Garai batean, diskurtso bat norbaitek jendaurrean jaurtitzen zuen hitz-parrastada bat baino ez zen, sermoi baten antzera traketsago edo dotoreago osatua, oratoria eta erretorika baliatuta, besteak beste.

Orain beste mota bateko diskurtsoak ere hedatu dira, eta horiek interesatzen zaizkit hemen: gai jakin baten inguruan dugun iritzi antolatu samarrak, komeni denean aldarrikatzekoak.

Euskarari buruz, kasu.

Diskurtsoa behar omen dugu euskararen inguruko iritziak eta jarrerak erakusteko, eta, batez ere, euskararen aldeko estrategiak hezurmamitzeko.

Hiztunok diskurtsoak eratzen ditugu geure –eta besteen– hizkuntzei buruz, oro har gurea beste hizkuntza batzuen ispiluan alderatuta. Hizkuntza-aniztasuna medio, neke da irudikatzea besterik: balizko egoera bat non hiztunak beren hizkuntzari buruz gogoetarik egin gabe bizi baitira, beste ezein hizkuntzaren berririk ere ez dutelarik.

Bestalde, agerian da nork duen, non eta noiz, bere hizkuntzaren aldeko diskurtso baten edo gehiagoren behar larriagoa: zenbat ere seguruago hiztunak beraien hizkuntzarekin –zenbat eta ziurrago izan zernahitarako erabili ahal dutela–, orduan eta txikiago diskurtsoen beharra.

Euskaldunok, euskararen babes-behar handiaren kariaz, diskurtsoak makulu hartuta ibiltzen gara gehienetan, inguruko hizkuntza boteretsuen haizea kontra dugularik ia beti, hiztun gisa arrastaka daramagun ahulezia gorria agerian.

Diskurtsoek, maiz, gure ahuleziak islatzen baitituzte, salatu. Hala gertatzen da, adibidez, gazteei euskaraz mintzatzeko esaten diegunean, euskara ez galtzeko, bestela euskara galduko delakoan: esan gabe ari gara esaten euskarak euskaldunon beharra daukala, eta ez guk euskararena. Errealitate alderantzizkatua: kontrara jokatu behar izaten dugu –hiztunak hizkuntzaren alde–, non eta normalena baita, naturalena, hiztunek beraien aldeko tresna huts gisara erabiltzea hizkuntza.

Horregatik kezkatzen naute hizkuntza defendatzeko diskurtsoek, beharrezkoak izanagatik ere diskurtso-egileok nahi dugunaren aurka egin dezaketelako, oharkabean.

Horregatik nahiago ditut hiztunen nahia aldarrikatzen duten diskurtsoak –“euskaraz bizi nahi dut”–, euskara pertsonifikatzen dutenak baino –euskara maite dutela dioten askok gehiegizkoak jotzen baitituzte gero euskararen erabilpen zehatzak–. Nahiago egoera jakin baten aurrean indartsu sortzen diren aldarriak, hizkuntzaren aldarrikapen abstraktuak baino.

Nahiago diskurtso txiki askotarikoak eta malguak, unean-unean eta tokian-tokian egoerari aurre egiteko unean uneko eta tokian tokiko baldintzak kontuan hartzen dituztenak, diskurtso bakar erraldoi eta zurrun bat baino.

Eta nahiago diskurtso handirik gabe errealitatea eraldatzera jotzen duten ekimen xume eraginkorrak, hizkuntzaren erabilera justifikatzen ibili beharrik gabe zuzenean hizkuntza dantzan paratzen dutenak, behar den tokian. Gure ahoan.

Inma Errea Iruñeko Udaleko euskara zerbitzu burua da