“Bilbo ez da inoiz bizi izan itsasadarrari bizkar emanda”
Ondarearen defendatzaile sutsu eta sarritan bakarkakoa dugu Iñaki Uriarte Palacios arkitektoa (Bartzelona, 1946). Bereziki Bilboko Portuko eta itsasadarraren inguruetako ondarea sakon ikertu du. Turistei kontatzen zaien bertsio ofizial azaleko eta onberaren oso bestelako kontaera kritikoa osatu du, azken 24 urteotan, itsasadarrean behera egiten dituen ibilbide gidatuetan transmititzen duena.
Bartzelonatik ekarri zenuen ondarearekiko kezka?
Aita barakaldarra nuen, Francok hemendik egotzitakoa, Bartzelonan ama ezagutu zuen, bilbotarra bera, eta bertan jaio nintzen ni. Han arkitektura ikasteko aukera izan nuen oso garai nahasietan. 1979an, kultura katalanari buruzko bilkura batean entzun nuen kultura ondarea, arkitektura bereziki, herri baten identitate zeinu nagusia zela, hizkuntzaz beste, eta horrek kezka handia eragin zidan. Ideia horiekin iritsi nintzen Bilbora 1986an eta ondarearen arloan zeregin ugari zela iruditu zitzaidan, berehala hasi nintzen artikulu kritikoak idazten, Europarekiko eta Kataluniarekiko atzerapena sumatu nuen orduan, eta aldea ez da laburtu oraindik.
Zer atzerapen sumatu zenuen?
Kulturak ez zuen pisurik gizartean, ikuskizunez harago. Arkitektoen kolegioan ondarearen inguruko ekitaldiak antolatzen hasi nintzen. Gatazka gogorrak izan genituen orduan: Plaza Barriko estalkia kentzeko borroka, Excelsior hotela ez eraistekoa, bertan Batzar Nagusiak egiteko kristalezko eraikina egin nahi baitzuten, Gordailu Frankoarena, Alondegia… Gogor egin behar zen baina elkargo profesionalak ez ziren busti nahi. Orduan hasi nintzen jabetzen udal eta foru eremuetan zer nolako kultura arduradunak genituen. Orduan bezala, egun ere, pertsona kaskarren eskuetan gaude.
David sentitu zara maiz, Goliaten aurrean?
Bai, hedabideen aldetik arreta gutxi jaso dut, ageriko zentsura izan ez denean. Beti bakarrik sentitu naiz, inoiz arkitekto batzuek babesa eman didate kolegioan baina gutxiengoa izan gara beti. Gizartea bera hasi zen gai hauei garrantzia ematen, konturatuta hiri metropoli hau, indar figuratibo ikonografiko itzela duena, egunez egun desagertzen ari zela.
Kode deontologikoa behar du arkitekturak, erantzukizun soziala du?
Noski, arkitektura arte ederretan sozialena da, jendeari etxea ematea baitu helburu, urbanizatzea, bizimodua erraztea. Baina presio ekonomiko eta politiko handiak dituzte arkitektoek eta, gainera, sentsibilitatea ez da fakultatean irakasten.
Bisitari talde engaiatua bilatzen duzu beti. Turistak ez zaizkizu interesatzen?
Engaiatuak edo behintzat ikasteko gaitasuna duten taldeak eta hedabideetakoa ez den diskurtsoa jasotzeko gai direnak, argudioekin eta ezagutzatik eztabaidatzeko prest daudenak. Beti izan ohi dira auzo elkarteak, gizarte mugimenduak, lagun taldeak, elkargo profesionalak, unibertsitateak, Hungariako gobernuko talde bat edo paisajista frantziarrak… Turistak, aldiz, olgeta huts moduan hartuko du bidaia, argazki batzuk atera eta ez du sakonduko, ez du merezi.
Bilbo itsasadarrari bizkar emanda bizi izan denik ukatzen duzu?
