Eskalapoin-aroa


2018ko ekainaren 08an
Urak dakarren lokatzetarako oinetakoak egiteko eta bere erabilera gozatzeko erabiltzen ziren landare gehienak urzaleak dira. 
Batzuk amorratuak: urkia, haltza, iratzea, makala eta zumeak.
Urak dakarren lokatzetarako oinetakoak egiteko eta bere erabilera gozatzeko erabiltzen ziren landare gehienak urzaleak dira. Batzuk amorratuak: urkia, haltza, iratzea, makala eta zumeak.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Eguraldiaren kontuak amaitu dira; ura, ura eta ura. Zertaz hitz egin igogailuan edo autobusaren geltokian? Ez dago nobedaderik eta beste zerbaiti tiraka hasi behar kontu kontari. Eguraldi txarra omen den honen abantaila, pentsatu egin behar... Lokatza bueltatu da lurraren inguruan aritzen garenon egunerokora, Eskalapoin-aroa! Eskalapoi edo kalotxa, kloska, traskoa, txokoloa edo zur-oskia.

Eskalapoiak ez ditut ezagutu etxean, baina bere izena belarrian dut, guretzat eskalaproiak dira, bere aipamena ohikoa genuen adierazle. Sekula ez dut jakin izan zein zurarekin egiten ziren zurezko oski horiek. Bi baldintza eskatuko nizkioke nik horretarako zurari: arina izatea eta lantzen erraza, biguina alegia. Eskalapoingileak garai batean basoan bertan, zuhaitza bota eta bertan egiten omen zuten lehen lanketa, zura berde-berde hezea eta gordina, izerditan zelarik. Gero bukatuko zituzten etxeko lantokian.

Juan Garmendia Larrañagak 2007an idatzi zuen Luzaideko azken eskalapoigilea ezagutu zuela eta aipamen horrekin batera lau zura aipatzen ditu: intxaurra (Juglans regia), urkia (Betula pubescens), haltza (Alnus glutinosa) eta gaztaina (Castanea sativa). Zenbaitek pagoa (Fagus sylvatica), makala (Populus nigra) eta zumeak (Salix spp.) ere aipatzen dituzte.

Oinetako horietan soilik galtzerdiekin edo almantarrekin edo mantarrekin edo txapinekin bildutako oinak sartzen zirenez, egokitzeko eta estutzeko baina era berean zuraren kontra minik ez hartzeko, iratzea (Pteridium aquilinum) edo artaburuaren zurikina (Zea mays) edo belar ondua sartzen zen. Ibilera gozatzeaz gain, oina berotu ere egingo zuten horiek...

Ura urari deika. Urak dakarren lokatzetarako oinetakoak egiteko eta bere erabilera gozatzeko darabilzkigun landare gehienak urzaleak dira. Batzuk amorratuak: urkia, haltza, iratzea, makala eta zumeak.

Uretan gabiltza, gaitzerdi elurretarako galarretak edo bularretak behar ez ditugun bitartean!


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Egurra eta zura
2024-03-25 | ARGIA
Baserrien zurezko egiturak berritzen ikasteko programa martxan jarri dute mugaz bi aldeetako erakundeek

"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.


2019-03-11 | Jakoba Errekondo
Banbutza, oholtza

Joan zen otsaila. Agur neguari eta ongi etorri udalehenari, bedatseari edo belartzeari. Polita belartzea, baina hurrengo baterako utziko diot bide horri. Egurretik tira nahi dut oraindik...

Lehengo batean Arantzazuko fatxada tzarraren istorioa zekarren Berria-k eta aspaldi... [+]


2019-03-01 | Jakoba Errekondo
Motatik lore

Zuretik ezpala baino gehiago sortzen da; besteak beste, esaerak... Baina esaerak hala dio: zuretik ezpala. Errotarriaren bira: hazitik landarea, landaretik hazia. Era askotara jaso dute atsotitz horren esanahia; horietako asko Gotzon Garatek. Prest gozamenerako?

