Txosna arteko errimak
Bilboko Aste Nagusian (abuztuaren 21ean), Mamiki konpartsan eginiko bertso saio feministaren kronika. Bertsolariak: Iratxe Ibarra, Oihane Perea eta Jone Uria.
Bertsozaleak izaten du non aukeratu Bilboko Aste Nagusian, Santiago plazan egunero-egunero antolatzen diren ohiturazko saioak eta konpartsek han-hemen egiten dituztenak aintzat hartuz gero. Oholtza gainera agertzen direnen artean oreka bilatzeko, Mamiki konpartsak hiru emakume eraman zituen jaietako astearteko saio feministara: Iratxe Ibarra, Oihane Perea eta Jone Uria. Arratsaldeko eguzkia indartsu, beste txosnetako musika urrunean entzungai, jaizaleen joan-etorriak... bertsotarako giro ezohikoan saio polita ateratzeko gai izan ziren hirurak, Izar Mendiguren gai jartzailearen esanetara.
Festaren alde onak eta txarrak maiz aipatu zituzten bertsolariek, gaiek horretarako bidea ireki baitzuten. Binaka, Iratxe Ibarrak Aste Nagusiaren alde egin zuen eta Jone Uriak kexatzeko arrazoiak eman zituen. Hurrengo ariketan, Ibarra zegoen zalantzati, parranda egin ala ez, eta Uria aingerutxoa eta Perea deabrutxoa zituen buruan jiraka. “Izan nahi baduzu, behar den moduko ama/ ez zaitezela hurbildu Oihanerengana”, bota zion Uriak. Deabrutxoak, ordea, persuasio gaitasuna erakutsi zuen: “Badakizu infernuan, txosna asko daudela” biribildu zuen bertsoetako bat. Truke polita eskaini zuten ariketa horretan, publikoaren pozerako.
Koplaka aritzeko, jaietan saltzen dituzten sobre sorpresa horietako bana eman zien gai-jartzaileak bertsolariei. Plastikozko pistola egokitu zitzaion Ibarrari, betaurreko more handiak Pereari eta ileorde koloretsua Uriari. Betaurreko moreek eman zezaketen zeresana saio feminista batean, baina pistolari etekin handiagoa atera zioten. Zorriak garbitzeko ur pistola etorri zitzaion burura Pereari eta Uriak, aldiz, boladun pistola zelakoan, zera bota zuen: “Pilotaria dugu Iratxe ta kontuz/ baietz bidali bolak urrunago eskuz”.
Umorea eta adar jotzea nagusi izan ziren saioan, testuinguruak hala aginduta, baina seriotasunerako tartea hartu zuen Uriak, bakarka, bost urteko umea aldean hartuta festarik festa kaleko saltzaile dabilen andre etorkinaren azaletik. Aldarrikapen ukitua, berriz, Ibarraren zigilu eta guzti etorri zen. Aste Nagusiaren 40. urteurrenaren harira, Marijaiaren paperean, jai eredu herrikoia defendatu zuen: “Beste 40 urte nahi dodaz, holan jarraitzeko/ gura dodana esateko ta, nahi dodana egiteko”.
Mamikik antolatutako saioa feminista izan zen, baina ez feminismoari buruzkoa. Feminista baita, berez, emakumeek oholtza hartzea, askotariko gaiak lantzeko, orain umoretsu, orain aldarrikatzaile. Hala ere, zoritxarrez, Ibarrak azken agurrean egindako eskaria gogorarazi beharra dago oraindik ere: “Guk dakigun bezala, egin dagigun jai/ kalea gurea da, ta gaua ere bai”.
Oihal fabriketako emakume langileak eta bertsoa josi ditu Emakumeen haria ekimenak. Ekainaren 7an izango da Villabonan. Bertaratzen denak ezagutuko du egun Bertsozale Elkartearen egoitza den Subijana etxea iraganean oihal fabrika izan zela; entzun ahalko ditu bertan lan egin... [+]
Bertsozale Elkarteak bertso plazen eta saioen inguruan txostena argitaratu du. Bertsolari emakume eta gizonen arteko desoreka eta belaunaldiartekotasuna aztertu ditu, besteak beste.
Irundik estomagoan zuen lantza kendu zuen Baionan markinarrak, saio borobila osatuz eta lehen postua erdietsiz.
Ekainaren 4an jokatuko da II. Señora Sariketako finala, Leitzan. Hauek dira kantuan arituko direnak: Amaia Iturriotz, Ane Labaka, Aner Euzkitze eta Sarai Robles sailkatu dira Hendaia eta Laudioko kanporaketetatik, eta Erika Lagoma eta Uxue Fernandez dira bigarren edizioko... [+]
Maiatzaren 22an bertso munduko eremu eta belaunaldi ezberdinetako 60 emakume* elkartu dira Markina-Xemeinen. Bizkaiko Bertsozale Elkarteak antolatu du ekimena, "elkar ezagutu, saretu eta gozatzeko" asmoz.
Bertsolaria eta raplaria da. Urruñarra da eta Baionan bizi da. 2zio rap taldeko partaide izana, ODEI bakarkako proiektuan dabil orain, buru-belarri.
Zizurkilgo otañotarren familia bertsolariko kidea zen Plazida (1867-1954). Bere bi bertso baino ez dira iritsi, ordea. Hain zuzen, gizon bertsolari entzutetsuei erantzunez kantatu zituenak. Emakume bertsolarietan ezagutzen diren bat-bateko bertsorik zaharrenak dira hauek... [+]
Nafarroako Bertsozale Elkarteak bultzatutako Gure Aldetara. Nafarroako emakume bertsolariak egitasmoak herrialdeko emakume bertsolarien sortak jaso ditu, bakarka zein taldean eginiko 14 kantetan. Bertso idatziei bultzada emateaz harago, Nafarroako emakume bertsolariei ahotsa... [+]
Inaxi Etxabe bertsolaria hil dela jakin orduko, ekimen xume honek gorputza hartu du emakume bertsolarien artean: bakoitzak bertso bana idatzi eta hedabideetan zabaltzea. Horixe baitzen Etxabek 1956. urtetik 2015era arte egin zuena, bertsoak okasiorako jarri eta plazan kantatzea... [+]
Inaxi Etxabe bertsolaria uztailaren 11n hil da eta 13an egin diote hileta elizkizuna Zarautzen, etxekoek eta Motxian bertso eskolako kideek. Mezaren hasieran Etxaberen ibilbidea oroitu zuten eta amaieran bertsoa kantatu zion Hodei Unzuetak. Meza ostean, elizaren atarian bertso... [+]
Kristina Mardaras, beste gauza askoren artean, bertsolaria da. Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusian parte hartu zuen lehen emakumea izan zelako da ezagun, bertso munduan. Baina, baita hamaika bertso-saiotako antolatzaile eta entzule gisa ere. Izan ere, plaza utzi zuen,... [+]
Kontrako eztarritik liburuaz hitz egiteko elkartu gara bizileku duen Getarian. Emakumeek bertsotan egin duten ibilbidean mugarri bat da liburua, honen ostean ezin esango baitugu "ez nekien" edo "ez dut ulertzen".
Nevadako Unibertsitateak emakume bertsolarien bizipenak bildu ditu 'Female Improvisational Poets' liburuan, eta proiektuan Iñaki Arrieta eta Maialen Lujanbio hernaniarrek hartu dute parte.