“Betiko dendak galtzen direnean hasten gara nortasuna galtzen”
“Nabarralde fundazioak eta Iturralde elkarteak antolatutako Alde zaharren birsorkuntza jardunaldietan parte hartu berri du Aitziber Imizkozek (Iruñea, 1983). Iruñeko Udal plazako turismo bulegoko arduraduna da, eta ongi ezagutu du Nafarroako hiriburuko Alde Zaharraren eraldaketa. Azkenean, bere kale eta txokoak ditu lantoki, eta bisitariei horiek erakusten jarduten du”.
Zertan ari dira aldatzen gure alde zaharrak?
Transformazioa merkataritza ereduan ematen da batez ere. Merkaderes kalean [Iruñean] bada Burger King bat. Starbucks bat datorrenean akabo. Betiko dendak galtzen direnean, betiko tabernak, betiko kontsumoa galdu eta enpresa handiak datozenean hasten gara nortasuna galtzen. McDonalds batean egon zaitezke Iruñean, Donostian edo Tokion. Hori da globalizazioa. Identitatea kontsumitzeko eratan ari da galtzen, ez monumentuetan, ez kaleetan.
Jardunaldietan, gudu zelai gisara aurkeztu dira alde zaharrak. Bertan batzen dira historia eta identitatea, baina baita turismoaren presioa eta hirigintza proiektuak ere.
Uste dut Iruñera, momentuz, ez dela gudu zalai hori iritsi. Hemen ez da Donostiakoa gertatzen: han pisu turistikoekin gerran daude, eta bertakoak Alde Zaharretik kanporatzen ari dira. Donostiako Alde Zaharrak Eurodisney ematen du, dena turistez beteta, eta bere kutsua galduz doa. Uste dut Iruñean oraindik ez dela hori gertatzen, udalean ari direlako aurreratzen, hori saihestu nahian. Ez gara puntu horretara iritsi. Helduko garen ala ez? Nork daki.
Eta ordurako beranduegi bada?
Bai, hori da kontua, oreka bilatzea. Alde batetik, jendea hirira etortzea ona da, ekonomia eta kontsumoa mugitzen duelako, eta lanpostuak sortu. Baina non hasten da galtzen gure nortasuna? Non dago puntu hori?
Posible al da oreka?
Utopiko samarra da hori: behin negozioa ikusita, handira jokatzen hasten dira interesdunak, eta azkenean, iristen da puntu bat non atzera begiratu eta diozun: “Eskuetatik joan zait”. Zaila da oreka puntu hori bilatzea.
Iruñeko Alde Zaharreko bizilagunak hasi dira protestan, pisu turistikoak gora doazelako. Unzu-ko hostel handiaren proiektua ere hor dago.
Egia da puntu beroak daudela, Estafeta kalea adibidez, eta azken urteetan igo direla pisu turistikoak: kriston boom-a egon da, baina oraindik ez da iritsi bizilagunak kanporatzera, Madrilen bezala: agentzia bat etorri, eraikin osoa erosi eta bizilagunak kanporatu.
Baina alokairuen prezioak gora doaz.
Bai, baina ez dakit pisu turistikoen eragina den, edo berriro goazela burbuila batera. Egia da pisu turistiko asko jarri dituztela, eta hotelak, baina uste dut aurreratu garela, etor daitekeena aurreikusi dugula. Baina egia da bizilagunak kexaka ari direla.
Ba al dago bertakoen bizitzarengan eraginik ez duen turismorik?
Saiatu behar gara garen bezala saltzen guru burua. Bada slow tourism mugimendu bat, tokiko bizimodua balioan jartzen duena: hiriak eta herri txikiak era lasaian ezagutzea, jendearekin nahastea, bertakoen ohiturak eta hizkuntza ezagutzea... Italian sortu zen, turismoaren paradigman, kontrako mugimendu gisa. Hori bada abiapuntu bat, eta Nafarroan badugu horretarako aukera, landetxeekin, herri txikiekin, euskara eta gure kulturarekin. Hori litzateke eredua. Kontrakoa: sanferminak.
Zergatik?
Eskuetatik joan zaigu. Agian orain hasi gara ikuspuntua aldatzen, baina esango nuke azken hamar urteetan eskuetatik joan zaigula. Turismo bulegoan ikusi dugu zer negozio dagoen eraikia sanferminetan, batez ere kanpoko agentzien bitatez. Uste dut galdu dutela bere betiko esentzia.
Baten batek esango du turismo lasairik ere ez, ez dela turistarik etortzea sustatu behar, ez eredu batean, ez bestean.
Badut etxean hala pentsatzen duenik [barrez]. Baina gu ere turistak gara, eta beste nonbaitera goazenean gustatzen zaigu gustora egotea, gaizki ikusiak ez izatea. Gure etxera datozenak ere hala sentiarazi beharko genituzke, enpatiaz.
Nola kontatzen da hiri bat?
Sinetsi behar duzu zure historian, zureganatu, azken batean, zu zara zure hiriaren apostulu. Ez baduzu ezagutzen, ez baduzu bizitzen eta sentitzen, nahiko zaila da kontatzea. Niri ez zaizkit turistakeria tipikoak gustatzen, eta sanferminetako kontuak ez ditut inoiz kontatzen, nahiago izaten dut hiriko historia kontatu. Sarri bisitariek esaten dute: “Ez nekien Iruñeak 2.000 urte zituenik”. Oso ezezaguna dira gure historia eta gure ondarea, eta hori ere bada esanguratsua.