Nolako zura,... [+]


2019-02-22 | Jakoba Errekondo
Galileoak, upel borobildua

Zura gogorrak, iraunkorrak, tentsio eta indar handiak jasan behar izango dituztenak, ilbehera hauetan botako dira, nioen lehengoan. Deskuiduan horrelako zuren bat eskuratzeko zuhaitzen bat moztekotan bazara, otsaileko ilbehera hilabetearekin amaituko da, eta egun horiexek dituzu... [+]


2019-02-15 | Jakoba Errekondo
Hurritza edo hurrondoa

Zuraren eta egurraren garaia izan ohi da negua. Gure kulturan erabiltzen diren gehienak neguan mozten dira. Zura gogorrak, iraunkorrak, tentsio eta indar handiak jasan behar izango dituztenak, ilbehera hauetan botako dira. Ilgoretakoak eta beste urte sasoi batzuetakoak izango... [+]


2017-10-09 | Jakoba Errekondo
Estereo bat zur eta egur

Suaren aldeko sukaldean, otorduak prestatzeko garrari eta otordua egiteko berotasunari duten balioa emateko sasoia da. Sua. Su egurrak sekula galdu behar ez zuen sona berreskuratzen ari da eta etorkizun oparoa du. Otordua prantatzeko ez, baina eraikinen berokuntzan gero eta... [+]


2016-05-04 | Jakoba Errekondo
Aitaren batean

Karrazkilloa edo karraskila (Rhamnus alaternus) ez da ugaria gurean. Berozalea da, eta gozo bizi ohi da zaletasun hori bera duten beste zuhaitz eta zuhaixken artean, hala nola gurbitza (Arbutus unedo), artelatza (Quercus suber), ereinotza (Laurus nobilis), ametza (Quercus... [+]


2016-04-20 | Jakoba Errekondo
Deabru-zura

Zuraz inguratua nabil azken aldi honetan. Basoak eta zuhaitzak gugan duen indarra, eta gure kulturan duen eraginaz dokumental galant horietako bat egiteko ardura tzarra hartua du bizkarrean Jon Maiak; Gutik Zura du izena eta bera gauzatzen sos batzuekin lagundu nahi duenak jo... [+]


2016-03-09 | Jakoba Errekondo
143 agai

Arbolari bezalaxe zuhaitzari agaia jarri eta adarrei goian eustea kultura da. Jakintza handia, kultura. Bestela adarrak hautsita eta desitxuratuta, zarrapastroso litzatekeen landare tzarrari lagundu, eta era berean etorkizun berri bat eman. Kultura: landu. Hazten lagundu... [+]


2014-09-03 | Jakoba Errekondo
Biolina jotzen

Biolina jotzen det. Biolin-jotzaile baino harpa-jotzaile hobea naiz, baina biolina dut bizibide. Uda beroa; beroak luze jotzen du. Guk jo eta berak jo. Uda partean dut nik pagotxa, kontzertu korda. Alferra, udan, lehenaz gain, harrotu egiten da, eta batzuek kontzertu batean edo... [+]


2014-07-29 | Jakoba Errekondo
Zakurraren biolina

Umeak ginela, txakurren bat azkura baretzeko edo arkakusoak haizea hartzera bidaltzeko hankarekin hazka egiten ikusten bagenuen, “gitarra jotzen” ari zela esaten genuen. Txakurrek, ez dakit, baina zakurren batek joko du biolina. Biolin-jotzaile zakurren bat izango... [+]


2014-07-09 | Jakoba Errekondo
Zauritu

Zuhaitzak, arbolak eta zuhaixkak muskildu, inausi eta lepatu egiten ditugu. Batzuetan muskil edo kimu ttikiak, eta besteetan adartxoak, adar politak, baita adar tzar asarreak ere. Berari kendu, eta bueltan zauria utziz.

Forma jakin bat emateko mozten ditugu landareak: itzala... [+]


2014-02-19 | Jakoba Errekondo
Gaztaiak ketzen

Aurrekoa amaitu nuen erari helduko diot: gosea piztuz. Gazta aipatu nuen. Alnus glutinosa, haltzaren ezpalez ketzen direla nioen, baita haltzak bihotzaz gain odola ere baduela. Kolore gorri asko eransten dio gaztari, gorri hila, distiragabe hila. Ketzen azkarrena da haltza,... [+]


2014-02-13 | Jakoba Errekondo
Bihotz bero

Odol giroa nagusi izaten da neguero. Guraize, aihotz, zerrote, motozerra... inauskaiak zorrotz! Epaia emateko prest epaikiak. Epaile kaskarin gehiegi. Buru beroko kasko asko. Bihozgabe bihozgabetzaileak.

Inausten diren zuhaitzek bihotza non duten ez dakigu. Sentitzen dutelako... [+]


Eguneraketa berriak daude