Bai, lelokeria da hori, itsasadarrari bizkar emana denik. Esaldi topikoak dira, norbaiti bururatuko zitzaion lelokeria hura, ekarpen intelektuala egiten zuelakoan, eta besteek errepikatu egin dute. Areatza eta Campo Volantin beti itsasadarrera begira bizi izan dira eta, ezkerraldean, Martzana aldeko etxe handiak oso kalitate onekoak dira. Bestalde, portu aldea zena egun aisialdirako erabiltzen da, beste leku askotan bezalaxe.
Auzibidera jo duzu maiz ondarearen defentsan. Terrazekin izan dituzu azken auziak.
Terraza zer den definitu beharko litzateke, maiz tabernaren hedatze autonomoak izaten dira, argindarra dute, ura, harria, kafe makina... Horiek eremu publikoan ezartzeak gizartean matxinada eragin beharko luke. Hiru kasu salatu ditut: lehena Erriberako merkatu aurrean zegoena, ibar ertzetik hiru metrora, argi zegoen ilegala zela baina epaitegian salatu behar izan nuen eta azkenean kendu behar izan dute, Ura agentziak esku hartu ondoren. Bigarrena Astillero Euskalduna tabernak, itsasadar barruan, Olabeagako aintzinako zamatokiaren hondakinen gainean egindako taberna izan da, uraren gainean, inpunitate osoz, Bilboko Udaleko ikuskariek prebarikatzen dutelako. Hirugarrena, gizateriaren ondarea den Bizkaiko Zubian iaz jarritako taberna-edukiontzia izan zen. Salatu ondoren, Aldundiaren erantzuna lotsagarria izan zen. Jendeak jakin behar du noren eskuetan gauden. Ostalaritzak botere handia du, berriki rugby finalarekin ikusi denez. Eragin ekonomiko handiak aipatzen dira inongo daturik gabe, eta nazioarteko ekitaldiak Bilbora etortzea ez da Bilboren meritua, ekitaldi horiek erosi egiten dira nazioarteko merkatuan.
Turistifikazioak nola eragiten du ondarean?
Turismoak ondarea hiltzen du, tradizionalaren zentzua galtzen da tipikoa bilatzeko. Kanpotarrak irribarre egin eta argazkia egin dezan egiten dira gauzak, zorion iragankorra bilatzen zaio, eta herriek, horretan, berezko izaera galtzen dute.
“Ikuspuntu askotatik aztertu daitekeen kultura paisaia da itsasadarra, osagai ekonomikoak, historikoak, politikoak eta artistikoak dituelako. Sintesi-paisaia da, eta horrek ahalbidetzen du bidaia bakoitzean kontaera moldatzea, entzule taldeen arabera. Elementu guztien nahasketa egiten dut, gai bakarrekoa ez izateko, baina kontaeraren %60 finkoa da, ezinbestekoa delako. Azken 24 urteotan 441 bisita gidatu antolatu ditut, horietatik 360 inguru itsasadarretik eta besteak lehorretik”.
Hirietako egunerokoa interesatzen zaio Sarah Babiker kazetariari; ez, ordea, postaletako irudia, baizik eta auzoetan, parkeetan, eskoletan, garatzen den bizitza; bertan dabilen jendea. Lurralde horretan kokatzen dira bere artikuluak, baita iaz argitaratu zituen bi lanak ere... [+]
Burgosko Gamonalen 2014ko urtarrilean gertaturikoa M15 mugimenduak eta antzekoek hauspotutako protesta soil batzuk izan zirela uste duena, oso erratuta dabil. Auzoaren memorian arakatzea besterik ez dago konturatzeko zer nolako eragina izan zuten iraganeko galera sentimenduak,... [+]
Iaz egin nuen topo lehen aldiz Ander Zangiturekin, Azpeitiko Dinamoa sormen gunean antolatzen duten Hitzaren Eskolan. Isiltasunaren inguruan aritu ginen, batez ere, hausnarrean. Harrezkeroztik tentu handiagoz erreparatu die haren formei bere ogibidearen mundutik, arkitekturatik... [+]
AEBko eta munduko hiri handienetakoa den Los Angeles sute ikaragarriek harrapatu dute eta jadanik 150.000 lagun lekuz aldatu behar izan dituzte agintariek. Alkateak larrialdi egoera ezarri du, garrek ehundaka etxe kiskali dituzte hainbat auzotan, eta haizete gogorrek ez dute... [+]
Eusko Jaurlaritzaren esku geratu dira beste bi eskumen: Itsasertzaren Antolaketa eta Kudeaketa, eta Zinematografia eta Ikus-entzunezko Jarduera. Astelehenean bildu da Transferentzien Batzorde Mistoa, Madrilen, eta han adostu dute bi eskumen horiek EAEra eskualdatzea.
