Iruñeko TVEren egoitzan ezagutu nuen, duela ia hogeita hamar urte. Ni etxe hartan egiten zen lehen (eta azken) euskarazko saioaren arduraduna nintzen. Astean Behin programara gonbidatua nuen olerkaria: Francisco Javier Irazoki. Tipo txikia zen, bizarduna; janzkeran-eta, ordurako zaharkitua zegoen hippy itxurakoa. Telebistaz eta poesiaz gutxi zekien kazetari gazteari gizon misteriotsua, isila, atsegina eta sentibera iruditu zitzaion.

Oker ez banaiz, EHUk argitaratzen zuen olerki bildumako ale elebidun haietakoa eskainia zion, gaztelaniazko poemen parean euskarazko itzulpena ere emanez. Eskarmentu gutxikoa izanagatik, aurkezleak bazuen kazetaritzaren oinarrizko lezioaren berri: komunikazioak funtzionatuko badu, kode bera erabiltzen duten solaskideak behar dira. Oinarrizkoak huts eginda, jakina, hura nekez izan zitekeen elkarrizketa gogoangarria.

Nuccio Ordine filosofoak L´utilità dell´inutile liburu interesgarrian berehalako etekina ematen ez diguten jakintzak aldarrikatzen ditu, poesia horien artean: “Poesiaren barnean bada lurrin moduko bat, edo argi bat, guztion gozagarri. Baina horretaz ohartzeko, eta horrekin gozatzeko, beharrezkoa da trebatze lan bat egitea”. Poesia liburuen ale kopuruari erreparatzea aski da konturatzeko: gehienok egin gabe daukagu trebatze lan hori.

Kontua da olerkaria, handik gutxira, Euskal Herria utzi eta Parisa joan zela. Gure mendialdeko paradisuek infernu handiak ezkutatzen dituztela esana zigun prosa itxurako poema liburu batean. Geroztik, Frantziako hiriburuan bizi da literaturari eta musikari emana, noizean behin kritikaren txaloa merezi duten liburu bitxiak argitaratuz.

Azkenak Ciento noventa espejos du izenburu, beste horrenbeste hitzez osaturiko testuekin egina. Urte berriko helburuen zerrendan sartu bainuen hutsen aitortza, onartu eginen dut: Savater, Aranburu eta beste batzuen lausenguak irakurrita kosta egin zitzaidan liburua erostea.  

Ez naiz damutu. Lesakarrak “prosan idatziriko sonetotzat” hartzen dituen testuotan era askotako gaiei buruzko hausnarketak daude: irakaspenak, bidaiak, literatura, musika, lagunak… Eta hori dena lerroetan barna eroso eramaten gaituen gaztelania ederrean idatzia. Irazokirenak poliki zizelkaturiko testuak dira, pazientzia handiko artisau batenak: handik eta hemendik kendu, mezua ahalik eta argien eta dotoreen emateko.

Gozatu egin dut lesakarraren ispiluekin, alean utzi dudan azpimarra kopuruak erakusten duen bezala. Horietakoren batekin amaitzea pentsatua banuen ere, ez da posible. Haren testuak 190 hitzetara mugatuak dauden bezala, lerrook sinatzen dituenak ezin du 330eko marra gainditu.