Nafarroan, zer kontatzen den, politikoki ere badu bere eragina.
Bai, hemen, adibidez, konkista edo anexioa erabili, hori izaten da gudu zelaia. Nik beti konkista diot, hala izan zelako: saiatu behar zara neutrala izaten, baina egia esaten. Hiria kontatzeko modu asko daude, eta norberak badu bere ikuspegia, oso malgua da historia. Eta denetarik dago gure artean.
Zertan aldatu da turismoa?
Globalizazioak eragina du, nortasuna galtzen delako. Bestetik, internet: edonora joan aurretik, sartzen gara webguneetan eta dena ikusten dugu. Izebak zera dio: “Zertarako bidaiatu, Callejeros viajeros ikusi badut?” Sorpresarako aukera galdu dugu.
“Humanitateak ikasi nituen Nafarroako Unibertsitatean, eta kultur kudeaketarekin lotutako master bat Bartzelonan. Istripuz iritsi nintzen turismora. Nik kazetaria izan nahi nuen, eta turismo bulego batean bukatu dut. Beka bat atera zitzaidan Nafarroako Gobernuan, turismo bulegoan, eta nola hizkuntzak gustatzen zitzaizkidan, aurrera egin nuen. Ikusi nuen komunikaziorako era bat ere bazela, nire hiriko historia gustatzen zaidalako. Horrela aurkitu nuen nire komunikazio bidea: historia, artea eta komunikazioa, dena bat eginda. Beka bukatuta, nire enpresa jarri nuen, 25 urterekin, eta han nago ordutik. Iruñeko turismo bulegoko arduraduna naiz”.
Duela urtebete eskas Espainiako aireportuen sarea kudeatzen duen AENA enpresa publikoak iragarri zuen Loiuko aireportuko terminala handitu nahi duela. 2024an 7 milioi bidaiariren langatik gertu gelditu zen eta, handitzeak aurrera eginez gero, 2030. urtetik aurrera 13-14 milioi... [+]
Manifestazioaren iragarpena Turistifikazioaren aurkako Europa Hegoaldeko sareak (SET) Bartzelonan antolatutako topaketen harira egin dute. "Turismo-monolaborantzaren aurka" deitu dute eta Europa Hegoaldeko hamabost eragile inguru batu zaizkie.
Egungo Venezia 118 uhartez osaturiko artxipelago baten gainean eraikita dago. Uharte horiek 455 zubik elkar lotzen dituzte. Lura baino lokatza du oinarri hiriak. Inguruetako milioika zuhaitz mozteari ekin zioten IX. mendetik aurrera, piloteak eraiki eta hiria zimendatzeko... [+]
HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.
Abenduan ezagutarazi ziren Espainia, Maroko eta Portugalen jokatuko den Munduko Futbol Txapelketako egoitzak. Donostia eta Bilbo zerrendan ageri ziren. Donostiako sei auzo elkartek, gutun bidez, FIFAri eskatu diote atzera botatzeko hiriaren egoitza izendapena; FIFA bera ere... [+]
2020. urteko udaberrian lorategigintzak eta ortugintzak hartutako balioa gogoan, aisialdi aktibitate eta ingurune naturalarekin lotura gisa. Terraza eta etxeko loreontzietan hasitako ekintzak hiriko ortuen nekazaritzan jarraitu du, behin itxialdia bareturik. Historian zehar... [+]
Tasa edo zerga turistikoaren eztabaida urtetan luzatzen ari da, erakunde publikoetan ordezkaritza duten indar politikoen artean zabala den arren ezarri beharraren gaineko adostasuna. Eztabaidetako bat da zerga hori zein erakundek kobratuko duen: zenbait udalek (tartean... [+]
Ilbeltzeko igande goiz batez jo dugu Baztanera. Eguzkiak oraindik ez du Lekarozko plaza argitu; bertan elkartu gara Garbiñe Elizegi Narbarte, Itziar Torres Letona eta Ernesto Prat Urzainkirekin. Itzaletan hotz egiten du eta umorez goxatu dugu lehen agurra, hogei urtean... [+]
Plan berriak Baztango bailara lau zonalde historikoetan bereiztea proposatzen du. Ostatu turistiko berriak irekitzeko araudia ere hartuko du bere gain, definitutako hiri iraunkortasun adierazleen araberakoa izango dena.
EHGAMek Axel hotelaren irregulartasunei jarritako helegitearen inguruko isiltasun administratiboaren ondoren, hotelaren itxiera eskatzen du eta hainbat eragileekin batera prentsaurrekoa eman dute.
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Estela Roca Rom arkitekto katalanak irabazi du Arabako Foru Aldundiak abiatutako ideia lehiaketa. Foru erakundeak proiektua finantzatzeko bide publiko-pribatuak bilatzeari ekingo dio.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
Bilboko Udalak ez du lizentzia berririk emango, hirigintza planean etxebizitza turistikoen figura arautu bitartean. "Kautelaz" jokatzea erabaki du Juan Mari Aburtoren udal gobernuak, baina gehienez ere urtebeteko epea eman dio debekuari.