Londrestik iritsi da ospe handiko arkitekto bat Galiziako herri txiki batera. David Chipperfield du izena, eraikinak mundu osotik zehar ditu, Berlin, Milan eta Shangaigo bulegoetatik lanean. Arkitektura elegantea, fina, Sir batek egindakoa. Istorioa Corrubedo herrixkan hasten... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Mediterraneoan tanta hotz batek eragindako triskantzak erakutsi digu gizakiak noraino sartu dezakeen hanka. Klima larrialdia sortzeaz gain, bere kalte humanoak eta ekonomikoak anplifikatu ditugu. Copernicusen datuen arabera, 400 kilometro koadrotik gora lur geruza... [+]
Ekintza zuzena burutu dute Donostiako Marrutxipin 600 pertsonatik gorak. Ategorrieta ondoan, Sorleku parkea egitea nahi duten lur-eremuaren inguruan buelta bat eman ostean, barrura sartu dira ordu erdi pasatxo iraun duen protestan. Duela hainbat urte, Donostiako Udalaren... [+]
Ugariak dira Dana denboraleak Valentzian eragin duen hondamendiaz egin diren irakurketak. Beste faktore batzuen artean, gizakiak naturari ebatsitako eremuez luze mintzo dira hedabideak, ibai eta itsaso ertzak hormigoiarekin betetzeak duen arriskua dela-eta. Hormigoiarekin... [+]
Bilboko Alde Zaharreko Korrika batzordeak auzoan egin zuten ekimen bat baimenik gabe antolatzeagatik udalaren 1.500 euroko isuna salatu du. Ekintza hau arau-hauste larritzat jo zuen udalak, eta auzokideek espazio publikoaren erabilera defendatu dute.
Japonian auto (pribatu) bat izateko aparkaleku (pribatu) bat izatea derrigorrezkoa da. Neurria polemikoa iruditu dakiguke, hemengo araudiak (hemengo balore sistemak) autoaren gordailua publikoa den espazioak hartzea onartzen duelako. Hau da: arazoa publikotasunaren... [+]
Euskal Herriaren zatirik handiena klima zonalde epelean kokatuta egon arren, Arabako eta Nafarroako hegoaldean ez ezik, edonora hedatzen dira udako bero bolada latzak. Eta, dirudienez, klima aldaketarekin okerrera eginen du egoerak –edo egiten ari da, honezkero?–... [+]
Baionako Zitadelan egitekoak dituzten obrak salatu dituzte CADE ingurumen elkarteen batasunak, Bergeret-22 auzotarren kolektiboak eta Attaque elkarteak, prentsaurreko bidez. 1,5 hektarea oihan moztuko lituzkete; alta, Tokiko Hirigintza Planaren arabera eremu babestu gisa... [+]
Europar sentimendua duen lagun gutxi ditut, ez dakit europartasuna identitate bat izatera iristen ote den. Baina Europara bidaia egiten dugunean, adiskidetasun bat atera daiteke, ze gurean eta bertan gertatzen den lurraldetasun norabide nagusiak elkarbanatuak dira; bertan... [+]