Irlandera beste edozein hizkuntza bezain bizia eta modernoa da. Uharteko hainbat biztanle irlanderaz bizi dira egunero, baina beste herritar askok baztertu egiten dute, erabilgarritasunik gabekoa delakoan. Hartara, irlanderaren inguruan entzun dituzten uste okerrak beste hizkuntza batzuei buruz esanda nola geratuko liratekeen txiokatzeko eskatu die Ciara Ní Ék irlanderadunei. Irlandera dioen tokian jarri ingelesa, frantsesa, txinera... eta hara, baieztapenaren zentzugabetasuna agerian geratzen da.

“Nola izango da ba ingelesa hizkuntza modernoa, croissant esateko berezko hitzik ere ez du eta?”, bota du txiolari batek, irlanderari buruz entzun behar izan dituen uste mingarriei buelta emanda. Beste batek dio erreserba egiteko orduan Air France-n sistemak azentuak onartu ez eta Chloé izena ezin jartzea pentsaezina litzatekeela. Bada, Irlandako Aer Lingus hegazkin konpainiak ez du bere azpiegitura egokitu irlanderaren zeinu tipografikoetara.

Beste txio batean herriaren izena adierazten duen errepideko seinalea ageri da, irlanderaz eta ingelesez. Txioak hala dio: “Ingelesa zerga ordaintzaileentzako diru xahuketa galanta da!

Beste txio batean frantsesa erabili dute: “Ezin da ahaztu, jakina, Frantzian frantses hiztun eragile batzuk badirela. Turistak Proventzara joatea nahi baduzu, egin ulerkaitz toki hura, frantsesezko seinaleak inozoak eta bakarrak dira”. 

Halako dozenaka txio irakurri ahal izan ditugu asteotan Twitterren, aurreiritziak hausteko gogoa egon den seinale. “Irlanderaz ez dakitenei erakutsi nahi izan diet zein erridikuluak diren hitzetik hortzera darabiltzaten ideia batzuk, irlandera hitza beste hizkuntza batekin ordezkatuz gero garbi ikusten da”, kontatu dio ARGIAri Ciara Ní Ék. Irakaslea eta idazlea da bera, eta aireportuan zegoela bururatu zitzaion kanpaina hau.

Bizipenak partekatu

Hiztunak ahalduntzeko eta komunitatea sendotzeko era erraz baina eraginkorra izan da #NílSéCGL traola. “Salatutako esperientzia asko oso orokortuta daude irlanderaz bizitzeko aukera egin dugunon artean, egunero esaten dizkigute halakoak eta normaltzat hartzeko arriskua dago”, dio Ní Ék. “Positiboa da gure bizipenak partekatu ahal izatea eta elkarri babesa emateko espazioa sortu izana, gure hizkuntzaz esaten direnak ez daudela ondo adieraztea, hortik dator traolaren izena”.

Irlandako Errepublikako hizkuntza ofiziala denez, herritar guztiek eskolan ikasten dute irlandera. Baina euskararekin gertatzen den bezala, eskolak ez du hizkuntzaren erabateko zabalkundea bermatu. Ikasgai astunekin eta irakurketa aspergarriekin lotzen dute herritar askok irlandera, eta eskolatik kanpo hitz egiteari uko egiten diote. Eskola irlanderari muzin egiteko aitzakia bihurtu da gizartean. Alabaina, Twitterreko kanpaina honetan parte hartu duen beste txiolari batek zera galdetu du: Ingalaterran norbaitek ingelesez hitz egiteari utzi al dio eskolan Shakespeare irakurtzeaz gogaitu zelako?

Ciara Ní Éren ustez, irlanderak ikusgaitasuna behar du gizartean: “Alde bakarreko ispiluaren gisakoa da egoera, guk ingeles hiztunak ikusten ditugu, baina haiek gu ez”. Eskolatik kanpo ez dutenez irlanderarekin inolako hartu-emanik, ez dute beste hizkuntzen pare jartzen: “Askok ez dakite irlandera adin eta egoera guztietako pertsona batzuentzat eguneroko hizkuntza bizia denik ere”.

Hausnarketarako abiapuntua

Nolanahi ere, Ní Ék garbi utzi du kanpaina honen helburua ez dela irlanderaz hitz egiten ez dutenei eraso egitea. Are gehiago, hedabide ingelesetan izan duen oihartzun zabalarekin pozik da. Txio gehienak ingelesez idatzi dituzte eta, horregatik, uharteko komunikabide handienek tartea egin diote. “Hemendik atera dezakegun gauza on bat da, beharbada jendeak hausnartu egingo duela irlanderari buruz duen ikuspegia egokia ote den, eta irlanderadunen aurka dituzten aurreiritziez ohartuko direla”.

Irlanderaz bizitzeko dauden trabak eta hiztunek pairatu behar dituzten gutxiespenak ohikoak dira hizkuntza txiki guztietan, hizkuntza erraldoi eta hegemonikoen ondoan, edo azpian, bizirautea ez baita lan samurra. #NílSéCGL traolak salatu dituen esaldi asko ezagunak egiten zaizkigu euskaldunoi ere. Adibidez, irlandera “politizatuta” dagoela entzutea arrunta da Errepublikan eta, zer esanik ez, Ipar Irlandan.

Horregatik, txalotzekoa da irlanderaren aldeko kanpaina xume batek halako oihartzuna izatea. Are gehiago, kontuan hartzen badugu 2018a Bliain na Gaeilge dela, hau da, Irlanderaren Urtea. Hizkuntza globaletan globalenaren aurrean ahalduntzeko zirrikitua aurkitu du irlanderadunen komunitateak, gainerako hizkuntza gutxituentzako eredu izan daitekeen kanpaina bati esker.