera, oso modu naturalean salduta, eta euskal gizartearen aldetik oso erraz erosita.
Gu eta haiek. Hemengoak eta kanpokoak. Integratuak eta gatazkatsuak. Gero harrituko gara hirugarren edo laugarren belaunaldiko etorkin gazteak ez badira euskal herritarrak sentitzen. Eusko Jaurlaritzak marratik harago jarri ditu, nahita.
Orain dela gutxi, Sami Nairrek Donostian esandakoak zer pentsa eman beharko liguke: “Ni eta ‘bestea’-ren banaketa egiten dugunetik, bereizketaren prozesua abiatzen da, eta horrek eragin handia du nortasunaren eraikitze prozesuan, kasu honetan gizarteak inposatzen duen prozesua da”.
Sami Nair oso txalotua izan zen. Hala ere, inork ez zion galdetu: “Gurean noiz arte izango gara maketoak?”.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Gaur buruko minez iritsi naiz etxera. Ostiral iluntze hotz bat da; ez du euririk ari, baina haizeak bota ditu lurrera bi kontainer eta korapilatu dit ilea. 23:39 dio telefonoak. Lagunekin afaldu dut gure ostiraleroko tabernan. Barre asko-asko egin dugu, eta bihotza bete-beteta... [+]
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]
Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]
Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]
Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]
Aspaldi pertsona oso zatar bat ezagutu nuen, urrun izatea komeni den pertsona horietako bat. Bere genero bereko pertsonengana zuzentzeko, gizonezkoengana, “bro” hitza erabili ohi zuen. Edozein zapaltzeko prest zegoen, bere helburuak lortzeko. Garai hartatik hitz... [+]
2020. urteko udaberrian lorategigintzak eta ortugintzak hartutako balioa gogoan, aisialdi aktibitate eta ingurune naturalarekin lotura gisa. Terraza eta etxeko loreontzietan hasitako ekintzak hiriko ortuen nekazaritzan jarraitu du, behin itxialdia bareturik. Historian zehar... [+]