Ausolan, handitzen-handitzen... erraldoi bat txikien mahaian
Euskal Herriko ikastetxe publikoetako jantoki gehienei zerbitzua ematen dien ostalaritza eta catering enpresa Europako handienen artean da jadanik.
Ikasturte hasierarekin milaka haur hasiko dira berriz ere euren ikastetxeetako jangelan bazkaltzen. Errealitate hori kontuan hartuta, Carro de Combate kolektiboak eta Del Campo al Cole agroekologia elkarteak Espainiako Estatuko eskola jantokiei buruzko txostena argitaratu dute. Egileek azaldu dutenez, azken urteetan korporazio handien etekinak handitzeko negozio eredua gailendu da, “elikadura burujabetza, tokiko garapena eta elikadura onaren kaltetan”.
Datu bat ere eman dute, estatuko eskola jantokien merkatuaren %58 bost konpainia handiren esku dago –tartean da Ausolan– eta 630 milioi euroko “pastela” banatzen dute.
Mondragon kooperatiba taldeko Ausolan konpainiaren enpresek –Auzol Lagun, Goñi eta Magui– Eusko Jaurlaritzak esleitutako 18 “lote” edo gune geografikoetatik gehienak eskuratu dituzte; Nafarroan Jangarria enpresaren jabe da eta Ipar Euskal Herrian Ausolan Pays Basque marka sortu du. EAEko eskola-jantokien esleipenak irregulartasun eta iruzur iturri izan dira 2003tik, enpresen artean kartel bat osatzeagatik.
Euskal lurraldeetatik kanpo ere ari da hazten Ausolagun, hala, 2018an Cocinas Centrales enpresaren jabe egin zen –800 pertsona enplegatzen ditu Madrilen eta Gaztela Mantxan–. Txostenaren arabera, Espainiako eskola-jantokien merkatu kuotaren %10 dauka jadanik Arrasateko konpainiak. Horrez gain, Hego Amerikara jauzia egiteko ahaleginetan ari da: Txilen supermerkatu eta petrolio-enpresak hornitzen dituen ostalaritza sozietate baten jabe egin da.
MacDonald’s-en ligan, non geratzen da elikadura burujabetza?
Europako ostalaritza kolektiboko enpresen rankingean, handienen artean dago jadanik: McDonald’s, Compass eta antzeko multinazionalen ligan jokatzen du Ausolanek. 2015ean 195 milioi euroko salmentak izan zituen eta 2018an 225 milioi eurokoak izatea espero du.
Herrien Bidezko Elikadura–EHIGEk iaz egindako ikerlan bat (pdf) eskuan, Carro de Combateko kideek azaldu dute jangelan geratzen diren haurren kopurua hamar aldiz biderkatu dela euskal lurraldeetan azken 15 urtetan –egun 100.000 inguru dira–. Nabarmendu dutenez, EAEko 413 ikastetxe publikotatik bakan batzuk baino ez dira “berezko kudeaketa” duten jantokiak.
Txostenaren egileen ustez, eredu “hegemonikoaren” aurrean alternatiba justuak eta jasangarriak sortu behar dira: “Elikadura burujabetzaz ari garenean, ez gara soilik ari pertsonek elikagai osasuntsuak eta euren kulturari lotutakoak jateko eskubidea dutela –kapitalismo globalaren eredu agroindustrialak dakarren elikaduraren aurrean–, baita gizakiek eskubidea dutela erabakitzeko nola produzitu eta kontsumitu beren elikagaiak ere”.
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Gaur egun, Gazan su-etena dago, eta ez dakigu noiz arte iraungo duen; bitartean, sarraskiak, anexioek, kolonizazioak eta era guztietako giza eskubideen urraketek bere horretan diraute gainerako lurralde okupatuetan. Jarraian irakurriko dituzunak ez dira kasu isolatuak,... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.
Via Campesinako ordezkaritza bat Palestinan izan da abenduaren 8tik 18ra, bere kide den Palestinako Lan Komiteen Batasuna-k (UAWC) gonbidatuta. Bidaia horrekin herri palestinarrari elkartasuna adierazi nahi izan diote, "Gazan egiten ari diren genozidioaren erdian eta... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.
Bi ordu edo bi ordu eta erdiz haur eta gazte andana hartzen ditu jantokiaren tarteak eskoletan. Jateko, jolasteko eta elkarbizitzeko espazio horretan jantokiko arduradunak esku hartzeko dituen mugez, jarraitzen diren irizpideez, begiraleen rolaz eta duten formazioaz arituko... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Hego Euskal Herrian energia berriztagarrien makroproiektuen zaparradari zenbakiak jarri dizkiogu erreportaje honetan. Datuek marrazten duten mapan, Nafarroak gori-gori jarraituko du eta Araban daude kontzentratuta EAEn enpresek egin nahi dituzten energia zentralen %75,4. Hori... [+]
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]