Model espetxearen egoitzara behin baino gehiagotan itzuli zara. Zer sentitzen duzu pareta hauen artean?
[Isilunea] Barruak nahasten zaizkit. Paretek hitz egiten didate…

Gaztetxoa zinen anaia ebatsi zizutenean. Nola gogoratzen duzu garai hura?
Gezurra badirudi ere, oroitzapen xamur asko ditut hemen. Nire nebaren espetxeratzea ikasgai garrantzitsua izan zen eta esango dut normaltasunez hartzen nuela. Testuinguruak berezkoa zuen larritasunaz kontziente izan gabe, noski. Eskolatik atera eta hona etortzen nintzen saltoka, liburuak ekartzen nizkion eta elkarrizketa sakonak izaten genituen pareta hauen artean. Gerora konplikatu zen, isolatu zutenean.

Ondoan dugun gela horretan hil zuten zure anaia.
Bai, eta Salvadorrek ez zuen nahi izan hilketaren aurreko hamabi orduetan gu han izatea. Beraz, egun hartako oroitzapen gutxi ditut. Shock egoera zen. Saskibaloiko partida bat nuen. Pistara iritsi nintzenean ulertu nuen dena, entrenatzaileak aurpegi txarrarekin begiratu zidanean. Korrika etorri nintzen Modelera…

Hamahiru urte bertzerik ez zenituen. Nola eragin zuen horrek zure gaztaroan?
Salvador hil ondorengo garaia oso gogorra izan zen. Ez nuen ezer ulertzen. Nola ulertu? Egun batetik bestera panpinekin jolasten ibiltzetik, erailketak marraztu zuen pasarte goibelean murgiltzera pasa nintzen. Izugarri argaldu nintzen… Familiaren elkartasuna ezinbestekoa izan zen ordutik aurrera: talde trinkoa osatu genuen. Eta eskerrak! Bestela memelo bilakatzen baitzara…

Frankismoaren hilketak zigorrik gabe gelditu dira, inpunitatearen kontrako borrokak bizirauten duen arren. Nola bizi duzu?
Amorruz eta gertatutakoa gehiegi ulertu gabe oraindik. Okerrena da orain Katalunian gertatzen ari denak berriz gogora ekartzen duela guk orain lau hamarkada bizi genuena. Askatasun egarriak talka egiten du, behin eta berriz, munstro berarekin.

Bortz hilabete bete berri dira preso politikoak espetxeratu zituztenetik. Badago kontzeptu horren erabilera zalantzan jartzen duenik. Zer deritzozu?
Preso politikoak direla argi dago! Ikusi besterik ez da egin behar atxiloaldi prebentiboa. Madrilek legeak sortu eta aldatzen ditu bere kasara. Bistan da espetxeratuen askatasuna urratzen dutela, epaiketa egin aurretik.

Urtarrilean Joseba Asironek Ada Colauri pasa zion Frankismoaren Inpunitatearen Kontrako Hirien Sarearen presidentzia. Erakundeen babes nahikorik izan duzue urte hauetan guztietan?
Katalunian bai. ERCk 2002an mozio bat aurkeztu zuelako, adibidez, auzia berraztertzeko. Erabakigarria izan zen, finantzazioa eta proba berriak bilatzeko abokatu talde bat lanean aritu zelako. Alderdi guztiek babestu zuten mozioa, baita PPk ere. Itxaropenaren atea zabaldu zitzaigun, baldintza guztiak betetzen genituen, baina, botazioan auzitegi militarra zegoenez, ez genuen ezer lortu…

Bartzelonako Udalaren bitartez Puig Antichen sententzia idatzi eta gaur egun aktibo dagoen Carlos Rey abokatuaren kontrako kereila aurkeztu duzue. Erantzulerik agertuko al da oraingoan?
Arazoa da, denbora aurrera doan heinean, frankismoaren erantzuleetako asko dagoeneko hil direla. Eta urrats hau garrantzitsua izan da, hain zuzen ere, bizirik eta aktibo dagoelako Carlos Rey. Itxaropen iturri bat da guretzat, nahiz eta esperientziak erakutsi digun, orain arte jarri diren kereila guztiek ez dutela aurrera egin. Aurkeztutako dena eteten dute, Espainiako auzitegiek alderdi karneta dutelako.  

Frankismoa ez zen azpiratu eta, ondorioz, diktadorea ohatzean hil zen. Zerikusirik al du horrek gaur egun bizi dugun errepresio testuinguruarekin?
Dena ongi lotuta uzten zuela jakinarazi zuen Francok eta, argi gelditu da hitza bete zuela. Noski, zenbait gauzetan aldatu da testuingurua, baina, zoritxarrez badaude gaur egungo sistemaren hainbat zutabe higiezinak direnak. Eta herritarren eskubideek behin eta berriz egiten dute talka zutabe horiekin. Badirudi politika egiteko modu desberdinak piztu direla azken urteetan, baina era berean inor ez da ausartu, ez eskuindarrak eta ezta ezkertiarrak ere, Pandora kaxa irekitzera.

Katalunian geroz eta gehiago dira gizarte mugimendutik sortu diren elkarte eta egitasmoak. Hala nola Biltzar Nazional Katalana (ANC), Omnium Cultural edo Hipotekek Kalte Eginikoen Plataforma (PAH), bertzeen artean. Zeinetan egongo litzateke Salvador?
Seguruenik, izaeraz aldatuko ez balu behintzat, ez litzateke horietan ariko. Salvador baseko mugimenduetan murgilduta ibili zen beti, antolakuntzarik gabe. Beraz, esango nuke bere kabuz jarraituko zuela borrokan [irriz].